● "یرقان" اصطلاح پزشکی است که زرد شدن پوست و چشم را توصیف می‌کند. زردی به خودی خود یک بیماری نیست، اما نشانه‌ای از چندین بیماری زمینه‌ای احتمالی است. زردی زمانی ایجاد می‌شود که بیلی روبین بیش از حد در سیستم بدنتان وجود داشته باشد. بیلی روبین رنگدانه زرد رنگی است که در اثر تجزیه گلبول‌های قرمز مرده در کبد ایجاد می‌شود. به طور معمول، کبد همراه با گلبول‌های قرمز قدیمی از شر بیلی روبین خلاص می‌شود.
● زردی ممکن است نشان دهنده یک مشکل جدی در عملکرد گلبول‌های قرمز، کبد، کیسه صفرا یا پانکراس باشد.
شرایطی که باعث زردی می‌شوند، همراه با عکس
● بسیاری از شرایط داخلی می‌توانند باعث زرد شدن پوست شوند. در ادامه لیستی از دلایل احتمالی آورده شده است.
هپاتیت
● این وضعیت التهابی کبد در اثر عفونت، بیماری خودایمنی، از دست دادن شدید خون، مصرف داروها، سموم یا الکل ایجاد می‌شود.
● هپاتیت یا التهاب کبد بسته به علت ممکن است حاد یا مزمن باشد.
● خستگی، بی‌حالی، از دست دادن اشتها، تهوع، استفراغ، خارش پوست، درد سمت راست بالای شکم، زردی پوست یا چشم‌ها و تجمع مایع در شکم از علائم احتمالی هستند.
زردی نوزاد
● زردی نوزاد یک بیماری شایع است و زمانی رخ می‌دهد که نوزاد بلافاصله پس از تولد سطح بیلی روبین بالایی در خون داشته باشد.
● اغلب با رشد کبد نوزاد و با شروع تغذیه نوزاد که به عبور بیلی روبین از بدن کمک می‌کند، این بیماری خودبه‌خود از بین می‌رود.
● سطوح بسیار بالای بیلی روبین می‌تواند نوزاد را در معرض خطر ناشنوایی، فلج مغزی یا سایر اشکال آسیب مغزی قرار دهد، بنابراین اگر زردی پس از تولد رخ دهد باید به دقت کنترل شود.
● اولین علامت یرقان زردی پوست یا چشم است که در عرض دو تا چهار روز پس از تولد شروع می‌شود و ممکن است قبل از انتشار در سراسر بدن روی صورت شروع شود.
● علائم افزایش خطرناک بیلی روبین شامل زردی است که به مرور زمان گسترش می‌یابد یا شدیدتر می‌شود. علائم شامل تب، تغذیه نامناسب، بی‌حالی و گریه شدید است.
زردی شیر مادر
● این نوع زردی با شیردهی همراه است.
● به طور معمول یک هفته پس از تولد رخ می‌دهد.
● معمولاً هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند و در نهایت خودبه‌خود از بین می‌رود.
● باعث تغییر رنگ پوست و سفیدی چشم، خستگی، افزایش وزن ضعیف و گریه شدید می‌شود.
تالاسمی
● تالاسمی یک اختلال خونی ارثی است که در آن بدن شکل غیرطبیعی هموگلوبین تولید می‌کند.
● این اختلال منجر به تخریب بیش از حد گلبول‌های قرمز خون می‌شود که منجر به کم خونی می‌شود.
● سه نوع اصلی تالاسمی وجود دارد که علائم و شدت آنها متفاوت است.
● علائم عبارتند از بدشکلی استخوان (به ویژه در صورت)، ادرار تیره، تأخیر در رشد و نمو، خستگی و خستگی مفرط و پوست زرد یا رنگ پریده.
سرطان پانکراس
● سرطان لوزالمعده زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های لوزالمعده که یک اندام غدد درون‌ریز حیاتی است که در پشت معده قرار دارد، سرطانی می‌شوند و خارج از کنترل رشد می‌کنند.
● تشخیص سرطان پانکراس ممکن است دشوار باشد و اغلب در مراحل پیشرفته‌تر بیماری تشخیص داده می‌شود.
● علائم شایع شامل از دست دادن اشتها، کاهش وزن ناخواسته، درد شکم (معده) یا کمردرد، لخته شدن خون، زردی (زردی پوست و چشم) و افسردگی است.
هپاتیت B
● ویروس هپاتیت B باعث التهاب کبد می‌شود.
● از طریق تماس مستقیم با خون‌آلوده پخش می‌شود. سوزن آلوده یا سوزن مشترک؛ انتقال از مادر به نوزاد در هنگام تولد؛ رابطه جنسی دهانی، واژینال و مقعدی بدون محافظ کاندوم؛ و استفاده از تیغ یا هر وسیله شخصی دیگری با باقیمانده مایع آلوده.
● علائم شایع عبارتند از: خستگی، ادرار تیره، درد مفاصل و عضلات، بی‌اشتهایی، تب، ناراحتی شکمی، ضعف و زرد شدن سفیدی چشم (صلبیه) و پوست (یرقان).
● عوارض عفونت مزمن هپاتیت B شامل اسکار کبد (سیروز)، نارسایی کبد، سرطان کبد و مرگ است.
● عفونت هپاتیت B با ایمن سازی معمول قابل پیشگیری است.
کمبود گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (G6PD)
● این ناهنجاری ژنتیکی منجر به مقدار ناکافی گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز (G6PD) در خون می‌شود.
● کمبود G6PD باعث می‌شود گلبول‌های قرمز شکسته شده و زود از موعد از بین بروند و منجر به کم خونی همولیتیک شود.
● کم خونی می‌تواند با خوردن باقلا و حبوبات، تجربه عفونت یا مصرف برخی داروها ایجاد شود.
● خستگی، زرد شدن پوست و چشم‌ها، تنگی نفس، ضربان قلب سریع، ادرار تیره یا زرد مایل به نارنجی، رنگ پریدگی پوست و سرگیجه از علائم احتمالی هستند.
هپاتیت C
● برخی از افراد علائم خفیف تا شدید از جمله تب، ادرار تیره، از دست دادن اشتها، درد یا ناراحتی شکم، درد مفاصل، یرقان را گزارش می‌کنند.
● عفونت توسط ویروس هپاتیت C باعث این نوع التهاب کبد می‌شود.
● هپاتیت C از طریق تماس خون به خون با فرد آلوده به HCV منتقل می‌شود.
● تقریباً 70 تا 80 درصد افراد مبتلا به هپاتیت C علائمی ندارند.
هپاتیت E
● هپاتیت E یک بیماری بالقوه حاد کبدی است که توسط ویروس هپاتیت E ایجاد می‌شود.
● عفونت از طریق نوشیدن یا خوردن غذا یا آب آلوده، انتقال خون یا انتقال از مادر به کودک منتقل می‌شود.
● بیشتر موارد عفونت پس از چند هفته خودبه‌خود برطرف می‌شود، اما در موارد نادر عفونت ممکن است باعث نارسایی کبد شود.
● زردی پوست، ادرار تیره، درد مفاصل، از دست دادن اشتها، درد در ناحیه شکم، بزرگ شدن کبد، حالت تهوع، استفراغ، خستگی و تب علائم احتمالی هستند.
بیماری کبد الکلی
● این بیماری التهابی کبد به دلیل مصرف زیاد الکل در مدت زمان طولانی ایجاد می‌شود.
● علائم بسته به میزان آسیب وارده به کبد متفاوت است.
● خونریزی یا کبودی آسان، خستگی، تغییرات در وضعیت روانی شما از جمله گیجی، زردی (زردی پوست یا چشم)، درد یا تورم در شکم، حالت تهوع و استفراغ و کاهش وزن همگی از علائم احتمالی هستند.
هپاتیت D
● عفونت توسط هر دو ویروس هپاتیت B و هپاتیت D باعث این نوع التهاب کبد می‌شود.
● شما فقط در صورتی می‌توانید به هپاتیت D مبتلا شوید که قبلاً هپاتیت B داشته باشید.
● این عفونت مسری است و از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن فرد آلوده گسترش می‌یابد.
● علائم شامل زردی پوست و چشم، درد مفاصل، درد شکم، استفراغ، از دست دادن اشتها، ادرار تیره و خستگی است.
سنگ کیسه صفرا
● سنگ کیسه صفرا زمانی تشکیل می‌شود که غلظت بالایی از صفرا، بیلی روبین یا کلسترول در مایع ذخیره شده در کیسه صفرا وجود داشته باشد.
● سنگ‌های صفراوی معمولاً تا زمانی که دهانه کیسه صفرا یا مجاری صفراوی را مسدود نکنند علائم یا درد ایجاد نمی‌کنند.
● درد بالای سمت راست شکم یا درد معده بعد از خوردن غذاهای پرچرب رخ می‌دهد.
● علائم دیگر شامل درد همراه با تهوع، استفراغ، ادرار تیره، مدفوع سفید، اسهال، آروغ زدن و سوءهاضمه است.
هپاتیت A
● عفونت توسط ویروس هپاتیت A باعث این نوع التهاب کبد می‌شود.
● این شکل بسیار مسری از هپاتیت است که می‌تواند از طریق غذا یا آب آلوده منتقل شود.
● عموماً جدی نیست و معمولاً عوارض طولانی مدتی ایجاد نمی‌کند و می‌توان با ایمن سازی قبل از سفر به مناطق آندمیک یا مناطقی با خدمات بهداشتی ضعیف از آن جلوگیری کرد.
● علائم شامل شروع سریع تهوع، استفراغ، درد شکم، تب، از دست دادن اشتها و بدن درد است.
● ادرار تیره، مدفوع رنگ پریده، زردی پوست و سفیدی چشم، خارش پوست و بزرگ شدن کبد ممکن است در عرض یک هفته پس از ابتلا به ویروس رخ دهد.
سیروز
● اسهال، کاهش اشتها و کاهش وزن، تورم شکم
● کبودی و خونریزی آسان
● رگ‌های خونی کوچک به شکل عنکبوت در زیر پوست قابل مشاهده است
● زرد شدن پوست یا چشم و خارش پوست
انسداد مجرای صفراوی
● این وضعیت یک اورژانس پزشکی است. مراقبت‌های فوری ممکن است لازم باشد.
● بیشتر در اثر سنگ کیسه صفرا ایجاد می‌شود، اما ممکن است در اثر آسیب به کبد یا کیسه صفرا، التهاب، تومورها، عفونت‌ها، کیست‌ها یا آسیب کبدی ایجاد شود.
● زردی پوست یا چشم، خارش شدید پوست بدون بثورات، مدفوع روشن، ادرار بسیار تیره
● درد در سمت راست بالای شکم، حالت تهوع، استفراغ، تب
● انسداد می‌تواند باعث عفونت جدی شود که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد
کم خونی داسی شکل
● کم خونی داسی شکل یک بیماری ژنتیکی گلبول‌های قرمز است که باعث می‌شود آنها به شکل هلال ماه یا داسی شکل بگیرند.
● گلبول‌های قرمز داسی شکل مستعد گیر افتادن در رگ‌های کوچک هستند که مانع از رسیدن خون به قسمت‌های مختلف بدن می‌شود.
● سلول‌های داسی شکل سریع‌تر از گلبول‌های قرمز معمولی از بین می‌روند و منجر به کم خونی می‌شوند.
● علائم شامل خستگی مفرط، رنگ پریدگی پوست و لثه‌ها، زردی پوست و چشم‌ها، تورم و درد در دست‌ها و پاها، عفونت‌های مکرر و دوره‌هایی از درد شدید در قفسه سینه، پشت، بازوها یا پاها است.
سرطان کبد
● سرطان اولیه کبد نوعی سرطان است که زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های کبد سرطانی می‌شوند و شروع به رشد خارج از کنترل می‌کنند.
● انواع مختلف سرطان اولیه کبد از سلول‌های مختلف تشکیل دهنده کبد منشأ می‌گیرند
● ناراحتی، درد و حساسیت به لمس، به ویژه در قسمت بالای سمت راست شکم، علائم احتمالی هستند.
● علائم دیگر عبارتند از زرد شدن پوست و سفیدی چشم. مدفوع سفید و گچی؛ حالت تهوع؛ استفراغ؛ کبودی یا خونریزی به راحتی؛ ضعف؛ و خستگی
پانکراتیت حاد
● این وضعیت یک اورژانس پزشکی است. مراقبت‌های فوری ممکن است لازم باشد.
● این التهاب دردناک لوزالمعده بیشتر در اثر سنگ کیسه صفرا یا سوء استفاده از الکل ایجاد می‌شود.
● درد شدید و مداوم ناگهانی در قسمت بالای شکم ممکن است در اطراف بدن به سمت پشت حرکت کند.
● درد زمانی که به پشت دراز می‌کشید بدتر می‌شود و هنگام نشستن یا خم شدن به جلو بهتر می‌شود.
● حالت تهوع و استفراغ ممکن است رخ دهد.
کم خونی همولیتیک خودایمنی ایدیوپاتیک
● این وضعیت یک اورژانس پزشکی است. مراقبت‌های فوری ممکن است لازم باشد.
● این گروه از اختلالات خونی نادر اما جدی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن گلبول‌های قرمز خون را سریع‌تر از تولید آنها از بین می‌برد.
● این اختلالات ممکن است در هر مقطعی از زندگی رخ دهند و می‌توانند به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شوند.
● تخریب گلبول‌های قرمز باعث کم خونی متوسط تا شدید می‌شود.
● علائم شامل افزایش ضعف و خستگی، تنگی نفس، رنگ پریده یا زرد پوست، ادرار تیره، ضربان قلب سریع، سردرد، درد عضلانی، تهوع، استفراغ و درد شکم است.
واکنش ناسازگاری ABO
● این وضعیت یک اورژانس پزشکی است. مراقبت‌های فوری ممکن است لازم باشد.
● یک پاسخ نادر اما جدی و بالقوه کشنده به خون ناسازگار پس از تزریق خون است.
● علائم در عرض چند دقیقه پس از دریافت تزریق شروع می‌شوند. عبارتند از: تب و لرز، مشکلات تنفسی، دردهای عضلانی، حالت تهوع
● درد قفسه سینه، شکم یا کمر، وجود خون در ادرار و یرقان از دیگر علائم احتمالی هستند.
کم خونی همولیتیک ایمنی ناشی از دارو
● این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که یک دارو باعث می‌شود سیستم ایمنی (دفاعی) بدن به اشتباه به گلبول‌های قرمز خون خود حمله کند.
● علائم ممکن است چند دقیقه تا چند روز پس از مصرف دارو بروز کنند.
● علائم شامل خستگی، ادرار تیره، رنگ پریدگی پوست و لثه، ضربان قلب سریع، تنگی نفس، زرد شدن پوست یا سفیدی چشم است.
تب زرد
● تب زرد یک بیماری ویروسی جدی، بالقوه کشنده و شبیه آنفولانزا است که توسط پشه‌ها منتشر می‌شود.
● در بخش‌های خاصی از آفریقا و آمریکای جنوبی بیشتر شیوع دارد.
● با واکسیناسیون می‌توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد که ممکن است در صورت سفر به مناطق آندمیک مورد نیاز باشد.
● علائم اولیه عفونت شبیه به علائم ویروس آنفولانزا است، از جمله تب، لرز، سردرد، بدن درد و از دست دادن اشتها.
● در طول مرحله سمی عفونت، علائم اولیه ممکن است تا 24 ساعت ناپدید شوند و سپس همراه با علائم کاهش ادرار، درد شکم، استفراغ، مشکلات ریتم قلب، تشنج، هذیان، و خونریزی از دهان، بینی و چشم‌ها برگردند.
بیماری ویل
● بیماری ویل شکل شدید عفونت باکتریایی لپتوسپیروز است که کلیه، کبد، ریه‌ها یا مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
● این بیماری می‌تواند از طریق تماس با خاک یا آب آلوده یا ادرار، خون یا بافت حیوانات آلوده به باکتری منتقل شود.
● علائم بیماری ویل شامل حالت تهوع، از دست دادن اشتها، کاهش وزن، خستگی، تورم مچ پا، پاها یا دست‌ها، تورم کبد، کاهش ادرار، تنگی نفس، ضربان قلب سریع و زردی پوست و چشم است.
علائم زردی یا یرقان
● زردی پوست و چشم‌ها مشخصه یرقان است. در موارد شدیدتر، سفیدی چشم شما ممکن است قهوه‌ای یا نارنجی شود. همچنین ممکن است ادرار تیره و مدفوع کم رنگ داشته باشید.
● اگر یک بیماری زمینه‌ای مانند هپاتیت ویروسی مقصر زردی باشد، ممکن است علائم دیگری از جمله خستگی مفرط و استفراغ را تجربه کنید.
● برخی از افراد زمانی که پوست زردی را تجربه می‌کنند، خود را اشتباه تشخیص می‌دهند. افرادی که زردی دارند معمولاً هم پوست زرد و هم چشمان زرد دارند.
● اگر فقط پوست زرد دارید، ممکن است به دلیل وجود بتاکاروتن بیش از حد در سیستم بدنتان باشد. بتاکاروتن یک آنتی‌اکسیدان است که در غذاهایی مانند هویج، کدوتنبل و سیب‌زمینی شیرین یافت می‌شود.
علل ابتلا به زردی یا یرقان
● گلبول‌های قرمز قدیمی به کبد می‌روند و در آنجا تجزیه می‌شوند. بیلی روبین رنگدانه زرد رنگی است که در اثر تجزیه این سلول‌های قدیمی ایجاد می‌شود. زردی زمانی رخ می‌دهد که کبد شما بیلی روبین را آنطور که باید متابولیزه نمی‌کند.
● کبد ممکن است آسیب دیده باشد و نتواند این فرایند را انجام دهد. گاهی اوقات بیلی روبین به سادگی نمی‌تواند وارد دستگاه گوارش شود، جایی که معمولاً از طریق مدفوع خارج می‌شود. در موارد دیگر، ممکن است بیلی روبین بیش از حد به یک باره وارد کبد شود یا تعداد زیادی گلبول قرمز در یک زمان از بین برود.
● زردی در بزرگسالان نشان دهنده موارد زیر است:
- ○ سوء استفاده از الکل
- ○ سرطان کبد
- ○ تالاسمی
- ○ سیروز (اسکار کبد، معمولاً به دلیل الکل)
- ○ سنگ کیسه صفرا (سنگ‌های کلسترولی ساخته شده از مواد چربی سخت شده یا سنگ‌های رنگدانه ساخته شده از بیلی روبین)
- ○ هپاتیت A
- ○ هپاتیت B
- ○ هپاتیت C
- ○ هپاتیت D
- ○ هپاتیت E
- ○ سرطان پانکراس
- ○ کمبود G6PD
- ○ انسداد صفراوی (مجرای صفراوی).
- ○ کم خونی داسی شکل
- ○ پانکراتیت حاد
- ○ واکنش ناسازگاری ABO
- ○ کم خونی همولیتیک ایمنی ناشی از دارو
- ○ تب زرد
- ○ بیماری ویل
- ○ سایر اختلالات خونی مانند کم خونی همولیتیک (پارگی یا تخریب گلبول‌های قرمز خون که منجر به کاهش تعداد گلبول‌های قرمز خون در گردش خون می‌شود که منجر به خستگی و ضعف می‌شود)
- ○ واکنش نامطلوب یا مصرف بیش از حد یک دارو، مانند استامینوفن (تیلنول)
● زردی در نوزادان به ویژه در نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند نیز شایع است. ممکن است بیلی روبین بیش از حد در نوزادان ایجاد شود؛ زیرا کبد آنها هنوز به طور کامل رشد نکرده است. این بیماری به نام زردی شیر مادر شناخته می‌شود.
آزمایشات و تشخیص زردی یا یرقان
● پزشک ابتدا آزمایش خون را برای تعیین علت زردی انجام می‌دهد. آزمایش خون نه تنها می‌تواند میزان کل بیلی روبین را در بدن تعیین کند، بلکه به شناسایی شاخص‌های بیماری‌های دیگر مانند هپاتیت نیز کمک می‌کند.
● سایر آزمایشات تشخیصی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، از جمله:
○ تست‌های عملکرد کبد، مجموعه‌ای از آزمایش‌های خونی که سطح پروتئین‌ها و آنزیم‌هایی را که کبد در زمان سالم بودن و آسیب‌دیدگی تولید می‌کند اندازه‌گیری می‌کند.
○ شمارش کامل خون (CBC) برای بررسی اینکه آیا شواهدی از کم خونی همولیتیک دارید یا خیر.
○ تست های تصویربرداری. تصویربرداری که ممکن است شامل سونوگرافی شکم (استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از اندام‌های داخلی شما) یا سی تی اسکن باشد.
○ بیوپسی کبد که شامل برداشتن نمونه‌های کوچک از بافت کبد برای آزمایش و بررسی میکروسکوپی است.
● شدت زردی در نوزادان به طور کلی با آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. نمونه خون کوچکی با نیش زدن انگشت شست پا نوزاد گرفته می‌شود. اگر نتایج نشان دهنده زردی متوسط تا شدید باشد، پزشک اطفال درمان را توصیه می‌کند.
درمان زردی یا یرقان
● باز هم زردی به خودی خود یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از چندین بیماری زمینه‌ای احتمالی است. نوع درمانی که پزشک شما برای زردی توصیه می‌کند به علت آن بستگی دارد. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی علت زردی را درمان می‌کند، نه خود علامت را. پس از شروع درمان، احتمالاً پوست زرد به حالت عادی خود باز خواهد گشت.
● بر اساس گزارش بنیاد کبد آمریکا، بیشتر موارد زردی در نوزادان در عرض یک تا دو هفته برطرف می‌شود.
● زردی متوسط معمولاً با فتوتراپی در بیمارستان یا در خانه درمان می‌شود تا به حذف بیلی روبین اضافی کمک کند.
● امواج نور مورد استفاده در فتوتراپی توسط پوست و خون کودک جذب می‌شود. نور به بدن کودک کمک می‌کند تا بیلی روبین را به مواد زائد تبدیل کند تا از بین برود. حرکات مکرر روده همراه با مدفوع سبز رنگ یکی از عوارض جانبی رایج این درمان است. فقط بیلی روبین است که از بدن خارج می‌شود. فتوتراپی ممکن است شامل استفاده از یک پد روشن باشد که نور طبیعی خورشید را تقلید می‌کند و روی پوست کودک قرار می‌گیرد.
● موارد شدید زردی با تزریق خون برای حذف بیلی روبین درمان می‌شود.
سخن پایانی
● زردی معمولاً زمانی از بین می‌رود که علت اصلی آن درمان شود. چشم انداز به شرایط کلی تان بستگی دارد. فوراً به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا زردی ممکن است نشانه یک بیماری جدی باشد. موارد خفیف زردی در نوزادان بدون درمان به خودی خود از بین می‌روند و مشکل کبدی پایدار ایجاد نمی‌کنند.
درج نظر