مراقبت از دهان و دندان یک اصل مهم سلامتی است که باید همیشه مورد توجه قرار گیرد. با بهداشت دهان و دندان می‌توان علاوه بر بیماری و مشکلات دهان و دندان از ابتلا به بسیاری از بیماری‌های عمومی نیز جلوگیری کرد.
خانم های باردار باید توجه داشته باشند که در دوران حاملگی لازم است بیشتر بهداشت دهان و دندان را رعایت کنند. زیرا در این دوران شرایطی بوجود می‌آید که احتمال پوسیدگی و بیماری لثه افزایش می‌یابد. برخی از این شرایط عبارتست از:
حساسیت و تورم لثه
به علت تغییرات هورمونی در دوران بارداری لثه حساس تر می‌شود و ممکن است از ماه سوم حاملگی به بعد ، تورم و برجستگی هایی در قسمتی از بافت لثه ایجاد شود و روی بعضی از دندانها را بپوشاند که به آن تومور حاملگی می‌گویند. حساسیت لثه و تومور حاملگی ممکن است باعث شود خانم حامله بخوبی از مسواک یا نخ دندان استفاده نکند. در نتیجه پلاک میکروبی که عامل پوسیدگی دندان است مدت زیادی روی سطح دندانها باقی می‌ماند.
بیماری صبحگاهی
در سه ماهه اول بارداری ، فرد ممکن است صبحها نوعی حالت کسالت، تهوع و استفراغ داشته باشد که اصطلاحا به آن « بیماری صبحگاهی » می‌گویند. این حالت در اثر استشمام بوی بعضی مواد یا غذاها تشدید می‌شود. استفراغ مکرر باعث می‌شود سطح دندان بطور متناوب در معرض اسید معده قرار گیرد.
مصرف مواد شیرین یا ترش به مقدار زیاد
خانم حامله ممکن است نوعی عادت غیرطبیعی داشته باشد که عامه مردم به آن « ویار » می‌گویند. بدین ترتیب که از مواد ترش یا شیرین بطور مکرر و زیاد استفاده کند. این مواد می‌تواند منجر به پوسیدگی دندانها شود.
کاهش ظرفیت معده
در دوران بارداری، بخصوص در ماههای آخر بارداری ظرفیت معده کاهش می‌یابد. خانم حامله مقادیر کمتر ولی در دفعات بیشتری غذا می‌خورد و کمتر هم مسواک می‌زند. بنابراین امکان تشکیل پلاک میکروبی که عامل پوسیدگی است افزایش می‌یابد.
پوسیدگی دندان و بیماری لثه در دوران بارداری
بهتر است در همان ماههای اول بارداری جهت معاینه دندانها به دندانپزشک مراجعه کنید تا دندانپزشک روشهای بهداشتی لازم جهت پیشگیری از پوسیدگی و بیماری لثه را به شما آموزش دهد. [ عاداتی که دندانها را خراب می‌کنند ]
- بعد از هر بار مصرف مواد غذایی ، بخصوص مواد قندی دندانهایتان را مسواک کنید.
- بعد از هر بار استفراغ دندانها را مسواک کنید و یا حداقل دهان را بطور کامل با آب بشویید.
زمان مناسب جهت درمان دندانپزشکی خانم باردار
بطور کلی دوران حاملگی را که تقریباً نه ماه است به سه دوره سه ماهه تقسیم می‌کنند که به نامهای سه ماهه اول، دوم و سوم موسوم است. زمانهای مناسب مراجعه به دندانپزشک شامل دو بار در سه ماهه اول، حداقل یکبار در سه ماهه دوم و یکبار در سه ماهه سوم است. در طول این دوره تغییرات مختلفی در بدن مادر و جنین ایجاد می‌شود.
سه ماهه اول
بافتهای مختلف بدن جنین در این دوره تشکیل می‌شود و جنین به مواد و تحریکات مختلف بسیار حساس است و احتمال سقط جنین زیاد است. همچنین در این دوره مادر از کسالت هایی چون تهوع و استفراغ صبحگاهی، بی‌میلی به غذا و تغییرات قلبی - عروقی رنج می‌برد. بنابراین بهتر است درمانهای دندانپزشکی طولانی مدت در این دوره انجام نشود.
در ملاقات اول ، دندانهای مادر معاینه و رادیوگرافیهای دندانی که قبل از بارداری گرفته شده‌اند بررسی می‌شود و دندانهایی که قبل از زایمان ممکن است برای مادر مشکل ایجاد کند معین می‌شود و جهت ترمیم آنها در سه ماهه دوم حاملگی به بیمار نوبت داده می‌شود. همچنین چگونگی مسواک زدن صحیح و استفاده از به خانم حامله آموزش داده می‌شود. ملاقات دوم سه ماهه اول جهت ارزیابی رعایت بهداشت دهان توسط خانم حامله است. تغییرات بافتهای لثه در اثر هورمونها بررسی می‌شود و دستورات بهداشتی لازم داده می‌شود.
سه ماهه دوم
این دوره بهترین زمان جهت انجام درمان های دندانپزشکی است چون بافتهای مختلف بدن جنین تشکیل شده‌اند و در حال رشد و تکامل هستند. هم چنین حالت کسالت و تهوع ابتدای حاملگی تا حدودی برطرف شده است. خانم حامله معمولاً راحت تر از سه ماهه اول می‌تواند در وضعیت مناسب روی صندلی دندانپزشکی قرار گیرد. در این دوره می‌توان تمام درمانهای دندانی لازم را انجام داد. استفاده از بیحس کننده موضعی مانعی ندارد . همچنین در صورت لزوم دندانپزشک ممکن است بعد از درمان، آنتی‌بیوتیک یا مسکن تجویز کند که استفاده از آنها بلامانع است. باید توجه داشت که درمان دندانهایی که قبل از زایمان برای خانم حامله مشکلی ایجاد نمی‌کنند، باید به بعد از زایمان موکول شود.
سه ماهه سوم
در این دوره رشد و تکامل جنین ادامه دارد و سرعت آن بیشتر از شش ماهه اول حاملگی است. خانم حامله به دلیل افزایش وزن جنین نمی‌تواند مدت زیادی در حالت خوابیده به پشت روی صندلی دندانپزشکی قرار گیرد. بنابراین بهتر است فقط درمان های کوتاه مدت و اورژانسی در این دوره انجام شود. همچنین در ملاقات دندانپزشکی این دوره نکات لازم در مورد چگونگی رویش دندان های نوزاد، مراقبتهای منزل و زمان مراجعه جهت معاینه دندانپزشکی نوزاد توصیه خواهد شد.
خانمهای حامله باید توجه داشته باشند که درمان های اورژانس دندانپزشکی در هر دوره و زمانی از حاملگی می‌تواند انجام شود. بنابراین به هیچ وجه نباید برای تسکین درد دندان خود به مدت طولانی از مسکن ها استفاده کنند، بلکه باید سریعاً به دندانپزشک مراجعه نمایند. همچنین باید توجه داشته باشند که مصرف خودسرانه هر دارویی ممکن است برای مادر و جنین خطرناک باشد. بنابراین لازم است هیچ دارویی را بدون اجازه پزشک یا دندانپزشک استفاده نکنند. در مواردی که پزشک یا دندانپزشک معالج با اطلاع از حاملگی بیمار دارویی را تجویز می‌کنند مصرف آن دارو بلامانع و حتی ضروری است و اجتناب از مصرف آن ممکن است برای بیمار و جنین زیان داشته باشد.
توصیه های بهداشت دهان و دندان در بارداری
مراقبت از دهان و دندان بویژه در دوران حاملگی یک اصل مهم سلامتی است که باید همیشه مورد توجه قرار گیرد. با مراقبت های دهان و دندان می‌توان علاوه بر بیماری و مشکلات دهان و دندان از ابتلا به بسیاری از بیماری‌های عمومی نیز جلوگیری کرد.
استفاده از مسواک در حاملگی
مسواک زدن به روش صحیح و در زمانهای مناسب برای سلامت دندانها بسیار مفید است. پیشنهاد می‌شود از خمیردندان‌های حاوی فلوراید و مسواک‌های دندانه نرم استفاده کنید. برای دو بار در شبانه‌روز هم که شده به مسواک زدن دندانها بپردازید و ترجیحاً صبحها بعد از بیدار شدن و شب‌ها قبل از خواب این کار را انجام دهید. اگر مسواک زدن باعث ایجاد حالت تهوع در شما می‌شود نگران نباشید، نیاز نیست از آن صرف نظر کنید. فقط کافی است که کمی محتاط تر مسواک بزنید، با سرعت کمتر و با انواع دندانه کوچک مسواک کنید. چشمانتان را ببندید یا هم‌زمان به یک موزیک گوش دهید و حواس خود را پرت کنید.
استفاده از نخ دندان در حاملگی
نخ دندان کشیدن به اندازه‌ی مسواک زدن اهمیت دارد. پس روزی یک بار هم که شده این کار را انجام دهید. البته اگر با دقت کافی نخ دندان نکشید ممکن است به دلیل حساسیت لثه‌ها در بارداری خونریزی کنند. در صورت خونریزی با آب‌نمک دهان را شستشو دهید.
استفاده از دهان‌شویه در حاملگی
اگر مشکل دهان و دندان خاصی دارید و نیاز به مصرف دهان‌شویه دارید با صلاح‌دید دندانپزشک خود مجاز به استفاده از «کلرهگزیدین» و انوع دهان‌شویه‌های دارای فلوراید هستید. البته مراقب باشید که الکل نداشته باشد. در زنان بارداری که تهوع و استفراغ شدید دارند استفاده از آب یا ترکیب آب و جوش شیرین برای شستن دهان بعد از استفراغ توصیه می‌شود. آب نمک نیز به بهبود لثه‌های ملتهب کمک می‌کند.
تأثیرکشیدن سیگار بر دهان و دندان در بارداری
سیگار نه تنها بر کل بدن و بارداری اثر مخرب دارد، بلکه می‌تواند با تشدید مشکلات لثه و بیشتر کردن مقدار آب دهان باعث آزار و ناراحتی بیشتر شما شود.
تأثیر تغذیه بر سلامت دهان و دندان زنان باردار
بهتر است در این دوران برای حفظ سلامت دندانهایتان مصرف مواد غذایی شیرین را کاهش دهید. به جای آن از میوه و سبزی تازه استفاده کنید. با کم کردن حجم غذا در یک وعده و زیاد کردن دفعات تغذیه، افزایش بزاق دهان را کنترل کنید. اگر به آدامس جویدن عادت دارید از انواع بدون قند آن مصرف کنید. کلسیم نقش اساسی در سلامت و استحکام دندانها دارد. با مصرف محصولات لبنی کم‌چرب ذخایر کلسیم خود را تأمین کنید. البته برای دریافت بهتر کلسیم به ویتامین دی هم نیاز است. پس مصرف تخم‌مرغ و ماهی قزل‌آلا را نیز فراموش نکنید.
ویزیت دندانپزشکی در دوران بارداری
بهترین زمان ویزیت دندانپزشکی پیش از اقدام به حاملگی است. با مراجعه در این زمان می‌توانید سلامت دهان و دندان خود را در دوران حاملگی تضمین کنید و از ابتلا به بسیاری از مشکلات دهان و دندان در بارداری پیشگیری کنید و البته در دوران بارداری نیز باید با مراجعات منظم وضعیت دهان و دندان خود را در بارداری نیز پیگیری کنید.
مطالب مرتبط :
برنامه غذایی مناسب در دوران بارداری
حاملگی پر خطر
گیاهان خطرناک در دوران بارداری
دیابت دوران بارداری به سراغ چه مادرانی می‌آید؟
وبسایت داروخانه مرکزی امام رضا مشهد | بانک اطلاعات دارویی ، اخبار و مقالات پزشکی
درج نظر