عفونت های لوزه را چگونه از بین ببریم؟

لوزه ها از بافت های نرمی تشکیل شده اند که در پشت حفره دهان و بینی قرار دارند. لوزه های کامی در دوطرف گلو بوده و از راه دهان دیده می شوند. محل لوزه سوم ( آدنوئید) درست در پشت حفره بینی قرار دارد و در معاینه معمولی دیده نمی شود. این مجموعه در واقع قسمتی از بافتهای لنفاوی بوده و بخشی از دستگاه ایمنی بدن است و در مقابله با عفونتهای تنفسی و دیگر عفونتها نقش مؤثری دارد اما گاهی خود لوزه ‏ها تبدیل به محلی برای عفونتهای حاد و مزمن می‏شوند.

لوزه در تکامل دستگاه ایمنی بدن کودک نقش دارد در واقع، وظیفه لوزه ها تولید آنتی بادی در بدن است. البته این عملکرد تنها در یک سال نخست زندگی است و در سال های بعد نقش موثری در ایمنی بدن ندارد. لوزه در کودکان بطور طبیعی بزرگتر از افراد بالغ است و با افزایش سن از حجم آن کاسته می‏شود. هر چند بزرگی لوزه معمولا ناشی از عفونت است ولی در بسیاری از موارد نیز ممکن است لوزه کودکی بزرگتر از حد طبیعی باشد، ولی هیچگونه عفونتی در آن وجود نداشته باشد.  بیشتر بخوانید : سیستم ایمنی بدن چیست و چگونه کار می کند؟

در بسیاری از کودکان لوزه‏ های دو سمت حلق ممکن است چنان بزرگ باشند که در خط وسط به هم برسند. بدون اینکه کودک مشکل خاصی داشته باشد.بر عکس این حالت هم امکانپذیر است یعنی در مواردی لوزه با اندازه کوچک دارای عفونت قابل ملاحظه باشد. بنابراین از حجم لوزه نمیتوان بطور مستقیم به عفونت آن پی برد.

علائم عفونت لوزه :

وجود ترشحات سفید پنیرک مانند روی لوزه همیشه دال بر عفونت آن نیست. قرمزی و پرخونی لوزه همراه با تورم غدد لنفی زیر گلو بهتر می‏تواند نشان دهنده این عفونت‏ باشد. بسیاری از والدین سرماخوردگی‏ های مکرر کودک، گرفتگی بینی، عفونت مکرر گوش، بی‏ اشتهایی، لاغری یا تب مکرر را به گردن بزرگی و عفونت لوزه می‏ اندازند و اصرار در برداشتن لوزه کودک دارند.

این مسأله احتیاج به معاینه و بررسی از سوی پزشک دارد و چون لوزه در ایمنی بدن مؤثر است همواره سعی می‏شود تا حد ممکن از برداشتن آن خودداری شود. لوزه‏ ها در جریان عفونت حلق یا اصطلاحا گلودرد که در کودکان بسیار شایع است درگیر می‏شوند که اکثرا با برطرف شدن عفونت لوزه مجددا کوچک می‏شود. در بعضی از خردسالان لوزه دچار عفونت مزمن می‏شود که علایم آن شامل، گلودرد مکرر، درد در هنگام بلع، اشکال در تنفس، خشکی، تحریک گلو و بوی بد تنفس است. گاهی در این موارد بزرگی لوزه به حدی است که باعث انسداد قابل ملاحظه در جریان هوا می‏شود و منجر به تنفس سخت، کمبود اکسیژن خون و در صورت درمان نشدن عوارض ریوی قابل ملاحظه خواهد شد. در این موارد بهتر است با جراحی لوزه انسداد تنفسی برطرف شود.

در بیشتر کودکان با افزایش سن، تعداد و شدت عفونت های لوزه کم می‏شود. لوزه سوم در قسمت پشت و بالای حلق قرار دارد و بافت نرم و پهنی است که عفونت و بزرگ شدن آن معمولا از لوزه‏ های دو سمت حلق تبعیت می‏کند، اما گاهی نیز به تنهایی بزرگ می‏شود. بزرگی لوزه سوم باعث انسداد جریان هوای بینی و بسته شدن شیپور استاش که گوش میانی را به حلق متصل می‏سازد، می‏شود. علایم بزرگی لوزه سوم شامل گرفتگی بینی، تنفس از دهان و ترشح مداوم از بینی، خرخر بلند، تعریق، قطع تنفس کودک به مدت چند ثانیه، شب ادراری، خارج شدن آب دهان از گوشه لبها، کابوس های شبانه و بیقراری کودک حین خواب است.

این کودکان معمولا صدای گرفته و تو دماغی دارند. تنفس دهانی گاهی فقط در هنگام خواب بروز می‏کند بخصوص اگر فرد به حالت درازکش خوابیده باشد. اما اگر لوزه سوم خیلی بزرگ باشد کودک در هنگام روز هم با دهان نفس می‏کشد و مخاطب لب و دهان او خشک می‏شود. از دیگر علایم بزرگی لوزه سوم عفونت مکرر یا مزمن حلق است ورود ترشحات چرکی به حلق بخصوص در هنگام شب و نیز خشکی گلو که در اثر تنفس دهانی است منجر به سرفه‏ های شدید می‏شود. لوزه سوم باعث بسته شدن شیپور استاش و عفونت مکرر یا مزمن گوش میانی همراه با کاهش شنوایی می‏شود. در بعضی از کودکان که لوزه‏ های آنها بسیار بزرگ است، در هنگام خواب انسداد موقت جریان هوا روی می‏دهد که منجر به خرناس کشیدن، تنفس سخت، کاهش اکسیژن خون بالارفتن گازکربنیک و مشکلات ریوی قابل ملاحظه خواهد شد.

خواندن این مطلب را نیز توصیه می کنیم : خرخر کودکان هنگام خواب را جدی بگیرید

از طرف دیگر ممکن است تنفس دهانی منجر به بروز مشکلات ارتودنسی به دلیل اختلال در رشد دندانها و فک بالا، خشکی دهان و گلودردهای مکرر گردد. به دلیل اینکه کودکان شبها جدای از والدین می خوابند ممکن است تا مدتها علائم فوق مورد توجه والدین قرار نگیرند، لذا بهتر است از وضعیت کودکان در حین خواب مطلع باشیم. علائم شایعی که این کودکان در طول روز دارند شامل تنفس دهانی، خشکی دهان، بوی بد دهان، صدای تو دماغی، اشکال در بلع و اختلال رفتاری به شکل پرخاشگری، بیش فعالی، کاهش تمرکز و افت تحصیلی می باشد. گاهی اختلال رفتاری باعث می شود این کودکان به روانپزشک ارجاع داده می شوند و با تشخیص بیش فعالی تحت درمان طولانی مدت قرار گیرند.

 در کودکانی که به علت عفونت های شدید و مکرر ترس از افزایش احتمال تب رماتیسمی وجود داشته باشد، بزرگی لوزه باعث انسداد قابل ملاحظه در جریان هوا می‏شود، عفونت مکرر گوش و کاهش شنوایی بروز کند و یا در لوزه آبسه پدید آید برداشتن لوزه الزامی است اما جراحی لوزه و برداشتن آن تأثیری در درمان و پیشگیری از سرماخوردگی و سینوزیت ندارد. مطالعات پزشکی نشان می دهد کودکانی که لوزه های آنها به هر دلیلی خارج شده، در سنین بالاتر از نظر ایمنی مشکلی پیدا نکرده اند و توانایی خود را در مبارزه با عفونت ها از دست نمی دهند.

به دلیل اینکه کودکان شبها جدای از والدین می خوابند ممکن است تا مدتها علائم فوق مورد توجه والدین قرار نگیرند، لذا بهتر است از وضعیت کودکان در حین خواب مطلع باشیم. علائم شایعی که این کودکان در طول روز دارند شامل تنفس دهانی، خشکی دهان، بوی بد دهان، صدای تو دماغی، اشکال در بلع و اختلال رفتاری به شکل پرخاشگری، بیش فعالی، کاهش تمرکز و افت تحصیلی می باشد. گاهی اختلال رفتاری باعث می شود این کودکان به روانپزشک ارجاع داده می شوند و با تشخیص بیش فعالی تحت درمان طولانی مدت قرار گیرند.

عفونتهای مکرر لوزه از دیگر راههایی است که یک لوزه غیر سالم به کودک آسیب می رساند. بعضی از باکتریهای بیماری زا ممکن است درحفره های موجود در لوزه باقی بمانند و به صورت دوره ای باعث عفونت های مکرر گلو شوند. خوشبختانه امروزه به دلیل بهبود سطح بهداشتی و تشخیص و درمان سریع عفونتها، عفونتهای مکرر لوزه کمتر دیده می شود. توجه داشته باشید که اغلب بیماریهای لوزه کشنده نیستند ولی باعث ایجاد ناتوانیهای جسمی و ذهنی کودکان خواهند شد. ممکن است گفته شود با رشد کودک خود به خود مشکلات لوزه برطرف می شود.

البته این صحبت تا حدودی درست است ولی باید توجه داشت که کودکان در مرحله مهمی از نظر یادگیری و رشد جسمی قرار دارند واگر یادگیری در این فرصت طلایی انجام نگیرد بعدها به طور کامل جبران نخواهد شد. به عنوان مثال درکودکانی که به طور مادرزادی ناشنوا هستند اگر کاشت حلزون شنوایی در یک سالگی انجام شود این کودک تکلم و گفتاری مشابه بچه های نرمال خواهد داشت ولی اگر کاشت حلزون بعد از سن 10 سالگی انجام شود به هیچ وجه تکلم کودک مانند افراد عادی نخواهد شد. لذا برخی از عوارض لوزه جبران ناپذیر است. علائمی چون احتقان، گرفتگی، آبریزش بینی، عطسه و سرفه نشان می دهد منشأ بیماری، ویروسی است که معمولا بدون نیاز به درمان خاصی پس از گذشت دو هفته بهبود می یابد. 

برعکس، تب ناگهانی بدون عفونت مجاری تنفسی فوقانی ممکن است نشانه عفونت باکتریایی لوزه ها باشد. با مشاهده چنین علائمی حتما به پزشک مراجعه کنید، زیرا احتمال بروز گلودردهای میکروبی که به گلودردهای استرپتوکوکی مشهورند، وجود دارد. این علائم نیز به خودی خود و بدون نیاز به درمان بهبود می یابد، اما پزشکان هشدار می دهند درمان نشدن این عفونت های استرپتوکوکی می تواند باعث تب روماتیسمی شود و صدمات دائمی به قلب وارد کند. از این رو باید حتما به پزشک مراجعه کنید تا درمان های لازم انجام شود. 

انواع التهاب لوزه

معمولا التهاب لوزه ها به دو شکل حاد و مزمن مشاهده می شود. نوع حاد آن با گلودرد ناگهانی آغاز می شود و معمولا با تب همراه است. بیمار قادر به فرو دادن بزاق خود نیست، از گوش درد هم در زمان بلع شکایت می کند و تنفس دشواری دارد. در چنین بیمارانی، سطح لوزه ها شفاف و براق است و پوشش سفید رنگی روی آن را می پوشاند.
غدد لنفاوی گردن متورم شده و تب بروز می کند. التهاب لوزه استرپتوکوکی باعث وارد آمدن صدمات ثانویه به عروق قلبی (تب روماتیسمی) و کلیه ها می شود.
این عفونت ها همچنین زخم های پوستی، التهاب سینوس ها، سینه پهلو و عفونت های گوش را در پی دارند.

در موارد حاد التهابی که گلو به شدت عفونت کرده و لوزه ها و غدد لنفاوی ناحیه گردن به سرعت بزرگ می شوند، بیمار دچار خستگی مفرط و بی قراری خواهد شد. گلودرد ناشی از این التهاب، حدود یک هفته تا یک ماه طول می کشد و معمولا به آنتی بیوتیک های تجویزی واکنشی نشان نمی دهد.
اما نوع التهاب مزمن لوزه ها، عفونت های پایدار و مقاوم هستند. تکرار مرتب این عفونت ها باعث تشکیل کیست های کوچک در لوزه ها می شود. سنگ های لوزه معمولا در این کیست ها و فرورفتگی ها ایجاد می شود.
خرد شدن این سنگ ها، بویی مانند تخم مرغ گندیده در دهان به وجود می آورد و تنفس برای بیمار دشوار می شود.

درمان بیماریهای لوزه به چه صورتی می باشد؟

خوشبختانه بسیاری از بیماریهای لوزه با روش دارویی قابل درمان می باشند وامروزه تعداد کمی از بیماران به جراحی نیاز پیدا می کنند. این نکته بسیار مهم است که علائم بیماری کودک در حین درمان کاملا تحت کنترل قرار گیرد. در این حالت ما صبر می کنیم تا با افزایش سن کودک مشکلات لوزه بهبود یابد.مثلا اگر بزرگی لوزه باعث گرفتگی بینی شده واین گرفتگی با مصرف دارو برطرف شود، دیگر جای نگرانی وجود ندارد ولی اگر با وجود مصرف دارو به مقدار کافی، بازهم گرفتگی بینی وجود داشته باشد باید بدانیم که از عوارض بیماری لوزه جلوگیری نخواهد شد. لذا در این حالت نیاز به جراحی باید مد نظر قرار گیرد.

آیا جراحی لوزه در سیستم دفاعی بدن اختلال ایجاد می کند؟

جراحی لوزه معمولا بعد از سن 3 تا 4 سالگی انجام می شود یعنی زمانی که از نظر علمی لوزه ها نقش چندانی در سیستم دفاعی بدن ندارند. تحقیقات نیز نشان داده است که بعد از جراحی لوزه سیستم دفاعی بدن ضعیف نشده و شیوع بیماریهای عفونی بیشتر نمی شود و افرادی که تحت جراحی لوزه قرار گرفته اند با افراد عادی تفاوتی ندارند. متاسفانه در مورد درمان بیماریهای لوزه اغلب مردم اطلاعات کافی ندارند و در این میان گاهی از سوی پزشکان نیز توصیه های که با علم روز همراهی ندارد می شود. قطعا جراحی یک لوزه سالم منطقی نبوده و توصیه نمی شود.

بعضی از علائم مانند بوی بد دهان ناشی از لوزه های حفره دار نیز چندان خطرناک نبوده و درمان آنها بستگی به میزان تمایل بیمار جهت رفع این علامت دارد. ولی بعضی از بیماریهای لوزه عوارض طولانی مدت شدید و گاهی غیر قابل درمان خواهند داشت، مثلا تغییر شکلی که در اثر رشد غیر طبیعی استخوانهای صورت ایجاد می شود ممکن است بعدها با جراحی هم قابل اصلاح نباشد. در این صورت چنانچه بیماری لوزه از طریق دارو قابل درمان نباشد، جراحی لوزه بهترین درمان محسوب می شود.

درچه مواردی بهتر است در مورد لوزه با یک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کرد؟

در هر یک از موارد زیر مشاوره گوش و حلق و بینی توصیه می شود.

- عفونت باکتریایی گلو که بیش از 6 بار در سال ایجاد شود و نیاز به مصرف مکرر آنتی بیوتیک داشته باشد. 
البته موارد زیادی از مصرف بی مورد آنتی بیوتیک در سرماخوردگیهای معمولی که عامل آن ویروسی است وجود دارد، لذا مصرف مکرر آنتی بیوتیک به معنی عفونت باکتریایی نیست.

- خرخر مکرر شبانه مخصوصا اگر کودک هیچگونه علائم سرماخوردگی نداشته باشد.

- اگر کودک در هنگام خواب و یا بیداری به دلیل گرفتگی بینی مجبور است مرتب از طریق دهان نفس بکشد .

- بوی بد دهان که به دلیل عفونت مکرر و مزمن لوزه ها باشد. برای بررسی بوی بد دهان باید دندانها، لثه ها، بینی، دهان، لوزه ها و دستگاه تنفس و گوارش به دقت مورد بررسی قرار گیرند. بر اساس تجربه اینجانب اغلب افرادی که بوی بد دهان دارند دارای دندانها و لثه های سالم هستند و قسمتهای دیگر بدن علت بوی بد دهان می باشند.

- گلو درد های مکرر، غدد لنفاوی بزرگ گردن که به مدت طولانی ادامه یابد، آبسه های مکرر پشت لوزه هم از مواردی هستند که نیاز به بررسی لوزه دارند

- اختلال در تکلم و تغییر صدای کودک و یا اشکال در بلع مواد غذایی(گیر کردن غذا) که به دلیل بزرگی بیش از حد لوزه ها باشد.

- رشد ناکافی بچه در صورتی که علت دیگری برای این موضوع وجود نداشته باشد.

- اختلال در یادگیری یا افت تحصیلی کودک، مخصوصا اگر با اختلال خواب یا کاهش شنوایی همراه باشد.

عفونت های لوزه را چگونه از بین ببریم؟

عوامل ویروسی التهاب لوزه ها تنها از طریق مراقبت های حمایتی مانند کنترل تب و غرغره کردن آب از بین می رود. مصرف آنتی بیوتیک ها در درمان عفونت ویروسی التهاب لوزه بی تاثیر است. معمولا عفونت باکتریایی لوزه ها با انواع مختلفی از آنتی بیوتیک ها درمان می شود.

 اما در کنار تمام این روش ها شما می توانید با کارهایی بسیار ساده در منزل، تا حدودی التهاب لوزه ها را کاهش دهید و از تحریک آنها جلوگیری کنید. ترکیبی از آبلیمو و عسل مسکن خوبی است که درد شما را کاهش می دهد. تا جایی که می توانید مایعات بنوشید و غذاهای نرمی مصرف کنید که راحت تر بلعیده شوند. تا می توانید آب بنوشید، زیرا مانع خشکی لوزه ها و کم آبی گلو می شود.کسانی که به عفونت لوزه مبتلا هستند (که با درد همراه است)، لازم است هنگام خوردن غذا از آب استفاده کنند. مخصوصا کسانی که احساس تشنگی دارند، اگر به میزان لازم از مایعات استفاده نکنند، احساس درد در ناحیه سر و خستگی شدید می کنند. چای داغ همراه با عسل، گلودرد شما را کاهش می دهد.

غرغره کردن آب نمک گرم به کم شدن گلودرد ناشی از التهاب لوزه ها کمک می کند. سعی کنید تا حد امکان در معرض محرک هایی از هوای خشک، محصولات پاک کننده و دود سیگار قرار نگیرید و از دستگاه های بخور محیطی برای مرطوب نگه داشتن هوا استفاده کنید.
مصرف داروهایی از قبیل استامینوفن و ایبوپروفن با اجازه پزشک معالج می تواند در کاهش دردها و از میان بردن تب ناشی از عفونت لوزه ها موثر باشد. پزشکان معمولا تنها در درمان عفونت های باکتریایی، دارو تجویز می کنند.
تذکر: مصرف داروهای آنتی بیوتیک باید تا اتمام دارو ادامه پیدا کند و نمی توان به محض بهبودی، مصرف دارو را قطع کرد، زیرا در صورت عدم مصرف تمام داروهای آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک، بیماری دوباره بر می گردد .

 داروهای مرتبط : سفکسیم ، کلاریترومایسین ، آموکسی سیلین

مطالب مرتبط :

بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفلوآنزا 

 خرخر کودکان هنگام خواب را جدی بگیرید

 بیماری های شایع اطفال