دیابت بارداری همانند سایر انواع دیابت اختلالی است که نحوه ی مصرف قند توسط بدن را مختل می سازد. دیابت بارداری شکلی از دیابت است که برخی زنان را طی بارداری مبتلا می کند. دلیل ایجاد این اختلال این است که بارداری نیاز بدن به انسولین را افزایش می دهد، در حالی که بدن همیشه نمی تواند به مقدار کافی انسولین تولید نماید.
دیابت بارداری چه تاثیری بر مادر و فرزندش دارد؟
این اختلال می تواند منجر به بزرگ شدن جنین (بیش از 4 کیلوگرم) شود، که این خود مشکل ساز است زیرا یک جنین بزرگ ممکن است هنگام زایمان هنگام زایمان دچار آسیب شود، هم چنین یک جنین بزرگ ممکن است هنگام زایمان به مادر خود نیز آسیب وارد کند. گاهی اندازه ی جنین مناسب نبوده و مادر می بایست تحت عمل سزارین (جراحی به منظور خروج جنین) قرار گیرد. دیابت بارداری هم چنین احتمال بروز پره اکلامپسی که یک بیماری تهدید کننده ی حیات است را افزایش می دهد. (پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی، سبب افزایش فشار خون می شود)
آیا من در طی بارداری دچار دیابت بارداری خواهم شد؟
پیش بینی این که کدام یک از زنان دچار دیابت بارداری خواهند شد امری مشکل است اما برخی زنان نسبت به سایرین در معرض خطر بیشتر ابتلا به دیابت بارداری هستند. شانس ابتلای شما به دیابت بارداری بیشتر خواهد بود چنان چه:
سابقه ی قبلی دیابت بارداری داشته باشید
دچار اضافه وزن هستید(BMI>27)
در خانواده ی شما فرد دیابتی وجود دارد
زایمان نوزاد بالای 4 کیلوگرم
بارداران دارای پیشینه مرده زایی ، سقط مکرر و نوزادان دچار نقص عضو
سن شما بالاتر از 25 سال است
سابقه فشار خون بالا
آیا لازم است از نظر دیابت بارداری بررسی شوم؟
بله. تمام زنان باردار می بایست برای دیابت بارداری بررسی شوند. تمام زنان باردار می بایست در حوالی ماه های 6 یا 7 (مطابق با هفته های 24 تا 28 حاملگی) بررسی شوند، اما زنان با خطر بالاتر برای ابتلا به دیابت بارداری باید زودتر از این زمان مورد ارزیابی قرار گیرند(در اولین ویزیت) آزمایش تحمل گلوکز توسط پزشک درخواست می شود. بدین ترتیب مشخص می شود قند خون شما به دنبال مصرف یک ماده ی شیرین چقدر افزایش می یابد.
دیابت بارداری چگونه درمان می شود؟
به منظور درمان دیابت بارداری، شما می بایست قند خون را مرتب اندازه گیری کنید و این کاری است که شما می توانید به آسانی یاد بگیرید. اغلب زنان سطح قند خون خود را می توانند با تغییر رژیم غذایی خود کنترل کنند. برخی از زنان به انسولین یا سایر درمان های دیابت نیاز خواهند داشت
در چه فواصلی باید به پزشک خود مراجعه کنیم؟
زنان دچار دیابت بارداری نسبت به سایر زنان باردار نیاز به دفعات مراجعات بیشتری دارند. این که در چه فواصلی مراجعه کنید به وضعیت شما در هر مراجعه و مصرف انسولین توسط شما بستگی دارد. طی این مراجعات پزشک شما موارد زیر را انجام خواهند داد:
وضعیت جنین را بررسی می کنند
در مورد رژیم غذایی شما سوال می کنند
از کنترل بودن قند خون شما اطمینان حاصل می کنند
مقدار انسولین شما را تنظیم می کنند (چنانچه انسولین مصرف می کنید)
چگونه باید رژیم غذایی خود را تغییر دهیم؟
یک متخصص تغذیه می تواند به شما بگوید که چگونه رژیم غذایی خود را تغییر دهید. هر خانمی با دیگری کمی تفاوت دارد، در نتیجه یک رژیم غذایی واحد که برای یک فرد صحیح است لزوما برای دیگری مناسب نیست. اغلب زنان می بایست:
از مواد غذایی شیرین و غذاهای پرچرب اجتناب کنند
سعی شود از مواد غذایی با فیبر فراوان استفاده شود.
آیا لازم است ورزش کنم؟
شما نیاز نیست برای درمان دیابت بارداری ورزش کنید اما داشتن فعالیت به شما کمک می کند که قند خون خود را کنترل کنید. اگر از قبل ورزش می کردید، همان ورزشی را که انجام می دادید، ادامه دهید. اگر تا به حال ورزش نمی کردید و حالا قصد ورزش دارید،از پزشک یا پرستار خود سوال کنید که چه نوع ورزشی برای شما مناسب است.
آیا می توانم زایمان طبیعی داشته باشم؟
چنانچه سطح قند خون شما نزدیک به حد طبیعی باشد، احتمال این که شما یک زایمان طبیعی داشته باشید بالا خواهد بود. هنگام زایمان، پزشک یا پرستار شما به چک قند خون شما ادامه خواهد داد تا از بالا نرفتن آن اطمینان حاصل نماید.
پس از زایمان چه اتفاقی می افتد؟
دیابت شما احتمالا برطرف خواهد شد و قند خون شما احتمالا به سطح طبیعی باز خواهد گشت. چنان چه انسولین مصرف می کردید، به احتمال زیاد دیگر نیازی به آن نخواهید داشت، با این حال پزشک یا پرستار شما می بایست قند خون شما را چک کند تا از طبیعی شدن آن اطمینان حاصل نماید. زنانی که دیابت بارداری را تجربه می کنند، بعد ها در معرض خطر بسیار بالاتری برای ابتلا به دیابت "معمول" قرار دارند. شما می بایست تا آخر عمر هر چند سال یکبار از نظر دیابت بررسی شوید.
حاملگی و دیابت
زنان مبتلا به دیابت(نوع یک یا دو) که قصد بارداری دارند باید قبل از بارداری با پزشک خود مشورت کرده و مراقبتهای قبل ، حین و بعد از بارداری را جدی بگیرند.
مراقبتهای قبل از بارداری
زمانی که دیابت و مسائل پیرامون آن را به خوبی شناختید ، می توانید برای باردار شدن برنامه ریزی کنید . شما می توانید با اندازه گیری مرتب قندخون و ارتباط دائم با پزشک معالج و پزشک متخصص زنان ، قندخون خود را تحت کنترل درآورید . برای انجام بهترین مراقبتهای قبل از بارداری ، گروههای زیر لازم است به شما کمک کنند:
· پزشک معالج شما که برای کنترل دیابت به او مراجعه می کردید
· متخصص زنان
· متخصص تغذیه که برنامه غذایی صحیح را برای رسیدن به کنترل مطلوب قندخون طراحی می نماید
· متخصص آموزش دیابت که شما را با مسائل مختلف دیابت و مراقبتهای صحیح آن آشنا می سازد
به خاطر داشته باشید ، برای داشتن حاملگی سالم لازم است قند خون خود را قبل از بارداری ، در طول بارداری و بالاخره پس از زایمان در محدوده طبیعی نگه دارید.
مراقبتهای دوره ی حاملگی
مصرف قرصهای خوراکی پایین آورنده قندخون یا انسولین در طول دوران بارداری
اگر به دیابت نوع یک (دیابت وابسته به انسولین ) مبتلا هستید، در دوران بارداری ، نیاز بدن شما به انسولین زیاد می شود.
این افزایش نیاز به ویژه در سه ماه آخر بارداری به علت وجود هورمونهای جفت دیده می شود. هورمون جفت به رشد جنین کمک می کند اما در همان زمان جلوی فعالیت انسولین بدن مادر را می گیرد در نتیجه نیاز به انسولین افزایش می یابد.
اگر به دیابت نوع 2 مبتلا هستید برنامه درمانی شما عوض می شود اگر برای کنترل دیابت قرصهای خوراکی پایین آورنده قندخون مصرف می کنید این قرصها را به علت احتمال مطرح شده برای ایجاد نقایص جنینی نباید در دوران بارداری استفاده نمایید . پزشک شما قبل از باردار شدن ممکن است درمان با انسولین را برای کنترل قندخون شروع کند.
مصرف غذا در دوران بارداری
اصولاً افراد مبتلا به دیابت برنامه غذایی مرتبی دارند در طول حاملگی برای پیشگیری از افزایش یا کاهش زیاد غلظت قندخون لازم است با متخصص تغذیه و پزشک معالج خود مشورت کنید. با این کار به کنترل قندخون خود کمک می نمایید . اگر در شروع حاملگی وزن شما بیش از حد معمول بود ، نباید سعی کنید وزن خود را کم نمایید . پزشک و متخصص تغذیه در مورد نحوه افزایش وزن در طول دوران بارداری شما را راهنمایی خواهند کرد. اگر در شروع حاملگی وزن مطلوب داشته باشید انتظار می رود تا پایان بارداری 11 ـ 7 کیلوگرم اضافه وزن پیدا کنید . خانم های لاغر لازم است افزایش وزن بیشتری در طول بارداری داشته باشند .
انجام ورزش در دوران بارداری
ورزش به ویژه در دیابتی های نوع 2 یکی از اصول اساسی درمان است . همان طور که می دانید ورزش همراه با برنامه غذایی صحیح ، در کنترل قندخون نقش اساسی دارد. در مورد ورزش کردن در دوران بارداری حتماً سؤالاتی برایتان مطرح می شود که در این مورد باید با متخصص آموزش دیابت مشورت نمایید . ورزش در دوران بارداری به وضعیت سلامت شما کمک خواهد کرد. اما اگر مبتلا به :
· فشارخون بالا
· مشکلات چشمی، کلیوی یا قلبی
· آسیبهای عروقی دیگر
· آسیب اعصاب
هستید لازم است در مورد خطرهای ورزش در دوران بارداری ، با پزشک خود مشورت کنید. به طور کلی در دوران بارداری نباید ورزشهای کششی اندام یا به اصطلاح ورزشهای کششی سنگین انجام دهید. بهترین ورزش ها برای دوران بارداری ، پیاده روی و شنا است.
مراقبتهای بعد از بارداری
زایمان فرد مبتلا به دیابت
نزدیک زمان زایمان ، پزشک جنین را از نظر میزان رشد و وضعیت سلامت بررسی می کند و سپس درباره نحوه زایمان تصمیم می گیرد.
ممکن است به طور طبیعی زایمان کنید یا بنا به نظر پزشک زایمان سزارین داشته باشید. پزشک تلاش می کند که در طول زایمان و تولد نوزاد، قندخون شما را کنترل نماید . در شروع زایمان نیاز به انسولین کم می شود به گونه ای که گاهی اوقات در طول زایمان یا حتی 72 ـ 24 ساعت بعد از تولد نوزاد نیز ، به تزریق انسولین احتیاج نیست .
بعد از تولد نوزاد
بعد از تولد نوزاد بدن شما به علت فعالیت زیاد در دوران بارداری ، به استراحت نیاز دارد. برخی مادران در طول چند هفته اول پس از تولد میزان قندخونشان بهتر می شود و بر عکس بعضی دیگر قندخونشان به سرعت بالا می رود، بنابراین وضعیت کنترل قندخون در این مدت قابل پیش بینی نیست.
تغذیه نوزاد با شیر مادر برای مادران دیابتی بسیار خوب است اما ممکن است غلظت قندخون قابل پیش بینی نباشد همچنین ممکن است تغییر در الگوی خواب و غذا سبب افت قندخون شما شود. از این رو همانند دوران قبل از بارداری ، در کنترل قندخون خود کوشا باشید
تغذیه نوزاد با شیر مادر
برای پیشگیری از افت قندخون در طول دوران شیردهی لازم است :
· قبل یا در طی شیردهی ، یک میان وعده حاوی پروتئین و کربوهیدرات ( ساندویج ، نان و گوشت و …) مصرف کنید.
· به مقدار کافی مایعات بنوشید طوری برنامه ریزی کنید که در حین شیردهی آب یا چای بدون شیرینی مصرف نمایید.
· اگر در زمان شیردهی دچار کاهش قندخون شدید، شیردهی را متوقف سازید و برای برطرف کردن حالت افت قندخون ، یک ماده غذایی مصرف کنید.
· اگر به فرزند خود شیر می دهید به انرژی بیشتری نیاز دارید و در این مورد باید با متخصص تغذیه و پزشک خود مشورت نمایید.
نکته : در صورت حاملگی فرد دیابتی به 3 نکته مهم باید توجه داشته باشد:
· اجرای رژیم درمانی منظم
· درمان شدید دیابت
· طبیعی کردن HbA1c قبل از حاملگی
نکته: باید دانست که ناهنجاریهای جنینی در فرد باردار دچار دیابت قندی 4 تا 10 برابر بیشتر از افراد عادی است.
درج نظر