پانکرونیوم Pancuronium
پانکرونیوم یک شل کننده عضلانی از دسته مهار کننده عصبی عضلانی غیر دپلاریزان است که برای کمک به بی هوشی عمومی و همچنین تسهیل لوله گذاری داخل نای در جراحی ها استفاده می شود.
مکانیسم اثر
پانکرونیوم در اتصال به رسپتورهای کولینرژیک در صفحه محرکه انتهایی با استیل کولین رقابت می کند. این اثر مهاری توسط داروهای مهارکننده کولین استراز مانند پیریدوستیگمین, نئوستیگمین و ادرفونیوم قابل برگشت است.
فارماکودینامیک
پانکرونیوم با کاهش پاسخ دهی به استیل کولین در اتصالات عصبی عضلانی عضلات اسکلتی باعث ریلکس شدن و از بین رفتن تون عضله شده و قدرت انقباضی عضلات اسکلتی را مهار می کند.
فارماکوکینتیک
پانکرونیوم فقط به صورت تزریق داخل وریدی استفاده شده و شروع اثر فلج کنندگی آن بستگی به دوز تجویزی دارد. پس از تجویز 0.06 میلی گرم بر کیلوگرم ، بلاک عصبی عضلانی طی 2 تا 3 دقیقه ایجاد می شود و طول مدت پایداری فلج عضلانی به دوز دارو وابسته است. با دوز 0.06 میلی گرم بر کیلوگرم ، اثرات بلاک عصبی عضلانی حدود 35 تا 45 دقیقه پایداری دارد. دوزهای اضافه برای افزایش قدرت و طول اثر انسداد عصبی عضلانی دارو می تواند استفاده شود.
دارو به مقدار کم از جفت عبور کرده و حدود 87 درصد اتصال پروتئینی دارد. پانکرونیوم به صورت محدود متابولیزه شده و عمدتا در ادرار و به صورت تغییر نیافته دفع می شود و مقدار کمی از آن نیز در صفرا دفع می شود. نیمه عمر پایانی آن حدود 2 ساعت است.
مقدار مصرف پانکرونیوم
بزرگسالان
- بی هوشی : در ابتدا 0.04 تا 0.1 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تزریق شده و در صورت نیاز به افزایش اثرات دارو دوز افزایشی 0.01 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن نیز تزریق می شود.
- شل کردن عضلات اسکلتی برای لوله گذاری داخل تراشه : یک دوز یکجای 0.06 تا 0.1 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و بعد از 2 تا 3 دقیقه شرایط مناسب لوله گذاری ایجاد می شود.
کودکان
زیر یک ماه نباید استفاده شود. برای سایر کودکان ابتدا 0.02 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن جهت ارزیابی پاسخ به دارو تجویز شده و سپس مانند بزرگسالان تنظیم دوز انجام می شود.
تداخلات دارویی
ضد افسردگی های سه حلقه ای - آمینوگلیکوزیدها - استفاده همزمان با بیهوش کننده های عمومی - نمک های منیزیم - پلی میکسین
هشدارها
به علت اثرات پانکرونیوم احتمال فلج عضلات تنفسی نیز وجود دارد و بیمار باید به دقت تحت نظر باشد. - پانکرونیوم باید توسط افراد آموزش دیده تزریق شود و برای بیمار راه تنفسی و حمایت تنفسی کامل مهیا باشد. پرسنل باید توانایی کافی در لوله گذاری تراشه , اکسیژن تراپی و کنترل تنفس را داشته باشند.
- مهار کننده های کولین استراز وریدی مانند نئوستیگمین و ادروفونیوم باید در دسترس باشند.
در افراد دچار تضعیف تنفسی یا نارسایی ریوی با احتیاط مصرف شود.
- در بیماران مبتلا به مشکلات عصبی عضلانی مانند میاستنی گراویس ممکن است اثرات پانکرونیوم تشدید شود.
- دوز ابتدایی باید به تدریج و همزمان با مانیتور کردن پاسخ بیمار (توسط یک محرک اعصاب محیطی) کاهش یابد.
- واکنش های افزایش حساسیت (تنگی نفس, گرگرفتگی, قرمزی , کاهش فشارخون و تاکیکاردی) نیز گزارش شده است.
- مقاومت به درمان با مسددهای عصبی عضلانی در بیماران دچار سوختگی ممکن است وجود داشته باشد خصوصا در مواردی که سطح سوختگی بیشتر از 25 تا 30 درصد باشد.
- مصرف پانکرونیوم در بیماران مبتلا به تاکیکاردی یا بیمارانی که به هر علتی نباید تعداد ضربان قلب بالا داشته باشند توصیه نمی شود.
- احتمال تاخیر در شروع اثر در بیماران مبتلا به اختلالات جریان خون (بیماری های قلبی عروقی و ادم) وجود دارد و نبایستی مقدار بیش از دوز معمول استفاده شود.
- در بیماران مبتلا به اختلالات الکترولیتی احتمال کاهش یا افزایش پاسخ دهی به دارو وجود دارد.
- در موارد نادری احتمال ایجاد هایپرترمی بدخیم با مصرف داروهای مسدود کننده عصبی عضلانی و بی هوش کننده های قوی استنشاقی وجود دارد.
- به علت احتمال وجود مشکلات راه های هوایی در بیماران با چاقی شدید ، از این دارو با احتیاط استفاده شود.
نکات قابل توصیه
در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود:
- سابقه آلرژی به دارو یا ترکیبات آن و آلرژی به سایر داروها و مواد غذایی و علائمی که ایجاد شده است (راش پوستی, کهیر, خارش, اشکال در تنفس, سرفه, ادم صورت و زبان) چرا که احتمال ایجاد علائم آلرژی شدید و گاها کشنده وجود دارد.
- در صورت مصرف پانکرونیوم برای مدت طولانی, ضعف عضلات و فلج طولانی ممکن است ایجاد شود.
- پانکرونیوم دارای ماده بنزیل الکل است که ممکن است در نوزادان یا کودکان عوارض جانبی شدیدی ایجاد کند. بنابراین مصرف این دارو در کودکان تایید شده نیست.
- در صورت بارداری یا شیردهی با پزشک مشورت شود.
پرسش از دکتر داروساز