اطلاعات دارویی کلومیفن سیترات

کلومیفن هم دارای خواص استروژنی و هم آنتی استروژنی می باشد، اما مکانیسم عمل دقیق آن هنوز مشخص نشده است. کلومیفن موجب تحریک رهاسازی گنادوتروپین ها (هورمون محرک فولیکولیFSHو هورمون لوتئینه کننده (LHمی باشد که منجر به رشد و بلوغ فولیکول تخمدانی، تخمک گذاری و توسعه متعاقب و عملکرد کورپوس لوتئوم و نتیجتا بارداری می گردد.
آزادسازی گنادوتروپین ممکن است تحت اثر تحریک مستقیم محور هیپوتالاموس-هیپوفیز یا به دلیل کاهش اثر ممانعت کنندگی استروژن ها بر محور هیپوتالاموس- هیپوفیز توسط رقابت با استروژن های اندوژن رحم، هیپوفیز یا هیپوتالاموس باشد. کلومیفن هیچ اثر مشخص پروژسترونی، آندروژنی یا آنتی آندروژنی ندارد و با عملکرد هیپوفیز- آدرنال یا هیپوفیز- تیروئید تداخلی ندارد.

کلومیفن به عنوان یک تنظیم کننده انتخابی گیرنده استروژن(SERM) عمل می کند. کلومیفن می تواند منجر به تخمک گذاری چندتایی و افزایش احتمال دوقلو زایی گردد. در مقایسه با FSH خالص، احتمال سندرم تخمدان تحریک پذیر کم است. ممکن است خطر سرطان تخمدان و افزایش وزن بیشتر باشد. کلومیفن سیترات قادر به تداخل با بافت های دارای گیرنده های استروژنی شامل هیپوتالاموس، هیپوفیز، تخمدان، اندومتر، واژن و دهانه ی رحم می باشد.
هم چنین امکان دارد که در محل های اتصال استروژن به گیرنده اش با آن رقابت کند و منجر به تاخیر در اتصال مجدد گیرنده های داخل سلولی استروژن گردد. کلومیفن یک سری از وقایع اندوکراین را شروع می کند که موجب به اوج رسیدن گنادوتروپین ها قبل از تخمک گذاری و در نتیجه پارگی فولیکولی می شود.
اولین واقعه ی اندوکراین در پاسخ به درمان با کلومیفن سیترات ، افزایش آزادسازی گنادوتروپین های هیپوفیز می باشد که منجر به استروئیدوژنز و فولیکولوژنز و در نتیجه رشد فولیکول تخمدانی و افزایش سطح استرادیول چرخه می شود. به دنبال تخمک گذاری، پروژسترون پلاسما و استرادیول همانند یک سیکل نرمال تخمک گذاری افزایش و کاهش می یابند.

جذب : بر اساس تحقیقات اولیه با کلومیفن نشاندار C14 ، دارو به صورت خوراکی دارای جذب قابل توجهی است .
زمان اوج غلظت پلاسمایی : 6.5 ساعت
شروع اثر : 5 تا 10 روز
متابولیسم : گردش روده ای کبدی
مسیر حذف : بر اساس تحقیقات اولیه با کلومیفن سیترات نشاندار شده با C14، دارو عمدتا توسط مدفوع دفع می شود. میانگین حذف ادراری تقریبا ۸٪و حذف مدفوعی حدود ۴۲٪ می باشد .
نیمه عمر حذف : ۵ تا ۷ روز

در ناباروری زنان جهت القای تخمک گذاری

درمان باید با دوز کم شروع شود: روزانه ۵۰ میلی گرم (یک قرص) به مدت ۵ روز
دوز دارو فقط در مواردی تا 100 میلی گرم در روز افزایش می یابد که تخمک گذاری با مصرف دوره ای ۵۰ میلی گرم کلومیفن در بیمار رخ نمی دهد. کاهش دوز یا طول دوره ی درمان در صورت احتمال حساسیت غیر عادی به گنادوتروپین های هیپوفیزی پیشنهاد می شود، برای مثال در بیماران با سندرم تخمدان پلی کیستیک

بارداری , کیست تخمدان , سابقه بیماری کبدی , ازدیاد حساسیت به دارو , خون ریزی رحمی غیر معمول , تیروئید کنترل نشده , عملکرد ناصحیح آدرنال , تومور هیپوفیز

تهوع , ناراحتی های گوارشی , استفراغ , تاری دید , گرگرفتگی , بزرگ شدن تخمدان خفیف تا متوسط , ناراحتی پستان

علائم دیداری
بیماران باید نسبت به تاری دید یا دیگر علائم بینایی همچون مشاهده ی نقاط یا نور ناگهانی و یا scintillating scotomata (حالتی که در آن تاری دید همراه با احساس جسم نورانی به‌ صورت خط شکسته در جلو چشم وجود دارد) که ممکن است گاها طی درمان با قرص های کلومیفن سیترات رخ دهد، آگاه شوند.
این علائم بینایی با افزایش دوز یا طول دوره درمان بیشتر می شوند. این علائم معمولا برگشت پذیرند، اگرچه بعضی گزارشات حاکی از ادامه یافتن اختلالات بینایی حتی پس از عدم ادامه ی مصرف قرص های کلومیفن سیترات بوده اند به خصوص با افزایش دوز یا طول دوره ی درمان. بیماران باید در رابطه با این علائم بینایی که موجب اختلال در فعالیت هایی چون رانندگی یا کار با ماشین آلات می شوند، هشدار داده شوند.
سندرم تخمدان تحریک پذیری
طی گزارشاتی ‌در بیماران تحت درمان کلومیفن سیترات جهت القای تخمک گذاری ، سندرم تخمدان تحریک پذیر(OHSS) تشخیص داده شده است. OHSS ممکن است سریعا پیشرفت کند (طی ۲۴ ساعت تا چند روز) و تبدیل به یک اختلال پزشکی جدی گردد. در بعضی موارد، OHSS به دنبال مصرف دوره ای کلومیفن سیترات یا زمانی که کلومیفن در ترکیب با گنادوتروپین ها استفاده شده رخ داده است .تست ناهنجاری های گذرای عملکرد کبدی که پیشنهاد کننده این است که عملکرد نامطلوب کبد ممکن است همراه با تغییرات مورفولوژیک بر بافت کبد باشد، در ارتباط با OHSS گزارش شده اند .

هدف و خطرات قرص های کلومیفن سیترات باید قبل از مصرف برای بیمار توضیح داده شوند .
باید بر این نکته تاکید شود که هدف از درمان با کلومیفن ، ایجاد تخمک گذاری جهت بارداری می باشد.
پزشک متخصص باید در رابطه با خطرات بالقوه با بیمار صحبت کند. خطراتی چون:
علائم بینایی، درد یا نفخ شکمی/ لگنی، اختلالات متابولیسمی، چندقلوزایی ، سقط خود به خودی و ناهنجاری های مادرزادی

X ( مصرف در بارداری ممنوع است)

اندوکسیفن , انکلومیفن , فیسپمیفن , اینوفولیک