پژوهشگران سازمان انرژی اتمی ایران ضمن دستیابی به دانش فنی تولید چشمه های براکی تراپی (پرتو درمانی داخلی) ید - 125 مراحل بالینی به کارگیری این ابزارها در درمان تومورهای مغزی و ملانومای چشم را با موفقیت پشت سر گذاشتند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران که روز گذشته (25 بهمن ماه) با ارائه طرح ' تولید چشمه های براکی تراپی ید - 125 مورد استفاده در درمان تومورهای مغزی و ملانومای چشم' موفق به کسب رتبه دوم طرح های توسعه ای سی امین جشنواره بین المللی خوارزمی شد، درباره جزییات این طرح تحقیقاتی با خبرنگار علمی ایرنا گفت و گو کرد.
دکتر شهاب شیبانی با بیان این که طرح تولید این چشمه ها سال 1386 در سازمان انرژی اتمی آغاز شد، گفت: کار تولید چشمه ها حدود سه سال تا سه سال و نیم طول کشید و از آنجا که هدف ما این بود که محصول نهایی، به صورت کاربردی در جامعه مصرف شود، بعد از تولید چشمه ها با بخش های درمانی مرتبط وارد مذاکره شدیم.
وی افزود: در همین راستا در زمینه تومورهای چشمی با بیمارستان تخصصی فارابی و برای تومورهای مغزی با بیمارستان شهدای تجریش ارتباطاتی برقرار کردیم تا بتوانیم فاز بالینی را اجرا کنیم و از مرحله صرف تولید به مرحله کاربرد برسیم که پیاده کردن فاز بالینی حدود 6 سال طول کشید.
شیبانی یادآور شد: براساس آخرین آمار منتشر شده توسط سازمان جهانی بهداشت، در سال 1391 حدود 85 هزار نفر در ایران به بیماری سرطان مبتلا شده و 50 هزار نفر به دلیل این بیماری جان خود را از دست دادند و تخمین زده می شود تا سال 2030 این آمار دو برابر شود.
وی ادامه داد: با توجه به همین ضرورت ها، در طرح تحقیقاتی خود روش های مختلف تولید هسته چشمه ها را بررسی کردیم که خوشبختانه دانش فنی مربوط به دست آمد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای توضیح داد: در این طرح، روش جذب روی سیم نقره برای اکتیویته پایین و جذب روی میکروکره برای اکتیویته بالا، روش های بارگذاری هسته در غلاف و سیلد کردن این چشمه ها به وسیله جوشکاری لیزری مورد بررسی و پارامترهای بهینه جوش به دست آورده شد.
وی افزود: در ادامه طرح، روش های کنترل کیفی این چشمه ها بررسی و فرآیند کنترل براساس استانداردها پیاده سازی شده، پارامترهای دزیمتری این چشمه ها مورد ارزیابی و مقایسه با پارامترهای چشمه های تجاری مشابه قرار گرفته که از تطابق قابل قبولی برخوردار است.
به گفته شیبانی، طراحی و پیاده سازی خط تولید خودکار این چشمه ها نیز به منظور کاهش خطرات پرتوگیری کارکنان نیز انجام گرفته است.
وی درباره دیگر مشخصات فنی چشمه های براکی تراپی ید - 125 تولید شده در این پروژه نیز به خبرنگار علمی ایرنا گفت: طول این چشمه ها حدود 4.7 میلیمتر و قطر آن حدود هشت دهم میلیمتر است که خودش دارای یک ساختار داخلی است مثلا برای برخی گریدهایی که می سازیم، 5 عدد میکروسفر با قطر نیم میلیمتر در داخل چشمه قرار می گیرد، سپس کلاهک هایی روی آن نصب می شود و بعد هم جوشکاری لیزری و تست های لازم صورت می گیرد.
شیبانی خاطرنشان کرد: طراحی و ساخت این چشمه ها به لحاظ ابعاد دستگاه و ضرافت کار، بیشتر شبیه ساعت سازی است، مخصوصا وقتی کار رادیواکتیو هم باشد شرایط پیچیده تر و سخت تر می شود.
**ساخت چشمه های پرتو درمانی ایرانی با 50 درصد قیمت نمونه خارجی
این پژوهشگر ایرانی درباره نمونه های مشابه خارجی این چشمه ها نیز گفت: در زمان حاضر، دو کشور دنیا این چشمه ها را به صورت تجاری تولید می کنند که یکی شرکت هامرشام در آمریکا و یکی شرکت ببیک در آلمان است که بیشتر نقاط دنیا را تغذیه می کنند و البته چین هم اخیرا وارد این عرصه شده است.
وی یادآور شد: برای کاربرد درمان تومورهای مغزی در ایران تا سال 1378 و 80 ، چشمه ها از خارج تامین می شد ولی بعد از تحریم ها، واردات چشمه ها با مشکل مواجه شد و نتوانستیم وارد کنیم.
شیبانی افزود: افزون بر این، هزینه واردات این چشمه ها نیز بالاست و محصولی که در داخل تولید می کنیم، بین 50 تا 60 درصد قیمت نمونه خارجی، تمام می شود زیرا ما روی ساخت مواد اولیه مورد نیاز برای تولید این محصول نیز که مهم ترین آن ید 125 است، کار می کنیم.
وی بیان داشت: بعد از اطمینان از عملیاتی شدن پروژه و کاربردی بودن آن، یک پروژه را برای تولید ید 125 توسط سازمان انرژی اتمی در رآکتور تهران راه اندازی کردیم که آن هم خوشبختانه با موفقیت انجام شد و مجموعا تمام این فرآیندها موجب کاهش هزینه تولید شد.
شیبانی به تولید بیش از 300 عدد چشمه در قالب این پروژه اشاره کرد و گفت: این چشمه ها در مراحل بالینی درمان تومورهای مغزی 40 بیمار و تومورهای ملانومای چشمی 15 بیمار با همکاری بیمارستان شهدای تجریش و بیمارستان فوق تخصصی چشم فارابی مورد استفاده قرار گرفت و نتایج رضایت بخشی به بار آورد.
وی در خصوص ظرفیت تولید این چشمه ها نیز گفت: تولید ما بستگی به نیاز بازار دارد و با توجه به جدید بودن این روش درمانی، فعلا نیاز بازار زیاد بالا نیست ولی برای درمان تومورهای مغزی، دو بیمارستان دیگر هم برای تاسیس بخش ویژه این کار درخواست داده اند و در ارتباط با پلاک های چشمی، وقتی ما نتایج فاز بالینی را منتشر کنیم مسلما مراکزی در داخل، تمایل به استفاده از آن را خواهند داشت.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای تصریح کرد: اصولا پژوهش ما جزء تحقیقات توسعه ای است و با توجه به عضویت سازمان انرژی اتمی در کمیته ملی کنترل سرطان، پروژه کسب دانش فنی و تولید چشمه های ید - 125 براساس برنامه جامع کنترل سرطان کشور و در راستای ارتقای کمی و کیفی محصولات درمانی رادیوتراپی از جمله روش براکی تراپی یا پرتودرمانی داخلی در دستور کار قرار گرفت.
وی اضافه کرد: اکنون این چشمه ها برای درمان تومورهای مغزی و چشمی و در برخی کشورها به صورت روتین برای سرطان پروستات هم استفاده می شود که ما هم اگر همکار در وزارت بهداشت پیدا کنیم می توانیم این امکان را برای درمان سرطان پروستات دراختیارشان بگذاریم چون عمل کننده، همکاران وزارت بهداشت هستند.
به گفته شیبانی اکنون در دنیا، فعالیت جدید تحقیقاتی برای درمان سرطان های مری و پانکراس و تومورهای سر و گردن و تومورهای نخاعی با استفاده از چشمه های ید - 125 درحال انجام است و در صورت تمایل مراکز درمانی، می توان فعالیت های مشترکی با سازمان انرژی اتمی در این زمینه آغاز کرد.
***امکان صدور فناوری جدید تولید چشمه های براکی تراپی ید - 125 به کشورهای همجوار
این پژوهشگر ایرانی اظهار داشت: ما می توانیم با افزایش تولید و برندسازی و همچنین ایجاد تنوع در محصولات برای مصارف درمانی جدید، چشمه های براکی تراپی را در خدمت توریسم درمانی و یا صادرات محصول به خارج داشته باشیم.
وی تاکید کرد: با توجه به پتانسیل های تجربی که در بدنه وزارت بهداشت و متخصصان ایرانی وجود دارد درصورت هماهنگی و برنامه ریزی، امکان پذیرش و درمان بیماران کشورهای همجوار با استفاده از این روش وجود دارد.
طرح 'تولید چشمه های براکی تراپی ید - 125 مورد استفاده در درمان تومورهای مغزی و ملانومای چشم' کار تحقیقاتی شهاب شیبانی که با همکاری حسن پوربیگی و محمدرضا جوانشیر به انجام رسیده، یکی از 13 طرح برگزیده داخلی سی امین جشنواره بین المللی خوارزمی بود.
درج نظر