تب هموراژیک

تب خونریزی دهنده کریمه- کنگو

Crimean-congo Hemorrhagic Fever

(CCHF) : بیماری زئونوزو tick-born است که نخستین بار سال 1943 در کریمه و سپس در کنگو در سال 1969 شناسایی شد. به این بیماری تب خونریزی دهنده آسیای مرکزی Central Asian Hemorrhagic نیز می­گویند.

عامل بیماری تب کریمه کنگو:

گونه C.C.H.Fvirus از جنس Nairovirus که در خانواده Bunyaviridae قرار داد. RNA ویروس تک رشته­ای با سه قطعه ژنومی و غشادار است.

این ویروس حاوی آنزیم رونوشت ­برداری معکوس Revers transcriptase است.

ویروس نسبت به حرات مقاومت نسبت در 56 درجه سانتی­گراد به مدت 30 دقیقه حذف می­شود. در خون در دمای 40 درجه سانتی­گراد تا دو روز باقی می­ماند. در محیط اسیدی و اسید استیک 2 درصد و در شرایط جمود نعشی حذف می­شوند.

نسبت به ضد عفونی کننده­ های فنولیک 5-3 درصد حساس هستند. صابون و میعات شستشو دهنده ویروس را از بین نمی­برند ولی آن را تا حدی غیر فعال می­کنند.

اپیدمیولوژی:

در مناطقی که کنه بیشتر است شیوع بالاتری دارد. ضمن این که در فصول بهار و پاییز به دلیل افزایش فعالیت کنه­ ها بیشتر رخ می­دهد.

میزبان­ها:

در بین بی مهرگان در هفت گونه و تحت گونه از خانواده کنه­ های Ixodidae و دو گونه از خانواده Argasidae جدا شده است ولی عمده­ترین ناقل آن کنه سخت Hyalomma است که در خانواده ایکسو دیده قرار دارد.

در بین حیوانات مهره­دار گونه ­های مختلف شامل مهره­داران کوچک مثل خرگوش، موش و خارپشت، و پستانداران بزرگ مثل نشخوار کنندگان اهلی و وحشی (گوزن، گوسنفد و گاو و بز و...) می­توانند به این بیماری مبتلا شوند. پرندگان نسبت به این بیماری مقاوم هستند. به جز شتر مرغ که می­تواند میزبان این ویروس باشد به آن مبتلا شود.

دام­ها به ندرت علائم بالینی را نشان می­دهند و در اثر عفونت خونی ویروسی تب به مدت یک هفته دوام دارد. گاهی در حالات حاد خونریزی در مخاطات و یا پر خونی دیده می­شود. پس از یک هفته دام به عنوان ناقل ویروس را از خود دفع می­کند.

نحوه سرایت و انتقال بیماری تب کریمه کنگو :

1- انسان به انسان: خون، بافت­های آلوده، تجهیزات بیمارستانی آلوده، ذرات هوایی آلوده، انتقال عمودی از مادر به جنین نیز صورت می­گیرد.

2- کنه به انسان: گزش کنه در انسان

3- حیوان آلوده به انسان : تماس با خون و گوشت حیوان بیمار

4- انتقال از حیوان به کنه: کنه­های حامل مراحل لاروی و نوچگی خود را در مهره­داران کوچک (خارپشت و خرگوش) و مراحل بلوغ خود را در مهره­داران بزرگ طی می­کنند و ویروس را ممکن است از مخازن حیوانی اخذ کنند.

5- کنه به کنه: کنه هم ناقل مکانیکی و هم ناقل بیولوژیکی برای این ویروس است و ویروس را می­تواند در تخمدان خود حفظ و به نسل بعد منتقل کند.

بیماری در انسان:

جمیعت در معرض خطر: پزشکان، پرستاران، دامپزشکان، کارکنان آزمایشگاه­ها و کشتارگاهها

دوز عفونت ­زا: 1 تا 10 ارگانیسم

پاتوژنز:

ویروس در تور غدد لنفاوی کبد، طحال قرار می­گیرد و ماکروفاژها و مثل سلولهای کوپفر کبد، و دندریک سل ما را تحت تاثیر قرار میدهد. کموکین ­های آزاد شده از آنها به طور غیر مستقیم باعث افزایش آپوپتوزیس لنفوسیت­ها می­شوند. همچنین تغییراتی در نفوذپذیری عروقی را باعث می­شوند.

علاوه بر آن با اثر روی هپاتوسیت­های کبدی باعث تقویت فاکتورهای انعقادی، کاهش ستنز البومین، کاهش فسار اسمتیک وادام است. همچنین در سلول­های قشری کلیه اثر و مانع ترشح سنتز آنزیم­ها سنتز کننده استروئیدها و در نهایت هیپوتانسیون و کاهش سدیم و هایپوولمی است.

دوره کمون:

بسته به نحوه سرایت بین 2 تا 13 روز متغیر است. در صورت گزش کنه کوتاهترین دوره کمون( 1 تا 3 روز) را خواهد داشت. در صورت تماس با بافت­های آلوده، انسانی 5 تا 6 روز با تماس با حیوانات آلوده، 5 تا 13 روز است. پس از طی دوره کمون ویرمی رخ می­دهد.

علایم بالینی تب کریمه کنگو :

طیف وسیعی از علایم غیر اختصاصی را دارد. شروع علائم ناگهانی است بیماری می­تواند حاد، تحت حاد، خفیف و حتی نرم مخفی رخ دهد.

تب که به 41 درجه سانتی­گراد می­رسد و در 8/81 درصد از بیماران دیده می­شود، سردرد، گلو درد، درد چشم همراه با حساسیت به نور، تشکیل راش­های قرمز به ویژه در سطح داخلی پلک­ها، دهان، پوست، خونریز از بینی و احساس ناخوشی عمومی، تهوع واستفراغ، اسهال، ملنا، کاهش اشتها، دردهای شکمی، اسهال، تغییرات رفتاری، درد سینه، تاکیکاردی، گیچی، تشنج و اختلالات­های، رفتاری، سقط جنین، اختلال در بینایی و شنوایی، ریزش مو، تورم مفاصل، زردی در اثر تورم کبد، عوارض کلیوی و مغزی و قلبی و حتی مرگ خواهد بود.

مرگ در اثر تداوم اسهال و کاهش مایعات بدن، خونریزی مغزی، ادم ریوی و نارسایی کبدی و 5 تا 14 روز پس از بیماری روی می­دهد.

علائم خونریزی که جزء ویژگی­های بارز این بیماری است بین روزهای 3 تا 6 پس از ویرمی رخ و ابتدا به صورت دانه­های جوش مانند و پتی شی رو سینه، دستها، پاها، مخاطات بدن ظاهر و در حالات شدید گسترده شده و به صورت اکی موزیس در آمده گستردگی آن به حدی است که به آن coffe ground اطلاق می­شود. تشکیل DIC نیز از عوارض این بیماری است.

در بیماران با مقاومت بالای بدنی پس از 10 روز لکه­های خونریزی محو شوده و کم کم بهبود دارند. دوره نقاهت تا ماهها طول می­کشد ولی عمدتا همراه با عوارض متنوع است.

شیوع این بیماری 100-20 درصد مرگ و میر ناشی از آن 70-15 درصد است.

تشخیص تب کریمه کنگو:

در هفته اول جداسازی و بررسی از خون، کبد، طحال و کلیه­ها و غدد لنفاوی کشت سلولی ویروس در بافت کلیه میمون، آزمایش Rt-PCR، آزمایشهای سرولوژی جستجوی آنتی بادی مثل ،ELISA،IFACFT,PCR , و تست خنثی­ سازی

درمان:

درمان بیشتر حالت حمایتی دارد. تامین آب و الکترولیت­های از دست رفته، اکسیژن رسانی کافی، خون و پلاسما و استفاده از پلاسمای Hyper-Immunc است.

درمان دارویی:

داروی Ribavirin به صورت خوراکی و تزریقی کاربرد دارد. فرم خوراکی بیشتر نقش پروفیلاکسی دارد و mg500 هر 6 ساعت یکبار تا 7 روز تجویز می­شود.

فرم تزریقی به صورت ابتدا 30mg/kg هر 6 ساعت، سپسmg/kg 16 چهار بار در روز برای 4 روز و در نهایت 8mg/kg ،سه بار در روز برای 6 روز قابل تجویز است.

کنترل و پیشگیری:

رعایت بهداشت توسط افرادیکه با دام سرکار دارند ، مبارزه با کنه ها از طریق سمپاشی دام و اماکن دامی، کشتار و بازرسی لاشه در کشتارگاههای بهداشتی با نظارت ادارات دامپزشکی ، انجماد لاشه های دام کشتارشده در سردخانه بمدت 24 ساعت ، رعایت قرنطینه در زمان بروز بیماری ، ضد عفونی کردن وسایل و تجهیزات بیمارستانی ، استفاده از لباس های حفاظت کننده در افراد در معرض خطر مثل پزشکان و پرستاران . واکسن غیر فعال بیماری از طریق کشت در مغز موش تولید شده است ولی اثرات آن رضایت بخش نیست.

منابع:

1.Whitehouse CA. Crimean-Congo hemorrhagic fever. Antivir Res 2004; 64: 145–60

2.Ergonul O. Crimean–Congo haemorrhagic fever. Lancet Infect Dis 2006;6:203–14

وبسایت داروخانه مرکزی امام رضا مشهد | بانک اطلاعات دارویی ، اخبار و مقالات پزشکی