● زونا یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد بثورات پوستی دردناک می‌شود. این بثورات بسته به رنگ پوست می‌توانند قرمز، صورتی تیره، قهوه‌ای تیره یا ارغوانی به باشند و معمولاً در یک طرف بدن ایجاد می‌شوند.
زونا چیست؟
● زونا یک عفونت ناشی از ویروس واریسلا زوستر است که همان ویروس عامل آبله مرغان است. حتی پس از پایان یافتن عفونت آبله مرغان، ویروس برای سال‌ها در سیستم عصبی خفته باقی می‌ماند و سپس به صورت زونا فعال می‌شود.
● از زونا به عنوان هرپس زوستر نیز یاد می‌شود. این نوع عفونت ویروسی با بثورات پوستی قرمز مشخص می‌شود که می‌تواند باعث درد و سوزش شود. زونا معمولاً به صورت نواری از تاول در یک طرف بدن و معمولاً روی تنه، گردن یا صورت ظاهر می‌شود.
● اکثر موارد ابتلا به زونا در عرض 3 تا 5 هفته از بین می‌رود. این عارضه می‌تواند بیش از یک بار در یک فرد اتفاق بیفتد، به خصوص اگر دارای عوامل خطر باشد، اما به طور کلی این امر رایج نیست.
علائم زونا چیست؟
● اولین علائم زونا معمولاً درد و سوزش است. درد معمولاً در یک سمت بدن و در امتداد ناحیه خاصی از پوست به نام درماتوم است و اغلب بثورات قرمز به همراه دارد. با این حال، بثورات همیشه قرمز ظاهر نمی‌شوند. بسته به رنگ پوست، بثورات می‌توانند صورتی تیره، قهوه‌ای تیره یا ارغوانی به نظر برسند.
● ویژگی‌های جوش‌های زونا شامل:
- ○ بثوراتی که در یک طرف بدن ظاهر می‌شوند، مانند روی سینه، شکم، پشت یا صورت
- ○ جوش روی صورت و گوش
- ○ خارش
- ○ تاول‌های پر از مایع که به راحتی می‌ترکند
- ○ احساس سوزش
● برخی از افراد مبتلا به زونا علائمی فراتر از درد و بثورات را تجربه می‌کنند. این علائم ممکن است شامل:
- ○ تب
- ○ لرز
- ○ سردرد
- ○ خستگی
- ○ ضعف عضلانی
● عوارض نادر و جدی زونا عبارتند از:
○ درد یا بثوراتی که چشم را هم درگیر می‌کنند و برای جلوگیری از آسیب دائمی چشم باید فوراً درمان شوند.
○ از دست دادن شنوایی یا درد شدید در یک گوش، سرگیجه یا از دست دادن حس چشایی در زبان که می‌تواند از علائم سندرم رمزی هانت باشد و همچنین نیاز به درمان فوری دارد.
○ عفونت باکتریایی که با پوست قرمز، متورم یا گرم در زمان لمس مشخص می‌شود.
علائم زونا بر روی صورت
● زونا معمولاً در یک طرف پشت یا قفسه سینه ایجاد می‌شود، اما ممکن است در یک طرف صورت نیز بثوراتی ظاهر شوند.
● اگر جوش‌ها نزدیک یا در گوش باشند، می‌توانند باعث عفونت شوند و منجر به:
- ○ از دست دادن شنوایی
- ○ مشکل در تعادل
- ○ ضعف در عضلات صورت
● زونا در داخل دهان می‌تواند بسیار دردناک باشد. خوردن را سخت و بر حس چشایی تأثیر می‌گذارد.
● بثورات زونا روی پوست سر می‌تواند باعث ایجاد حساسیت در هنگام شانه زدن موهایتان شود. بدون درمان، زونا روی پوست سر می‌تواند منجر به ایجاد لکه‌های طاسی دائمی شود.
زونا در چشم
● برای برخی افراد، زونا در داخل و اطراف چشم ایجاد می‌شود. این حالت به عنوان هرپس زوستر چشمی نامیده می‌شود.
● تاول‌ها ممکن است روی پلک‌ها، پیشانی و گاهی نوک یا کنار بینی ظاهر شوند.
● علائم شامل:
- ○ سوزش یا ضربان در چشم
- ○ قرمزی و پارگی
- ○ تورم
- ○ تاری دید
● پس از ناپدید شدن بثورات، همچنان ممکن است به دلیل آسیب عصبی در چشم خود درد داشته باشید. درد در نهایت برای اکثر افراد بهتر می‌شود.
● بدون درمان، زونای چشم می‌تواند منجر به مشکلات جدی از جمله از دست دادن بینایی برای طولانی مدت و زخم دائمی به دلیل تورم قرنیه شود.
زونا در پشت
● در حالی که بثورات زونا معمولاً در اطراف یک طرف کمر ایجاد می‌شود، ممکن است نواری از تاول‌ها در امتداد یک طرف پشت یا پایین کمر ظاهر شوند.
زونا برو روی باسن
● زونا می‌تواند بر روی باسن هم ظاهر شود. زونا معمولاً فقط یک طرف بدن را درگیر می‌کند، بنابراین ممکن است در یک باسن بثورات یا زخم‌های پوستی داشته باشید؛ اما در سمت دیگر نه.
● مانند سایر نواحی بدن، زونا بر روی باسن ممکن است علائم اولیه مانند گزگز، خارش یا درد را ایجاد کند.
● پس از چند روز، بثورات قرمز یا تاول ممکن است ایجاد شوند. برخی از افراد درد را هم تجربه می‌کنند، اما جوش نمی‌زنند.
مراحل زونا
● اکثر موارد زونا بین 3 تا 5 هفته طول می‌کشد. پس از فعال شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر، پوست ممکن است:
- ○ سوزن سوزن شدن
- ○ سوختن
- ○ احساس بی‌حسی
- ○ خارش
● زونا معمولاً در یک طرف بدن، اغلب در کمر، پشت یا سینه ایجاد می‌شود.
● در عرض حدود 5 روز، ممکن است بثورات قرمزی در آن ناحیه مشاهده کنید. گروه‌های کوچکی از تاول‌های تراوش کننده و پر از مایع ممکن است چند روز بعد در همان ناحیه ظاهر شوند. ممکن است علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب، سردرد یا خستگی را هم تجربه کنید.
● در طی 10 روز آینده یا بیشتر، تاول‌ها خشک می‌شوند و پوسته ایجاد می‌کنند. پوسته‌ها بعد از یکی دو هفته می‌ریزند. پس از پاک شدن دلمه‌ها، برخی از افراد همچنان درد دارند. این حالت نورالژی پس از هرپس نامیده می‌شود.
علت ایجاد زونا
● زونا توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود که باعث آبله مرغان نیز می‌شود. اگر قبلاً به آبله مرغان مبتلا شده‌اید، زمانی که این ویروس در بدن شما فعال می‌شود، می‌توانید به زونا هم مبتلا شوید.
● دلیل اینکه چرا زونا در برخی افراد ایجاد می‌شود؛ اما در برخی دیگر نه نامشخص است. در افراد مسن به دلیل ایمنی کمتر در برابر عفونت‌ها شایع‌تر است.
● عوامل خطر احتمالی برای زونا عبارتند از:
- ○ سیستم ایمنی ضعیف
- ○ استرس عاطفی
- ○ سن بالا
- ○ تحت درمان‌های سرطان یا جراحی بزرگ
آیا می‌توان از طریق واکسن زونا گرفت؟
● واکسنی به نام شینگریکس در حال حاضر توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای پیشگیری از زونا تأیید شده است. مرکز کنترل و پیشگیری (CDC) از بیماری‌ها به بزرگسالان بالای 50 سال توصیه می‌کند دو دوز از Shingrix را به فاصله 2 تا 6 ماه دریافت کنند. این واکسن بیش از 90 درصد مؤثر است.
● بروز عوارض جانبی مانند واکنش‌های آلرژیک از واکسن نادر هستند و CDC هیچ مورد مستندی مبنی بر انتقال ویروس واریسلا زوستر از افرادی که واکسینه شده‌اند، ندارد.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به زونا هستند؟
● زونا ممکن است در هر کسی که آبله مرغان داشته باشد رخ دهد. با این حال، عوامل خاصی افراد را در معرض افزایش خطر ابتلا به زونا قرار می‌دهد. این موارد عبارتند از:
- ○ سن 60 سال یا بیشتر
- ○ داشتن شرایطی که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند، مانند بیماری ایدز یا سرطان
- ○ شیمی درمانی یا پرتودرمانی
- ○ مصرف داروهایی که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند، مانند استروئیدها یا داروهایی که پس از پیوند عضو داده می‌شوند.
- ○ سابقه قبلی زونا
آیا زونا مسری است؟
● زونا مسری نیست. اما ویروس واریسلا زوستر که باعث آن می‌شود می‌تواند به فرد دیگری که آبله مرغان نداشته است سرایت کند و آنها ممکن است به آبله مرغان مبتلا شوند.
○ شما نمی‌توانید از کسی که زونا دارد زونا بگیرید، اما می‌توانید به آبله مرغان مبتلا شوید.
● ویروس واریسلا زوستر زمانی پخش می‌شود که فردی با تاول تراوش کننده تماس پیدا کند. اگر تاول‌ها پوشیده شده باشند یا دلمه ایجاد شده باشد، مسری نیست.
● برای جلوگیری از انتشار ویروس واریسلا زوستر در صورت ابتلا به زونا، حتماً بثورات را تمیز و پوشیده نگه دارید. تاول‌ها را لمس نکنید و حتماً دست‌های خود را مرتب بشویید.
● از قرار گرفتن در اطراف افراد در معرض خطر، مانند افرادی که باردار هستند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، خودداری کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
● اگر مشکوک به زونا هستید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید، به خصوص اگر فردی در معرض خطر ابتلای بالا به آن هستید.
● برای جلوگیری از عوارض طولانی مدت، طی 3 روز بعد از ابتلا به یک متخصص پوست یا سایر متخصصان مراجعه کنید.
● زونا معمولاً در عرض چند هفته از بین می‌رود و معمولاً عود نمی‌کند. اگر علائم شما در عرض 10 روز کاهش نیافت، برای پیگیری و ارزیابی مجدد با پزشک تماس بگیرید.
تشخیص زونا
● پزشکان معمولاً با بررسی بثورات و تاول‌ها زونا را تشخیص می‌دهند. همچنین سؤالاتی در مورد سابقه پزشکی‌تان می‌پرسند.
● در موارد نادر، پزشک ممکن است نیاز به آزمایش نمونه‌ای از پوست یا مایع تاول‌ها داشته باشد. برای این کار از سواب استریل برای جمع آوری نمونه بافت یا مایع استفاده می‌کند. سپس نمونه‌ها برای تأیید وجود ویروس به آزمایشگاه پزشکی فرستاده می‌شوند.
درمان زونا
● هیچ درمانی برای زونا وجود ندارد، اما درمان علائم آن در اسرع وقت می‌تواند به جلوگیری از عوارض و تسریع بهبودی کمک کند. در حالت ایده‌آل، باید ظرف 72 ساعت پس از بروز علائم، معاینه شوید. پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش علائم و کوتاه کردن طول عفونت تجویز کند.
داروها
● داروهای تجویز شده برای درمان زونا متفاوت‌اند، اما ممکن است شامل:
- ○ نوع: داروهای ضدویروسی، از جمله آسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر
- ○ هدف از استفاده: برای کاهش درد و تسریع بهبودی
- ○ میزان مصرف دارو: 2 تا 5 بار در روز طبق دستور پزشک
- ○ طریقه مصرف: خوراکی
- ○ نوع: داروهای ضدالتهابی، از جمله ایبوپروفن
- ○ هدف از استفاده: برای کاهش درد و تورم
- ○ میزان مصرف دارو: هر 6 تا 8 ساعت
- ○ طریقه مصرف: خوراکی
- ○ نوع: داروهای مخدر یا مسکن‌ها
- ○ هدف از استفاده: برای کاهش درد
- ○ میزان مصرف دارو: احتمالاً یک یا دو بار در روز تجویز شود
- ○ طریقه مصرف: خوراکی
- ○ نوع: داروهای ضدتشنج یا ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای
- ○ هدف از استفاده: برای درمان درد طولانی مدت
- ○ میزان مصرف دارو: یک یا دو بار در روز
- ○ طریقه مصرف: خوراکی
- ○ نوع: آنتی هیستامین‌ها مانند دیفن هیدرامین
- ○ هدف از استفاده: برای درمان خارش
- ○ میزان مصرف دارو: هر 8 ساعت
- ○ طریقه مصرف: خوراکی
- ○ نوع: کرم‌ها، ژل‌ها یا چسب‌های بی‌حس‌کننده مانند لیدوکائین
- ○ هدف از استفاده: برای کاهش درد
- ○ میزان مصرف دارو: در صورت نیاز اعمال شود
- ○ طریقه مصرف: موضعی
- ○ نوع: کپسایسین
- ○ هدف از استفاده: برای کمک به کاهش خطر درد عصبی به نام نورالژی پس از هرپس که پس از بهبودی از زونا رخ می‌دهد.
- ○ میزان مصرف دارو: در صورت نیاز اعمال شود
- ○ طریقه مصرف: موضعی
درمان‌های خانگی زونا
● درمان خانگی می‌تواند به کاهش علائم زونا کمک کند. این درمان‌ها عبارتند از:
- ○ حمام خنک یا دوش گرفتن برای تمیز کردن و تسکین پوست
- ○ استفاده از کمپرس سرد و مرطوب بر روی بثورات برای کاهش درد و خارش
- ○ استفاده از لوسیون کالامین یا تهیه خمیر با آب و جوش شیرین یا نشاسته ذرت برای کاهش خارش
- ○ خوردن غذاهای حاوی ویتامین A، ویتامین B12، ویتامین C و ویتامین E
- ○ مصرف مکمل‌های ال لیزین برای تقویت سیستم ایمنی بدن
چگونه از زونا پیشگیری کنیم؟
● واکسن زدن می‌تواند از بروز علائم یا عوارض شدید زونا جلوگیری کند. همه کودکان باید دو دوز از واکسن آبله مرغان را دریافت کنند که به عنوان ایمن سازی آبله مرغان نیز شناخته می‌شود. بزرگسالانی که هرگز آبله مرغان نداشته‌اند نیز باید این واکسن را دریافت کنند.
● ایمن‌سازی لزوماً به این معنا نیست که شما به آبله مرغان مبتلا نمی‌شوید، اما از هر 10 نفری که واکسن را دریافت می‌کنند، 9 نفر مبتلا نمی‌شوند.
● بزرگسالانی که 50 سال یا بیشتر دارند، باید واکسن زونا که به عنوان ایمن سازی واریسلا زوستر نیز شناخته می‌شود، دریافت کنند. این واکسن به پیشگیری از علائم شدید و عوارض مرتبط با زونا کمک می‌کند.
عوارض زونا
● در حالی که زونا می‌تواند به خودی خود دردناک و آزاردهنده باشد، اما باید احتمال عوارض احتمالی زیر را بدهید:
- ○ اگر جوش یا تاول خیلی نزدیک به چشم داشته باشید، آسیب چشمی ممکن است رخ دهد. قرنیه به ویژه آسیب‌پذیر است.
- ○ عفونت‌های باکتریایی پوست می‌توانند به راحتی از تاول‌های باز ایجاد شوند و می‌توانند شدید باشند.
- ○ احتمال ابتلا به پنومونی
- ○ اگر زونا بر اعصاب سر تأثیر بگذارد، سندرم رمزی هانت می‌تواند رخ دهد و در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به فلج جزئی صورت یا کاهش شنوایی شود. اگر ظرف 72 ساعت درمان شود، اکثر افراد بهبودی کامل پیدا می‌کنند.
- ○ التهاب مغز یا نخاع، مانند آنسفالیت یا مننژیت. این عوارض جدی و تهدید کننده زندگی هستند.
زونا در افراد مسن
● زونا به ویژه در افراد مسن شایع است. از هر 3 نفر 1 نفری که در طول زندگی خود به زونا مبتلا می‌شوند، حدوداً بالای 60 سال سن دارند. به این دلیل است که سیستم ایمنی افراد مسن بیشتر در معرض خطر یا ضعیف شدن است.
● افراد مسن مبتلا به زونا نسبت به جمعیت عمومی بیشتر احتمال دارد عوارضی از جمله بثورات گسترده‌تر و عفونت‌های باکتریایی ناشی از تاول‌های باز را تجربه کنند. آنها همچنین در برابر ذات الریه و التهاب مغز آسیب پذیرترند، بنابراین مهم است که برای درمان زودتر به پزشک مراجعه کنند.
● برای پیشگیری از زونا، توصیه می‌شود که بزرگسالان بالای 50 سال واکسن زونا را دریافت کنند.
زونا و بارداری
● در حالی که ابتلا به زونا در دوران بارداری غیرعادی است، اما ممکن است. اگر با فردی که مبتلا به آبله مرغان یا عفونت فعال زونا است در تماس باشید، اگر واکسینه نشده‌اید یا قبلاً هرگز آن را نداشته‌اید، می‌توانید به آبله مرغان مبتلا شوید.
● بسته به اینکه در چه سه ماهه‌ای هستید، ابتلا به آبله مرغان در دوران بارداری می‌تواند منجر به ناهنجاری‌های مادرزادی شود. دریافت واکسن آبله مرغان قبل از بارداری می‌تواند گام مهمی در محافظت از کودک باشد.
● بعید است که زونا در دوران بارداری عوارضی ایجاد کند، اما همچنان می‌تواند ناخوشایند باشد. در صورت بروز جوش در دوران بارداری فوراً به پزشک مراجعه کنید.
● داروهای ضدویروسی که زونا را درمان می‌کنند را می‌توان با خیال راحت در دوران بارداری استفاده کرد. آنتی هیستامین‌ها همچنین می‌توانند به کاهش خارش کمک کنند و استامینوفن می‌تواند درد را کاهش دهد. قبل از مصرف هر گونه دارویی برای درمان زونا در دوران بارداری با پزشک خود صحبت کنید.
سؤالات متداول در مورد زونا
آیا زونا دردناک است؟
● برخی از افراد مبتلا به زونا فقط علائم خفیفی مانند سوزن سوزن شدن یا خارش پوست را تجربه می‌کنند. اما برخی دیگر نیز می‌تواند بسیار دردناک باشد. حتی یک نسیم ملایم می‌تواند باعث درد شود. برخی افراد بدون ایجاد بثورات، درد شدیدی را تجربه می‌کنند.
● درد ناشی از زونا معمولاً در اعصاب نواحی زیر رخ می‌دهد:
- ○ قفسه سینه
- ○ گردن
- ○ صورت
- ○ پایین کمر
- ○ شکم
● برای کمک به تسکین درد، پزشک ممکن است داروهایی مانند داروهای ضدویروسی یا ضدالتهابی تجویز کند.
● یک مطالعه حیوانی در سال 2017 نشان داد که درد زونا ممکن است به دلیل مکانیسم‌های ایمنی بدن ما باشد که نحوه عملکرد نورون‌های حسی را پس از فعال شدن مجدد ویروس واریسلا زوستر تغییر می‌دهد.
آیا زونا در هوا منتقل می‌شود؟
● ویروس واریسلا زوستر که باعث زونا می‌شود از طریق هوا منتقل نمی‌شود. اگر فرد مبتلا به زونا در نزدیکی شما سرفه یا عطسه کند یا لیوان نوشیدنی یا ظروف غذاخوری‌اش را به اشتراک بگذارد، قابل انتقال نیست.
● تنها راه مسری بودن ویروس این است که مستقیماً با تاول تراوش کننده فردی که زونا دارد در تماس باشید. به زونا مبتلا نمی‌شوید، اما اگر قبلاً به آن مبتلا نشده‌اید، ممکن است به آبله مرغان مبتلا شوید.
آیا می‌توان بیش از یک بار به زونا مبتلا شد؟
● اگرچه ممکن است، به ندرت بیش از یک بار زونا را تجربه کنید. در مطالعه‌ای در سال 2019، محققان دریافتند که میزان عود مجدد زونا 5.3 درصد در طول یک دوره پیگیری 4.4 ساله است.
● محققان دریافتند که تجربه زونا که بیش از 30 روز طول بکشد به طور قابل توجهی خطر عود مجدد را افزایش می‌دهد. سایر عوامل خطر عبارت بودند از:
- ○ 51 تا 70 ساله بودن
- ○ داشتن زونا که بیش از 90 روز طول بکشد
- ○ جنسیت مؤنث
- ○ داشتن سرطان خون، بیماری خودایمنی، فشار خون بالا، یا دیس لیپیدمی (کلسترول "بد" بالا یا کلسترول "خوب" پایین)
آیا واکسن شینگریکس می‌تواند باعث زونا شود؟
● خیر، واکسن شینگریکس نمی‌تواند باعث زونا شود. با توجه به اقدام ایمن سازی، واکسن شینگریکس تنها حاوی مقدار کمی از ویروس هرپس زوستر است و حاوی ویروس زنده نیست.
● حدود 10 درصد از افرادی که واکسن را دریافت می‌کنند قرمزی، تورم یا درد در اطراف محل تزریق را تجربه می‌کنند.
زونا در مقایسه با کهیر
● اگر مبتلا به زونا هستید، وضعیتی که توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود، معمولاً یک بثورات قرمز خارش‌دار یا دردناک همراه با تاول‌های پر از مایع در یک طرف بدن خود خواهید داشت. فقط در صورتی می‌توانید به زونا مبتلا شوید که قبلاً آبله مرغان داشته‌اید.
● زونا با کهیرها که خارش دارند و بر روی پوست ایجاد می‌شوند یکسان نیست. کهیر معمولاً در اثر واکنش آلرژیک به دارو، غذا یا چیزی در محیط ایجاد می‌شود.
درج نظر