دیابت بی مزه، حالتی است که درآن بدن مایعات زیادی را از طریق ادرار از دست می دهد و باعث خطر قابل توجهی از کم آبی بدن و هم چنین انواع بیماری های دیگر می شود.
دیابت بی مزه یک بیماری نادر است که بر تنظیم سطح مایعات بدن تاثیر می گذارد.
افراد مبتلا به دیابت بی مزه مقادیر بیش از حد ادرار تولید می کنند و در نتیجه باعث تکرر ادرار و تشنگی می شود.با این حال علت اصلی این دو علامت از دیابت های نوع 1 و 2 متفاوت است.
این بیماری دارای دو نوع اصلی است: دیابت بی مزه نفروژنیک و نوروژنیک یا مرکزی.
دیابت بی مزه مرکزی زمانی اتفاق می افتد که غده هیپوفیز نتواند هورمون وازیپروسین( که مایعات بدن را تنظیم میکند)؛ ترشح کند. در دیابت بی مزه نفروژنیک، ترشح وازیپروسین طبیعی است، اما کلیه ها نمی توانند به این هورمون به درستی واکنش نشان دهند.
تقریبا از هر 25000 نفر در ایالات متحده یک نفر به دیابت بی مزه مبتلاست.
حقایقی در مورد دیابت بی مزه
در اینجا برخی نکات اساسی در مورد دیابت بی مزه وجود دلرد. جزئیات و اطالاعات بیشتر در متن مقاله آمده است.
- دیابت بی مزه نوعی بیماری است که بدن نتواند در تعادل آب کنترل داشته باشد و درنتیجه ادرار بیش از حد تولید می کند.
- تولید بیش از حد ادرار رقیق در دیابت بی مزه اغلب با افزایش تشنگی و مصرف زیاد آب همراه است.
- اگر فرد مقدار زیادی آب مصرف نکند (مانند زمانیکه بیمار نمی تواند تشنگی خود را بیان کند) ، دیابت بی مزه می تواند منجر به کم آبی خطرناک شود.
- از آنجا که دیابت بی مزه بیماری شایع نیست، تشخیص بیماری با حذف کردن سایر توضیحات احتمالی علائم است.
علائم
نیاز به ادرار در حجم زیاد می تواند افراد مبتلا به دیابت بی مزه را آگاه کند.
علامت اصلی همه موارد دیابت بی مزه اغلب نیاز به دفع ادرار رقیق شده زیاد است.
دومین علامت رایج تشنگی بیش از حد است
در این حالت، آب زیادی از طریق ادرار از دست می رود و بیمار در این حالت آب فراوان می نوشد.
نیاز به ادرار می تواند بر خواب فرد تاثیر بگذارد. حجم ادرار دفع شده در روز می تواند بین 3 تا 20 لیتر باشد و در حالت دیابت بی مزه مرکزی تا 30 لیتر در روز ادرار دفع می شود.
یکی دیگر از علائم ثانویه، کم آبی بدن به علت از دست دادن آب می باشد بخصوص در کودکانی که قادر به بیان تشنگی خود نیستند. کودکان ممکن است دچار بی حالی و تب، اسهال و استفراغ و تاخیر در رشد شوند.
افراد دیگر که توانایی بیان تشنگی را ندارند مانند افراد مبتلا به زوال عقل نیز در معرض کم آبی بدن هستند.
کم آبی شدید می تواند منجر به هایپرناترمی شود، وضعیتی که غلظت سدیم در خون به علت احتباس کم آب بسیار بالاست. سلول های بدن نیز آب خود را از دست می دهند.
هایپرناترمی می تواند منجر به علائم عصبی مانند فعالیت بیش از حد در مغز و عضلات عصبی ، گیجی، تشنج یا حتی کما شود.
دیابت بی مزه مرکزی اگر درمان نشود منجر به آسیب دائمی به کلیه می شود. در دیابت بی مزه نفروژنیک تا زمانیکه مصرف آب کافی باشد، عوارض جدی نادر است.
درمان
دیابت بی مزه فقط برای افرادی که نمی توانند مایعات از دست رفته در ادرار را جایگزین کنند، یک مشکل جدی ایجاد می کند. مصرف آب و مایعات دیگر شرایط بیماری را قابل کنترل می کند.
اگر دلیل اصلی قابل درمان برای خروج زیاد ادرار مانند دیابت شیرین یا مصرف دارو وجود داشته باشد، توجه به این مسئله می تواند به رفع دیابت بی مزه کمک کند.
برای دیابت بی مزه مرکزی وابسته به باردرای، درمان دارویی می تواند عدم تعادل مایعات را با جایگزینی وازیپروسین اصلاح کند. برای دیابت بی مزه نفروژنیک، کلیه ها به درمان نیاز خواهند داشت.
جایگزین هورمون وازیپروسین از آنالوگ ترکیبی وازیپروسین به نام دسموپرسین استفاده می کند.
این دارو به صورت اسپری بینی، تزریقی یا قرص می باشد و در صورت نیاز مصرف می شود.
باید مراقب باشید که بیش از حد مصرف نشود چون منجر به احتباس بیش از حد آب و در موارد نادر در صورت مصرف دوز بالای این دارو منجر به هیپوناترمی و مسمومیت آبی کشنده می شود.
در غیر این صورت در مواردی که در دوزهای مناسب استفاده شود، این دارو عوارض جانبی کمی دارد. اگر دیابت بی مزه به دلیل اختلال عملکرد کلیه باشد این دارو موثر نیست.
موارد خفیف دیابت بی مزه مرکزی ممکن است نیاز به جایگزین هورمونی نداشته باشد و با افزایش مصرف آب قابل کنترل باشد.
درمان های مربوط به دیابت بی مزه نفروژنیک شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد التهاب، مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی(NSAIDS)
- داروهای ادرار آور مانند آمیلوراید و هیدروکلروتیازید
- کاهش مصرف سدیم و افزایش مصرف آب
هم چنین پزشک ممکن است رژیم کم نمک را توصیه کند و فرد مبتلا به دیابت بی مزه را برای دریافت رژیم غذایی به متتخصص تغذیه ارجاع دهد.
کاهش مصرف کافئین و پروتئین و حذف غذاهای فرآوری شده از رژیم غذایی و هم چنین مصرف غذاهایی با محتوای آب زیاد مانند خربزه ، می تواند گام های موثری در کنترل احتباس آب باشد.
علل
هردو نوع دیابت بی مزه با هورمونی به نام وازیپروسین در ارتباط هستند اما به روش های مختلفی بروز می کنند.
وازیپروسین باعث احتباس آب در کلیه ها می شود. این هورمون هم چنین فشار خون را در حد نرمال نگه می دارد.
علامت اصلی خروج بیش از حد ادرار، می تواند دلایل دیگری داشته باشد. این موارد معمولا قبل از اینکه دیابت بی مزه تشخیص داده شود، رد می شوند.
برای مثال، دیابت شیرینی که به درستی تشخیص داده نشده یا ضعیف مدیریت شده است می تواند منجر به تکرر ادرار شود.
دیابت بی مزه مرکزی
دیابت بی مزه مرکزی به دلیل غیاب یا کاهش سطح وازیپروسین است.
این بیماری می تواند از بدو تولد یا اولیه باشد.
دیابت بی مزه مرکزی ثانویه در اواخر زندگی اتفاق می افتد.
علت دیابت بی مزه مرکزی اولیه مجهول است. برخی دلایل ناشی از غیرطبیعی بودن ژن مسئول ترشح وازیپروسین است.
نوع ثانویه از طریق بیماری ها و آسیب هایی که بر نحوه تولید وازیپروسین تاثیر می گذارد، ایجاد می شود.
این ها می توانند شامل ضایعات مغزی ناشی از آسیب دیدگی سر، سرطان ها یا جراحی مغز باشد. سایر شرایط و عفونت های سراسر بدن نیز می توانند باعث دیابت مرکزی شوند.
دیابت بی مزه نفروژنیک
دیابت بی مزه نفروژنیک می تواند ارثی یا اکتسابی باشد. این نوع دیابت بر پاسخ کلیه ها به وازیپروسین تاثیر می گذارد.
بسته به ژن های فرد، این شرایط باعث می شود کلیه ها به طور کامل یا تا حدی به وازیپروسین پاسخ ندهند. این مسئله بر تعادل آب با درجات مختلف تاثیر می گذارد.
شکل اکتسابی دیابت بی مزه نفروژنیک هم چنین توانایی کلیه را بر تمرکز ادرار زمانیکه نیاز به نگه داشتن آب است، کاهش می دهد.
دیابت بی مزه نفروژنیک ثانویه می تواند علل زیادی داشته باشد:
- کیست های کلیه که به دلیل شرایط مختلفی مثل بیماری کلیه پلی کیستیک غالب اتوزومال(ADPKD)، نفرونفتیز، بیماری کیستیک نخاعی پیچیده و کلیه اسفنجی نخاعی ایجاد شده اند
- آزاد شدن انسداد لوله خروجی از کلیه
- عفونت کلیهسطح بالای کلسیم خون
- برخی سرطان ها
- داروهای خاص بخصوص لیتیوم، هم چنین دمکلوسیکلین، آمفوتریسین B، دگزامتازون، دوپامین، ایفوسفامید، اوفلوکساسین و اورلیستات
- شرایط نادرترشامل آمیلوئیدوز، سندرم شوگرن و سندرم باردت-بیدل
- نفروپاتی هیپوکلمیک مزمن، یک بیماری کلیوی ناشی از سطح پایین پتاسیم خون
- بای پس قلبی ریوی که می تواند بر سطح وازیپروسین تاثیر بگذارد و ممکن است به درمان با دسموپرسین نیاز داشته باشد.
دیابت بی مزه بارداری
در موارد نادر، بارداری بخصوص در سه ماهه سوم می تواند باعث اختلال وازیپروسین شود . این امر به دلیل آزاد شدن آنزیمی از جفت می باشد که وازیپروسین را تخریب می کند.
بارداری هم چنین باعث کاهش آستانه تشنگی در زنان می شود که به نوشیدن مایعات بیشتر تحریک می شوند، درحالیکه تغییرات فیزیولوژیکی طبیعی دیگر نیز در دوران بارداری می تواند بر پاسخ کلیه ها به وازیپروسین تاثیر بگذارد.
دیابت بی مزه باردرای در طول بارداری قابل درمان است و 2 یا 3 هفته بعد از زایمان برطرف می شود. از هر 100000 زن باردار فقط چند زن درگیر این بیماری می شوند.
داروهایی که بر تعادل آب تاثیر می گذارند
داروهای ادرار آور که معمولا به آنها قرص آب گفته می شود، می تواند باعث افزایش خروج ادرار شوند.
بعد از اینکه مایعات بصورت داخل وریدی تزریق می شوند عدم تعادل مایعات می تواند نیز اتفاق بیفتد. در این موارد، میزان قطره کند یا متوقف می شود و نیاز به دفع ادرار برطرف می شود. تغذیه های لوله ای حاوی پروتئین بالا ممکن است باعث افزایش ادرار شوند.
تشخیص
آزمایش کمبود آب یک آزمایش قابل اعتماد برای کمک به تشخیص دیابت بی مزه است. با این حال، آزمایش باید توسط یک متخصص انجام شود زیرا بدون نظارت مناسب خطرناک است.
آزمایش کمبود آب پاسخ های کلیوی و هورمونی بدن به کم آبی را بررسی می کند.
در هنگام گرفتن نمونه خون و ادرار در آزمایش محرومیت آب، بیمار باید بسیار کم آب شود.
وازیپروسین نیز برای آزمایش توانایی کلیه ها برای ذخیره آب در طول کم آبی بدن تجویز می شود.
علاوه بر کنترل خطرات کم آبی، نظارت دقیق هم چنین اجازه میدهد تا پلی دیپسیای روانشناختی بطور قطعی منتفی شود. این شرایط باعث می شود که فرد به اجبار یا به طور معمول حجم زیادی آب بنوشد.
افرادی که از لحاظ روانی عطش بیش از حد دارند ممکن است علیرغم محدودیت های نوشیدن آب در طول این آزمایش، مقداری آب بنوشند.
نمونه های گرفته شده درطول آزمایش کمبود آب برای تعیین غلظت ادرار و خون و اندازه گیری سطح الکترولیت ها بخصوص سدیم در خون ارزیابی می شوند.
در شرایط عادی، کمبود آب بدن باعث ترشح وازیپروسین از غده هیپوفیز در مغز می شود که به کلیه ها فرمان می دهد که آب را حفظ و ادرار غلیظ شود.
در دیابت بی مزه، یا وازیپروسین کافی ترشح نمی شود یا کلیه ها در برابر هورمون مقاوم هستند. بررسی این اختلالات به تعریف و درمان نوع دیابت بی مزه کمک خواهد کرد. اگر ادرار با تزریق یا اسپری بینی وازوپرسین
غلیظ شود، دو نوع وضعیت بیشتر تعریف می شوند.
بهبود غلظت ادرار نشان می دهد که کلیه ها به پیام هورمون برای بهبود ذخیره آب پاسخ می دهند که بیانگر دیابت بی مزه مرکزی می باشد.
اگر کلیه ها به وازویرسین مصنوعی پاسخ ندهند احتمالا علت آن دیابت بی مزه نفروژنیک است.
قبل از انجام آزمایش کمبود آب توسط متخصصان، تحقیقاتی در مورد رد گزارشات دیگر برای مقدار زیاد ادرار رقیق شده انجام می شود، از جمله:
- دیابت شیرین:میزان قند خون در دیابت نوع 1 و 2 بر دفع ادرار و تشنگی تاثیر می گذارد.
- دوره های فعلی دارو: پزشک نقش هر داروی فعلی مثل داروهای ادرار آور در تاثیر تعادل آب را نمی پذیرد.
- عطش بیش از حد ار نظر روانی: مصرف زیاد آب در نتیجه این وضعیت می تواند باعث دفع زیاد ادرار شود. این موضوع می تواند با بیماری های روانپزشکی مانند اسکیزوفرنی مرتبط باشد.
درج نظر