● در دنیایی که برون‌گرایی و اعتماد به نفس ظاهری ارزش بیشتری دارد، کودک خجالتی ممکن است احساس کنند که در حاشیه زندگی قرار دارد و دیگران ارزش و اهمیتی برای او قائل نیستند. اما حقیقت اینجاست که خجالتی بودن، دوره‌ای طبیعی از زندگی هر کودک در حال رشد و یا حتی برخی از بزرگسالان است.
● خجالتی بودن، در کنار جنبه‌های منفی و آسیب زننده‌ای که دارد، شامل یک سری ویژگی‌های منحصر به فرد و ارزشمند نیز هست که می‌تواند به کودکان کمک کند تا در زندگی شخصی و تحصیلی خود بدرخشند.
● در این مقاله به بررسی علل ترس از برقراری ارتباط و کمرویی در کودک خجالتی می‌پردازیم، چالش‌هایی که با آن روبه‌رو هستند و راه‌هایی که والدین می‌توانند به آنها کمک کنند تا اعتماد به نفس و مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند را معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
کمرویی در کودک خجالتی چگونه است؟
● در میان اکثریت کودکان، به ویژه کودک خجالتی، احساس ناراحتی در موقعیت‌های جدید یا در کنار افراد غریبه کاملاً طبیعی است. متأسفانه، جامعه ما اغلب شخصیت‌های برون‌گرا را بیشتر تحسین می‌کند تا افراد درون‌گرا، و این موضوع می‌تواند باعث فشار روی کودکانی شود که مراحل طبیعی رشد را طی می‌کنند.
● در مورد کودکانی که ذاتاً درون‌گرا هستند، این موضوع می‌تواند چرخه‌ای معیوب از احساس خودآگاهی منفی را در آنها ایجاد کند.
● با وجود همه اینها، کمرویی می‌تواند با مزایای زیر برای کودکان همراه باشد:
- ○ دستیابی به موفقیت‌های تحصیلی بیشتر
- ○ گوش دادن و رعایت بهتر قوانین
- ○ شنونده عالی بودن
● برخی از علائمی که نشان دهنده کمرویی و خجالت در کودکان هستند، عبارت‌اند از:
- ○ کاهش مهارت‌های اجتماعی یا مشارکت در اجتماعی شدن
- ○ داشتن دوستان اندک
- ○ مشارکت کمتر در فعالیت‌های غنی مانند ورزش، رقص، نمایش یا موسیقی
- ○ احساس انزوا، تنهایی، بی‌اهمیتی و خودآگاهی
- ○ استرس غیرضروری در مورد نظرات دیگران منجر به کاهش توانایی فرزند شما در رسیدن به پتانسیل کامل می‌شود
- ○ اضطراب شدید
- ○ عوارض جسمی مانند سرخ‌شدن، لکنت‌زبان و لرزش
دلایل کمرویی در کودک خجالتی
● دنیای کودکان بسیار متفاوت است و هرکدام از آنها خصوصیات شخصیتی منحصر به فرد خود را دارند. دلایل کمرویی در کودکان همیشه یکسان و ثابت نیست؛ اما برخی از دلایل احتمالی کمرویی در کودک خجالتی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ○ ژنتیک: برخی از ژن‌ها می‌توانند بر روحیه و شخصیت کودک تأثیر بگذارند.
- ○ شخصیت: برخی از کودکان به طور طبیعی نسبت به دیگران حساس‌تر و مستعد ترس و وحشت از شرایط بیرونی هستند. این موضوع می‌تواند در مورد کودک خجالتی شما صادق باشد.
- ○ تقلید و الگوبرداری از اطرافیان: کودکان اغلب با تماشای والدین خود یاد می‌گیرند که چگونه رفتار کنند. اگر خجالتی هستید، ممکن است خجالتی بودن و کمرویی را به کودک خود آموزش دهید.
- ○ روابط خانوادگی: گاهی اوقات، کودکانی که در خانواده یا در ارتباط با بزرگسالان زندگی خود احساس امنیت نمی‌کنند، دچار خجالت می‌شوند. والدینی که بیش از حد سرسخت یا کنترل‌گر هستند، می‌توانند باعث به وجود آمدن خجالت یا ترس در فرزندان خود بشوند.
- ○ محرومیت از ارتباطات اجتماعی: کودکانی که طی اولین سال‌های رشد خود از تعامل انسانی، ارتباط با دیگران و تعلق خاطر محروم می‌شوند ممکن است خجالتی باشند.
- ○ انتقاد شدید: کودکانی که توسط افراد مهم و تأثیرگذار زندگی‌شان مانند والدین، معلمان یا دوستان مورد تمسخر، آزار و اذیت یا انتقاد قرار می‌گیرند، معمولاً خجالتی هستند.
- ○ ترس از شکست: کودکانی که احساس می‌کنند شکست خورده‌اند یا به شکل مداوم از محدودیت‌های خود ضربه خورده‌اند، عموماً تبدیل به یک کودک خجالتی خواهند شد.
جنبه‌های منفی کمرویی در کودک خجالتی
● کمرویی مداوم و شدید می‌تواند کیفیت زندگی کودک خجالتی را به طرق مختلف کاهش دهد. برخی از جنبه‌های منفی و آسیب‌زننده کمرویی عبارت‌اند از:
- ○ از دست رفتن فرصت‌ها برای توسعه یا تمرین مهارت‌های اجتماعی
- ○ داشتن دوستان کمتر
- ○ کاهش مشارکت در فعالیت‌های سرگرم کننده و مفرح که نیاز به تعامل با دیگران دارد، مانند بازی، ورزش، رقص، نمایش یا موسیقی
- ○ افزایش احساس تنهایی، بی‌اهمیت‌بودن و کاهش عزت نفس
- ○ سرکوب شدن استعدادها و توانایی‌های کودک خجالتی به دلیل ترس از قضاوت‌شدن
- ○ سطح اضطراب بالا و آسیب‌های روانی و جسمانی
- ○ اثرات فیزیکی شرم‌آور مانند سرخ‌شدن، لکنت‌زبان و لرزش
چرخه معیوب
● اگر کودکی در یک موقعیت اجتماعی خجالت بکشد، ممکن است بعداً خودش را به‌خاطر رفتارش سرزنش کند. این خود سرزنشگری باعث می‌شود او نسبت به خود بیشتر آگاه و قضاوت‌گر شود و در نتیجه احتمال رفتار خجالتی کودک در آینده را افزایش دهد.
● با گذشت زمان، اعتمادبه‌نفس و عزت نفس او ممکن است کم شود. هرچه کودک خجالتی اعتماد به نفس کمتری داشته باشد، احتمال بیشتری دارد که رفتار خجالتی از خود نشان دهد.
جنبه‌های مثبت کمرویی
● البته همان‌طور که در ابتدای این مقاله اشاره شد، کمرویی و درون‌گرایی برای کودک خجالتی جنبه‌های مثبتی نیز دارد.
● برخی از جنبه‌های مثبت کمرویی عبارت‌اند از:
- ○ عملکرد خوب در مدرسه
- ○ رفتار مناسب و گرفتارنشدن به دلیل بدرفتاری
- ○ گوش‌دادن بادقت به دیگران
- ○ مراقبت آسان از کودک خجالتی
اهمیت نگرش والدین
● والدین تأثیر بسیار زیادی در زندگی فرزندانشان دارند، احتمالاً بسیار بیشتر از آن چیزی که تصور می‌کنند.
● بهتر است برای مراقبت از کودک خجالتی خود و جلوگیری از آسیب‌زدن به او، به توصیه‌های زیر توجه کنید:
- ○ مراقب باشید که به فرزند خود برچسب «خجالتی» نزنید. کودکان و حتی بزرگسالان تمایل آسیب‌زننده‌ای دارند تا مطابق با برچسب‌هایی که دیگران به آنها می‌زنند، رفتار کنند.
- ○ اجازه ندهید دیگران هم به فرزندتان برچسب خجالتی بزنند.
- ○ هرگز زمانی که فرزندتان خجالتی است، او را سرزنش یا مسخره نکنید. پشتیبان و حامی او باشید، با او همدلی کنید و درکش کنید.
- ○ کودک خجالتی خود را تشویق کنید تا در مورد دلایل کمرویی‌اش صحبت کند و توضیح بدهد که از چه چیزی می‌ترسد؟
- ○ برای کودک خجالتی خود از زمان‌هایی در زندگی خود تعریف کنید که خجالت می‌کشیدید و بگویید که چگونه بر آن غلبه کردید. ازآنجایی‌که کودکان خردسال اغلب والدین خود را انسان‌های کامل و بی‌نقص‌ی می‌بینند، اعتراف به خجالتی بودن خودتان می‌تواند باعث شود فرزندتان احساس بهتری داشته باشد و اضطراب کلی او کاهش پیدا کند.
- ○ خودتان برون‌گرا و با اعتمادبه‌نفس باشید تا کودک خجالتی‌تان، از رفتار شما الگوبرداری کند.
روش‌های اجتماعی‌کردن کودک خجالتی
● خجالتی بودن و کمرویی، بخشی از روند طبیعی رشد کودک است که به‌احتمال زیاد فرزند شما از آن عبور خواهد کرد، اما در این برهه حساس از زندگی، راه‌هایی نیز برای حمایت از او وجود دارد.
● برخی از کارهایی که می‌توانید برای کمک به کودک خجالتی خود انجام دهید عبارت‌اند از:
- ○ هرگز به فرزندتان برچسب «خجالتی» نزنید: اگر فرزندتان بداند که خجالتی است، ممکن است زمانی که رفتار خجالتی از خود نشان می‌دهد، شروع به انتقاد از خود و سرزنش خود کند. این طرز فکر و نگرش که خجالتی بودن بد است یا به معنای وجود مشکلی در فرزند شماست، او را خجالتی‌تر می‌کند و باعث می‌شود تا کودک درگیر چرخه معیوب کمرویی و عدم اعتمادبه‌نفس بشود.
- ○ فرزند خود را همان‌طور که هست بپذیرید: به هیچ عنوان فرزندتان را به خاطر خجالتی بودن مسخره نکنید. در عوض، تلاش کنید به او نشان دهید که همان‌طور که هست می‌پذیریدش و دوستش دارید.
- ○ سعی کنید کودک خجالتی خود را درک کنید: از فرزندتان در مورد دلیل کمرویی و خجالتش سؤال کنید. ترس‌ها یا تردیدهای او را در مورد نشان‌دادن خودش به دنیا درک کنید.
- ○ به فرزندتان بگویید که شرایط او را درک می‌کنید: برای فرزندتان از زمان‌هایی تعریف کنید که خودتان احساس خجالت می‌کردید. با او در مورد اینکه چه احساسی داشتید و چگونه احساس بهتری پیدا کردید صحبت کنید. کودکان به والدین خود احترام می‌گذارند و پی‌بردن به این موضوع که شما بر اضطراب خود غلبه کرده‌اید، به آنها احساس قدرت و توانایی زیادی می‌دهد.
- ○ الگوی کودک خجالتی خود باشید: هیچ راهی بهتر از این وجود ندارد که فرزندتان یاد بگیرد چگونه رفتار کند، جز اینکه آن را از شما تقلید کند.
- ○ درباره مزایای برون‌گرا بودن صحبت کنید: داستان‌هایی از اینکه برون‌گرا بودن چگونه در زندگی به شما کمک کرده است را برای کودک خود تعریف کنید. در مورد رفتارهایی که دوست دارید فرزندتان اتخاذ کند صحبت کنید. زمانی که فرزندتان این رفتارها را الگوبرداری می‌کند، او را تحسین و تشویق کنید.
- ○ هدف‌گذاری کنید: برای اینکه فرزندتان هنگام معاشرت با دیگران احساس راحتی بیشتری کند، معیارهایی برای او تعیین کنید. مطمئن شوید که اهدافی انتخاب کنید که کوچک و قابل‌دستیابی باشند. این اهداف می‌توانند رفتارهایی به‌سادگی سلام‌کردن به افراد جدید باشد.
- ○ فرزند خود را در معرض موقعیت‌های جدید قرار دهید: سعی کنید چیزهای جدیدی به فرزندتان نشان دهید و او را در معرض تجربیات جدید قرار دهید.
- ○ مطمئن شوید که فرزندتان می‌تواند کارهایی را انجام دهد که در آنها مهارت دارد: اگر فرزند شما بتواند در فعالیت‌هایی که دوست دارد و در آنها استعداد و مهارت دارد شرکت کند، حس هدفمندی و اعتمادبه‌نفس زیادی کسب می‌کند. زمانی که او در کاری مهارت دارد، او را تحسین کنید و فرصت‌هایی برای تکرار آن کارها در اختیارش قرار دهید. با شرکت مداوم در فعالیت‌هایی که از آنها لذت می‌برد، با کودکانی که علایق مشابهی دارند راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کند.
سخن پایانی در خصوص کمرویی در کودک خجالتی
● در این مقاله، ابتدا با نشانه‌ها و علائم کمرویی در کودک خجالتی آشنا شدیم و سپس دلایل و منشأ این رفتارها را شرح دادیم. از جنبه‌های مثبت و منفی خجالتی بودن صحبت کردیم و چرخه معیوب خجالت در کودک را توضیح دادیم.
● در نهایت نیز اهمیت نگرش والدین در بهبود رفتار کودک خجالتی را گوشزد کردیم و روش‌هایی را نیز برای اجتماعی‌کردن کودک برشمردیم. شما از کودک خجالتی خود چطور حمایت و پشتیبانی می‌کنید؟
درج نظر