تعریف دیابت
بیماریی است که در اثر ناتوانی در تولید انسولین، کاهش و یا عدم اثر انسولین در بدن ایجاد می‌شود. مهم‌ترین اصل در کنترل دیابت رعایت رژیم غذایی مناسب می‌باشد. هدف اصلی از رژیم درمانی در بیماران دیابتی، استفاده از مواد غذایی به صورت متعادل است. اصولاً رژیم غذایی‌ای که توسط کارشناسان و متخصصان تغذیه برای افراد دیابتی تهیه می‌شود، دارای اهداف زیر است:
- رساندن قند خون به سطح طبیعی
- حفظ سطح چربی‌های خون در حد طبیعی
- کاهش مشکلات خاص بیماران دیابتی
- به دست آوردن و حفظ وزن ایده‌آل
- رساندن مواد مغذی به بدن به میزان لازم
- تأمین انرژی مورد نیاز بدن جهت انجام فعالیت‌های لازم
-جلوگیری از بروز عوارض و مشکلات ناشی از دیابت
تغذیه در دیابت
باید این رژیم غذایی توسط پزشک و یا متخصص تغذیه تعیین شود. اما این بدان معنی نیست که شما باید غذایتان را از دیگر اعضای خانواده جدا کنید، بلکه همه افراد خانواده شما می‌توانند با رعایت این رژیم زندگی سالمی داشته باشند.
هرم غذایی
این هرم مورد استفاده برای تمامی افراد جامعه است. هرچه نیاز فرد به گروه غذایی خاصی بیشتر باشد، جایگاه آن به قاعده هرم نزدیکتر است و برعکس. به طور مثال بیشترین نیاز مربوط به گروه نان و غلات و کمترین میزان نیاز متعلق به گروه چربی‌ها و شیرینی جات است.
گروه‌های غذایی
طبق هرم به 6 دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
1-گروه نان و غلات
که شامل ماکارونی، برنج، غلات و خمیرها می‌باشد. برخلاف عقیده برخی که خوردن این گروه را ممنوع می‌دانند، غلات سبوس دار به آرامی قند خون را بالا می‌برند و برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مفید است. 6 تا 11 واحد از غذای مورد نیاز مربوط به این گروه می‌باشد. 46 تا 60 درصد از انرژی مورد نیاز افراد مبتلا به دیابت باید از این گروه تأمین شود.
1 واحد کربوهیدارت به عنوان مثال شامل:
- سه عدد بیسکویت معمولی یا
- یک سوم لیوان برنج پخته یا
- یک سوم لیوان ماکارونی پخته یا
- یک عدد سیب‌زمینی کوچک یا
- دو سوم لیوان حبوبات پخته
از انواع سبوس‌دار غلات استفاده کنید.
از حبوبات می‌توانید به عنوان منابع غنی فیبر استفاده کنید.
در میان وعده از منابع کربوهیدرات کم چرب مانند بیسکویت کراکر استفاده کنید.
2-گروه سبزیجات
این گروه که به سبزیجات غیرنشاسته‌ای معروف هستند شامل سبزی تازه، منجمد شده و کنسرو شده می‌باشد. روزانه باید 3 تا 5 واحد از این گروه را استفاده کنید.
1 واحد شامل:
-1 لیوان سبزی خام برگ‌دار مانند اسفناج و کاهو یا
- یک دوم لیوان سبزی پخته یا خرد شده که شامل خیار، هویج، قارچ و ... یا
- سه چهارم لیوان عصاره یا آب سبزی یا
- یک عدد گوجه فرنگی متوسط
بهتر است سبزیجات به صورت خام استفاده شوند
در صورت نیاز به پختن بهتر است سبزی‌ها آب‌پز شود. از سرخ کردن سبزیجات خودداری کنید. می‌توانید مقداری گوشت مرغ یا قرمز به آن اضافه کنید.
3-گروه میوه‌ها
شامل کلیه میوه‌های خام، پخته، خشک شده و کنسرو شده می‌باشد.
1 واحد شامل:
- یک عدد میوه تازه مانند سیب، پرتقال، هلو، لیمو شیرین و ... یا
-دو قاشق غذاخوری میوه خشک یا یک دوم لیوان میوه‌های ریز مانند انار و انگور و ...
سعی کنید میوه‌ها را به صورت خام مصرف کنید.
از مرکبات نظیر پرتقال، گریب فروت و نارنگی در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
اندازه میوه در ارزش غذایی آن هیچ تأثیری ندارد.
تا حد امکان سعی کنید میوه‌ها را با پوست استفاده کنید.
استفاده از میوه خیلی بهتر از آب میوه است.
4- گروه لبنیات
این گروه شامل شیر و ماست می‌باشد و سهم آن در رژیم روزانه 2 تا 3 واحد می‌باشد.
یک واحد شامل:
- یک لیوان شیر کم چرب یا ماست.
شیر یا ماست را به صورت کم چرب استفاده کنید.
حتماً روزانه از این گروه استفاده کنید.
اگر شما خانم باردار مبتلا به دیابت هستید بیشتر از این گروه غذایی استفاده کنید.
5- گروه گوشت و جایگزین‌ها
این گروه شامل گوشت سفید، گوشت قرمز، مغزهای روزغنی (آجیل)، پنیر، سویا و تخم مرغ می‌باشد. دو تا سه واحد در رژیم روزانه سهم این گروه می‌باشد. توصیه می‌شود 15 تا 2 درصد از کالری روزانه خود را از این گروه تأمین کنید.
1 واحد شامل:
- یک تخم مرغ یا
- 60 تا 90 گرم گوشت قرمز یا
- 150 تا 200 گرم گوشت ماکیان یا ماهی یا
- دو قاشق کره بادام زمینی
هنگام خرید، کم چرب‌ترین گوشت را بخرید.
به جای سرخ کردن تخم مرغ، آن را به صورت آب پز میل کنید.
پوست مرغ را قبل از خوردن جدا کنید.
به جای گوشت قرمز از گوشت مرغ و ماهی و بوقلمون بیشتر استفاده کنید.
هنگام پختن گوشت به جای افزودن نمک، از طعم‌دهنده‌هایی مانند آب لیمو و آب غوره استفاده کنید.
حتماً سویا را در رژیم غذایی خود جای دهید.
چربی گوشت قرمز را قبل از پختن به صورت کامل جدا کنید.
6-گروه چربی‌ها و شیرینی‌جات
حاوی مقدار زیادی کالری هستند. محدود کردن مصرف این گروه باعث کاهش وزن و کاهش قند خون می‌شود.
نیاز روزانه بدن به چربی‌ها یک تا دو واحد است.
1 واحد از این گروه شامل:
- یک عدد شیرینی 3 سانتی‌متری یا
- یک دوم لیوان بستنی یا
- 10 عدد زیتون کوچک یا 5 عدد بزرگ یا
- یک قاشق غذاخوری سس مایونز کم چرب
- مصرف شیرینی‌جات را به حداقل کاهش دهید.
نکات مهم
- افراد دیابتی در روز باید 6 واعده غذا میل کنند؛ 3 وعده غذایی اصلی و سه میان وعده.
- از حجم غذای اصلی بکاهید و به میان وعده اضافه کنید.
- افراد مبتلا به دیابت باید روزانه 8 لیوان آب بنوشند.
- افراد مبتلا به دیابت باید روزانه از تمام گروه‌های غذایی استفاده کنند.
- بهترین میوه برای افراد مبتلا به دیابت خیار است.
- از روغن‌های مایع مخصوصاً روغن هسته انگور، زیتون و کنجد استفاده کنید.
- یک بطری 300 میلی لیتر کوکاکولای معمولی، حدود 9 قاشق چایخوری شکر دارد! مراقب مصرف این مواد باشید.
- تحقیقات نشان می‌دهد که مقدار ویتامین C در افراد دیابتی پایینتر از حد طبیعی می‌باشد؛ لذا مصرف میوه و سبزی فراوان و همچنین مکمل ویتامین C زیر نظر پزشک معالج در بعضی افراد لازم است.
درج نظر