● بی خوابی زمانی رخ میدهد که نمیتوانید به خوابی که برای سرحال شدن نیاز دارید برسید. علل مختلفی از جمله استرس، جت لگ، بارداری و بیماری بر روی بی خوابی اثر گذار هستند. درمان بی خوابی شامل مصرف دارو و تغییر سبک زندگی است.
بی خوابی چیست؟
● بی خوابی به نوعی اختلال خواب اشاره دارد.
● اگر با بی خوابی زندگی میکنید، ممکن است:
- ○ خوابیدن یا از خواب بیدار شدن برایتان مشکل باشد
- ○ وقتی از خواب چند ساعته بیدار میشوید؛ سرحال نیستید
- ○ احساس خستگی و مشکل در عملکرد در طول روز دارید
● خواب با کیفیت نقش مهمی در بهزیستی کلی دارد. نخوابیدن به طور منظم میتواند تأثیر بسیار زیادی بر سلامت روحی و جسمی داشته باشد، جدا از اینکه کیفیت زندگی را هم تحت تأثیر قرار میدهد.
- ○ حدود یک سوم از همه بزرگسالان برخی از علائم بی خوابی را گزارش میکنند.
- ○ 6 تا 10 درصد از بزرگسالان علائمشان آنقدر شدیدند که بیشتر معیارهای تشخیص اختلال بی خوابی را دارند.
● برای یادگیری در مورد علائم و علل اصلی بی خوابی، به علاوه نکاتی در مورد روشها و درمانهای احتمالی که به شما کمک میکنند تا راحتتر بخوابید، ادامه مطلب را بخوانید.
علائم بی خوابی
● بی خوابی اغلب با علائم زیر تشخیص داده میشود:
- ○ خیلی زود از خواب بیدار میشوید و متوجه میشوید که نمیتوانید دوباره بخوابید
- ○ تایم زیادی از شب را بیدار هستید و نگرانید که خوابتان نبرد
- ○ یک الگوی ثابت خواب شکسته یا قطع شده دارید که بعد از بیداری سرحال نیستید
- ○ مشکل در به خواب رفتن بعد از رفتن به رختخواب
● در نتیجه، ممکن است علائم دیگری مرتبط با کمبود خواب را تجربه کنید، از جمله:
- ○ خستگی
- ○ تحریک پذیری و سایر تغییرات خلقی
- ○ مشکل در تمرکز یا به خاطر سپردن چیزها
انواع بی خوابی
● کارشناسان بی خوابی را بسته به ویژگیهای خاص آن به چند روش مختلف توصیف میکنند:
○ بی خوابی حاد به مشکلات کوتاه مدت خواب اطلاق میشود که معمولاً بیش از چند هفته طول نمیکشد.
○ بی خوابی مزمن به بی خوابی میگویند که خواب شما را به مدت 3 روز یا بیشتر در هفته به طور منظم، معمولاً برای یک دوره 3 ماهه یا بیشتر تحت تأثیر قرار میدهد.
○ شروع بی خوابی دشواری در به خواب رفتن را توصیف میکند. مشکل به خواب رفتن ممکن است در نتیجه مصرف کافئین، علائم سلامت روان یا سایر محرکهای رایج بیخوابی رخ دهد، اما میتواند با سایر اختلالات خواب نیز ایجاد شود.
○ بی خوابی مداوم به مشکل بیدار شدن از خواب یا بیدار شدن مداوم خیلی زود اشاره دارد. این نوع بی خوابی ممکن است با علائم زمینهای سلامت بدن و سلامت روان مرتبط باشد - اما بیدار دراز کشیدن و نگرانی از اینکه خواب کافی نخواهید داشت میتواند آن را بدتر کند.
○ بی خوابی رفتاری دوران کودکی شامل مشکلات مداوم در به خواب رفتن، امتناع از رفتن به رختخواب یا هر دو است. کودکان مبتلا به این بیماری اغلب با یادگیری روشهای آرامسازی و پیروی از یک روال منظم خواب بهبود پیدا میکنند.
● بی خوابی همچنین میتواند اولیه (ایدیوپاتیک) یا ثانویه (همبود) باشد.
● بی خوابی اولیه از هیچ علت مشخص یا وضعیت سلامتی یا روانی موجود ناشی نمیشود. در مقابل، بی خوابی ثانویه به علل زمینهای مربوط میشود، از جمله:
- ○ درد یا بیماری مزمن
- ○ شرایط سلامت روان مانند افسردگی یا اضطراب
- ○ نوبت کاری شبانه یا فشرده
- ○ مصرف داروهای خاص
علت بی خوابی چیست؟
● به طور معمول، نوع بی خوابی که تجربه میکنید ارتباط زیادی با علل زمینهای بی خوابی دارد.
● به عنوان مثال، علل احتمالی بی خوابی حاد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ○ استرس
- ○ یک رویداد ناراحت کننده یا آسیبزا
- ○ تغییر در عادات خواب، مانند خوابیدن در هتل، خانه جدید یا برای اولین بار با شریک زندگی
- ○ درد یا بیماری جسمی
- ○ جت لگ
- ○ داروهای خاص
● بی خوابی مزمن میتواند به خودی خود یا در نتیجه موارد زیر رخ دهد:
- ○ شرایط درد مزمن، مانند آرتریت یا کمردرد
- ○ مسائل روانی مانند اضطراب، افسردگی یا مصرف مواد
- ○ آپنه خواب و سایر اختلالات خواب
- ○ شرایط سلامتی مانند دیابت، سرطان، بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) یا بیماری قلبی عروقی
عوامل خطر بی خوابی
● بی خوابی میتواند افراد را در هر سن یا جنسیتی تحت تأثیر قرار دهد، اگرچه بیشتر در موارد زیر ایجاد میشود:
- ○ بزرگسالی
- ○ قبل، حین و بعد از یائسگی
● عوامل خطر مرتبط با بی خوابی عبارتند از:
- ○ سطوح بالای استرس که ممکن است به چالشهای زندگی، مشکلات مالی، یا نگرانیهای خانوادگی و روابط مربوط باشد
- ○ سفر به مناطق زمانی مختلف
- ○ سبک زندگی بیتحرک
- ○ تغییر زمان خواب و بیداری یا برنامه نامنظم که ممکن است با تغییرات مکرر در ساعات کاری یا نوبت کاری اتفاق بیفتد.
- ○ چرت زدن
- ○ نوشیدن مقدار زیادی کافئین
- ○ مصرف الکل و تنباکو
- ○ سختی در هنگام خوابیدن
بی خوابی و بارداری
● بی خوابی در دوران بارداری به خصوص در سه ماهه اول و سوم شایع است.
● ممکن است به دلایل مختلفی دچار مشکل خواب شوید، از جمله:
- ○ تغییرات بدن مانند نوسان هورمونها، حالت تهوع و افزایش نیاز به ادرار کردن
- ○ افزایش استرس و اضطراب در مورد مسئولیتهای فزایندهای که به عنوان یک والدین جدید با آن روبرو خواهید شد
- ○ درد، مانند گرفتگی و ناراحتی پشت
● خبر خوب این است که بی خوابی مرتبط با بارداری معمولاً از بین میرود و بر رشد کودک شما تأثیری نمیگذارد. با این حال، داشتن مقدار مناسب خواب برای سلامت کلی شما مهم است.
● تغییرات سبک زندگی که میتواند به بی خوابی در بارداری کمک کند عبارتند از:
- ○ داشتن فعالیت بدنی منظم
- ○ خوردن یک رژیم غذایی متعادل
- ○ هیدراته ماندن
- ○ حفظ یک برنامه خواب ثابت
- ○ تمرین تکنیکهای تمدد اعصاب در طول روز برای کمک به کاهش اضطراب و ایجاد آرامش
- ○ گرفتن حمام آب گرم قبل از خواب
● قبل از امتحان هر روال ورزشی جدید، داروها یا مکملها با تیم مراقبتهای بهداشتی خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که در دوران بارداری ایمن هستند.
بی خوابی در کودکان
● کودکان نیز ممکن است دچار بی خوابی شوند و اغلب به همان دلایلی که بزرگسالان دارند. این دلایل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ○ استرس
- ○ داروها
- ○ مصرف زیاد کافئین
- ○ شرایط سلامت جسمی یا روانی
● اگر کودک شما در به خواب رفتن یا بیدار شدن مشکل دارد، یا اگر اغلب خیلی زود از خواب بیدار میشود، ممکن است دچار بی خوابی شود.
● علائم بی خوابی در کودکان اغلب عبارتند از:
- ○ خواب آلودگی یا بیقراری در طول روز
- ○ تحریک پذیری و تغییرات خلقی
- ○ مسائل انضباطی مکرر
- ○ مشکلات حافظه و تمرکز
● اولین قدم برای درمان بی خوابی در کودکان عموماً شامل تنظیم یک زمان خواب ثابت و پایبندی به آن است. سایر نکات مفید عبارتند از:
- ○ ایجاد یک روال آرامبخش قبل از خواب
- ○ پیروی از اقدامات بهداشتی خوب خواب، مانند اجتناب از تماشای تلویزیون نزدیک به زمان خواب
- ○ کاهش منابع استرس در زندگی کودک
● یک درمانگر یا متخصص اطفال میتواند راهنماییهای بیشتری در مورد درمان بی خوابی در کودکان ارائه دهد.
بی خوابی در افراد مسن
● طبق تحقیقات سال 2019، در حدود 75 درصد از افراد مسن برخی از علائم بی خوابی را تجربه میکنند.
● چند عامل مختلف باعث بی خوابی در بزرگسالی میشود و میتوانند اثرات دومینوواری داشته باشند:
○ تغییرات مرتبط با سن، در ریتم شبانهروزی چرخه خواب و بیداریتان میتوانند در به خواب رفتن یا از خواب بیدار شدنتان اختلال ایجاد کنند.
○ اگر بازنشسته شدهاید، ممکن است دیگر برنامه روزانه ثابتی نداشته باشید یا تعامل اجتماعی منظمی نداشته باشید که هر دوی اینها میتوانند بر روی بی خوابی اثر داشته باشند.
○ انزوای اجتماعی میتواند ریسک تجربه افسردگی را افزایش دهد که در ادامه میتواند باعث بی خوابی شود.
○ نگرانیهای بهداشتی مرتبط با افزایش سن، از جمله درد مزمن نیز میتواند بر خواب تأثیر بگذارد.
● اگر شبها به اندازه کافی نخوابید، ممکن است در طول روز احساس خواب آلودگی و خستگی کنید. در نتیجه ممکن است تمایل بیشتری به چرت زدن داشته باشید. البته چرت زدن باعث میشود که هنگام خواب کمتر خسته باشید و چرخه بی خوابیتان بیشتر شود.
● اگر در حال تجربه بی خوابی هستید، یک درمانگر یا پزشک میتواند با یافتن گزینههای درمانی مفید، به شما کمک کند.
بی خوابی و اضطراب
● آیا تا به حال به خاطر اضطراب و نگرانی از چیزی شبی را بیدار ماندهاید؟
● اغلب بی خوابی و اضطراب با هم مرتبط هستند.
● زمانی که نمیتوانید احساس نگرانی و ترس مداوم را در خود تسکین دهید، ممکن است به سختی به خواب بروید. اما بیخوابی مزمن به طور کلی میتواند شما را مضطرب کند، و مدیریت احساسات را در طول روز دشوار کند.
● در صورت داشتن یک اختلال اضطرابی با کمک یک رواندرمانگر میتوانید آن را مدیریت کنید.
● اگر بی خوابی شما با اضطراب مرتبط است، درمان شناختی رفتاری (CBT) ممکن است راهی مؤثر برای مدیریت هر دو شرایط باشد.
● همچنین میتوانید اقداماتی را برای مدیریت اضطرابتان انجام دهید:
- ○ مصرف غذاهایی که به کاهش اضطراب کمک میکنند
- ○ داشتن فعالیت بدنی روزانه
- ○ انجام مدیتیشن و روتینهای خود مراقبتی
- ○ وقت گذاشتن برای سرگرمیها و فعالیتهای لذتبخش
بی خوابی و افسردگی
● بر اساس شواهد، افسردگی و بی خوابی ارتباط نزدیکی با هم دارند.
● با بررسی 34 مطالعه در سال 2016، محققان به این نتیجه رسید که خواب ضعیف، به ویژه در زمان استرس، به نظر میرسد به طور قابل توجهی خطر ابتلا به افسردگی را افزایش میدهد.
● در یک مطالعه دیگر در سال 2018 که شامل تحقیق بر روی 1126 بزرگسال بود که در ابتدای بررسی تشخیص بی خوابی یا افسردگی نداشتند، با بدتر شدن علائم مداوم بی خوابی در طول زمان، خطر افسردگی افزایش یافت.
● علاوه بر این، مشکلات خواب - از جمله بی خوابی - از علائم اصلی افسردگی هستند.
● اما خبر خوب اینجاست: درمانهای مشابه اغلب هم به افسردگی و هم به بیخوابی کمک میکنند، بدون توجه به اینکه کدام حالت اول ایجاد شده است.
● رایجترین درمانها عبارتند از:
- ○ درمان شناختی رفتاری (CBT)
- ○ داروهای ضد افسردگی
- ○ تغییر در سبک زندگی، از جمله بهبود عادات خواب، ورزش منظم و مدیتیشن
تشخیص بی خوابی
● هنگام تشخیص بی خوابی، یک متخصص به طور کلی در مورد موارد زیر سؤال میکند:
- ○ تمام شرایط پزشکی موجود
- ○ علائم سلامت جسمی و روانی که متوجه شدهاید
- ○ عوامل استرسزا در زندگی شخصی یا حرفهای شما
- ○ سابقه خواب، از جمله مدت زمانی که علائم بی خوابی را داشتهاید و چگونه بر زندگی روزمرهتان تأثیر میگذارد.
● این اطلاعات میتواند به آنها کمک کند تا دلایل اصلی مشکل خواب شما را تعیین کنند. همچنین ممکن است از شما بخواهد که یک گزارش خواب را به مدت 2 تا 4 هفته ثبت کنید و موارد زیر را بررسی کنید:
- ○ چه ساعتی به رختخواب میروید
- ○ زمان تقریبی که طول میکشد تا به خواب بروید
- ○ هر نوع بیداری مکرر در شب
- ○ هر روز چه ساعتی از خواب بیدار میشوید
● گزارش خواب نوشتاری تصویر واضحتری از الگوی خوابتان میدهد.
● پزشک همچنین میتواند آزمایشهای پزشکی یا آزمایش خون را برای کمک به رد کردن شرایط پزشکی که میتوانند با خواب شما تداخل داشته باشند، تجویز کند. اگر پزشک مشکوک است که شما ممکن است یک اختلال خواب زمینهای مانند آپنه انسدادی خواب داشته باشید، احتمالاً به شما میگوید که در یک مطالعه خواب شرکت کنید.
مطالعه خواب شامل چه مواردی میشود؟
● دو راه برای شرکت در مطالعه خواب وجود دارد:
- ○ یک شب اقامت در مرکز خواب
- ○ در خانه و در رختخواب خود
● هر دو گزینه مطالعه خواب شامل قرار دادن الکترودهایی بر روی بدن در نقاط مختلف، از جمله سر است. الکترودها امواج مغزی را ضبط میکنند تا به دستهبندی حالتهای خواب و تشخیص حرکات بدن در هنگام خواب کمک کنند.
● نتایج مطالعه خواب اطلاعات مهم عصبی الکتریکی و فیزیولوژیکی را در اختیار پزشک قرار میدهد که میتواند برای تشخیص بهتر اختلالات خواب از آنها استفاده کند.
● اگر هر دو مورد زیر را تجربه کرده باشید، احتمالاً تشخیص بالینی بی خوابی در شما داده میشود:
- ○ مشکل خواب حداقل 3 شب در هفته برای حداقل 3 ماه
- ○ مشکلات خواب باعث ایجاد ناراحتی یا مشکلات عمده در زندگی روزمرهتان میشود
درمان بی خوابی
● چندین گزینه برای درمان بی خوابی وجود دارد، از جمله دارو درمانی و مصرف مکملها و درمانهای طبیعی.
درمان شناختی رفتاری (CBT) برای بی خوابی
● کالج پزشکان آمریکا CBT را به عنوان اولین درمان بی خوابی مزمن در بزرگسالان توصیه میکند. در واقع، متخصصان یک زیرگروه خاص از CBT را برای درمان بی خوابی ایجاد کردهاند: CBT-I
● با پشتیبانی از یک درمانگر آنلاین یا حضوری، میتوانید تکنیکهای خاصی را برای رفع بی خوابی یاد بگیرید، از جمله:
○ کنترل محرکها. این تکنیک به شما میآموزد که از رختخواب بلند شوید و یک فعالیت آرام و آرامش بخش انجام دهید تا زمانی که احساس خواب آلودگی کنید. این کار مدت زمانی را که در حالت بیداری دراز کشیده و نگران به خواب رفتن هستید محدود میکند.
○ محدودیت خواب. این تکنیک ابتدا مدت زمانی را که در رختخواب میگذرانید محدود میکند و سپس به تدریج افزایش میدهد که میتواند به بهبود کارایی خواب و کیفیت خواب کمک کند.
○ نوردرمانی روشن. این تکنیک شامل قرار گرفتن در معرض نور شدید در صبح یا عصر است، بسته به اینکه آیا در به خواب رفتن یا ماندن در خواب مشکل بیشتری دارید.
● درمانگر همچنین ممکن است در مورد تکنیکهای آرامسازی همراه با شیوههای بهداشت خواب راهنماییهایی ارائه دهد که به شما کمک میکند رفتارهایی را که مانع از داشتن خواب با کیفیت کافی میشوند را برطرف کنید.
● برای مثال ممکن است توصیه کنند از موارد زیر اجتناب کنید:
- ○ نوشیدن کافئین نزدیک زمان خواب
- ○ خوردن وعدههای غذایی حجیم یا سنگین یا غذاهای تند نزدیک به زمان خواب
- ○ ورزش شدید نزدیک به خواب
- ○ از تخت خود برای هر کاری غیر از خواب یا رابطه جنسی استفاده کنید
● یک درمانگر همچنین میتواند به شناسایی علائم زمینهای سلامت روان که بر روی بیخوابی تأثیر میگذارند یا علائم شما را بدتر میکنند، کمک کند. پرداختن به این محرکها و عوامل کمک کننده میتواند کمک زیادی به رفع بی خوابی کنند.
داروها و مکملها
● پزشک همچنین ممکن است داروهایی را برای درمان بی خوابی تجویز کند، مانند:
- ○ اسزوپیکلون
- ○ زولپیدم
- ○ تریازولام
● داروهای خواب بدون نسخه (OTC) و مکملهایی مانند ملاتونین نیز میتوانند تا حدودی بیخوابی را تسکین دهند.
● بدن به طور طبیعی هورمون ملاتونین را در طول چرخه خواب تولید میکند و تصور میشود که مکملهای ملاتونین ممکن است کمی زمان لازم برای به خواب رفتن را کاهش دهند.
● کارشناسان هنوز تأیید نکردهاند که آیا استفاده طولانی مدت از ملاتونین بیخطر است یا خیر، اگرچه به طور کلی برای استفاده کوتاه مدت بیخطر در نظر گرفته میشود.
روشهای دیگر
● تغییر سبک زندگی و درمانهای خانگی اغلب میتوانند به مدیریت علائم بی خوابی کمک کنند.
● کارهایی که باید امتحان کنید عبارتند از:
○ روشهای طبیعی کمک به خواب. برای مثال میتوانید قبل از خواب شیر گرم، چای گیاهی و سنبل الطیب را امتحان کنید. عطرهای آرامش بخش مانند اسطوخودوس نیز ممکن است اثرگذار باشند.
○ مدیتیشن. این تکنیک به ارتقای آگاهی و آرامش در لحظه حال کمک میکند. این روش فقط به بهبود کیفیت خواب کمک نمیکند؛ بلکه کمک میکند تا راحتتر به خواب بروید. همچنین میتواند به تسکین استرس، اضطراب و درد کمک کند - که هر کدام ممکن است باعث بی خوابی شوند.
○ طب سوزنی. بسیاری از مردم از این روش طب سنتی چینی، برای کاهش علائم بیخوابی استفاده میکنند.
روغن ضروری
● اسانسها، مایعات معطر قوی هستند که از گیاهان، گلها و درختان ساخته میشوند.
● مردم اغلب این روغنها را استنشاق میکنند یا آنها را روی پوست خود ماساژ میدهند تا علائم بیماریهای مختلف را کاهش دهند. به این عمل رایحه درمانی میگویند.
● بررسی 12 مطالعه در سال 2015 شواهدی را نشان داد که رایحه درمانی میتواند به طور بالقوه کیفیت خواب را بهبود بخشد.
● انتخاب اسانس مناسب میتواند شانس موفقیت شما را با رایحه درمانی افزایش دهد. روغنهای ضروری که اعتقاد بر این است که خواب آرام را تقویت میکنند عبارتند از:
- ○ بابونه رومی
- ○ چوب سدر
- ○ اسطوخودوس
- ○ چوب صندل
- ○ نرولی یا پرتقال تلخ
● علاوه بر این، تحقیقاتی در سال 2020 نشان داد که اسانس اسطوخودوس و نعناع فلفلی به بهبود کیفیت خواب بیماران قلبی کمک میکند.
● روغنهای ضروری معمولاً در صورت استفاده طبق دستورالعمل عوارض جانبی ایجاد نمیکنند. سازمان غذا و دارو (FDA) اکثر روغنهای ضروری را به عنوان ایمن طبقه بندی کرده است.
عوارض احتمالی بی خوابی
● وقتی به انداز نیاز نمیخوابید، مغز شما فرصتی برای انجام وظایف مهمی که باید در طول خواب انجام دهد، ندارد. به همین دلیل است که در صورت بد خوابیدن، احساس گیجی و مشکل در تمرکز دارید.
● بی خوابی در دراز مدت میتواند اثرات جدیتری برای سلامتی داشته باشد. کم خوابیدن در شب میتواند شانس ابتلا به شرایط زیر را افزایش دهد:
- ○ اضطراب
- ○ افسردگی
- ○ سکته
- ○ حملات آسم
- ○ تشنج
- ○ ضعیف شدن عملکرد سیستم ایمنی
- ○ چاقی
- ○ دیابت
- ○ فشار خون بالا
- ○ بیماری قلبی
● بی خوابی همچنین میتواند:
- ○ افزایش خطر خطا در حین کار یا تصادف در هنگام رانندگی و کار با ابزار یا ماشین آلات
- ○ بر عملکرد شما در مدرسه یا محل کار تأثیر میگذارد
- ○ میل جنسی را کاهش میدهد
- ○ روی حافظه اثر میگذارد
- ○ کنترل احساسات را دشوار میکند
جلوگیری از بی خوابی
● سعی کنید برای خواب و بیداری برنامه تقریباً یکسانی داشته باشید، حتی در تعطیلات آخر هفته.
● یک برنامه روتین قبل از خواب ایجاد کنید که به شما کمک کند آرامش داشته باشید و در حالت خواب قرار بگیرید.
● بعد از ظهر کافئین مصرف نکنید.
● یک ساعت یا بیشتر قبل از خواب میزان چراغها را کم کنید و وسایل الکترونیکی را کنار بگذارید.
● در صورت امکان بیشتر روزها یا هر روز کمی در معرض نور خورشید و فعالیت بدنی داشته باشید.
● از چرت زدن بپرهیزید، به خصوص اگر میدانید که خواب در طی روز، شما را در شب بیدار نگه میدارد.
● به محض مشاهده علائم سلامت روان مانند اضطراب و افسردگی، با یک درمانگر صحبت کنید.
سخن آخر
● بی خوابی فقط یک مزاحمت یا ناراحتی کوچک نیست. یک اختلال خواب است که میتواند بر سلامت روانی و عاطفی همراه با سلامت جسمانی تأثیر بگذارد.
● اگر فکر میکنید بی خوابی دارید، در اسرع وقت با یک متخصص مشورت کنید. آنها میتوانند به شما کمک کنند تا علل احتمالی را کشف کنید و با یافتن بهترین درمان بی خوابی، آن را درمان کنید.
درج نظر