● سیروز زخم یا فیبروز شدید کبد است. این بیماری در مرحله آخر بیماری کبد چرب غیر الکلی و سایر شرایطی که آسیب کبدی را شامل می‌شود، اتفاق می‌افتد.
● زخمی که با سیروز ایجاد می‌شود معمولاً غیرقابل برگشت است، اما درمان می‌تواند به مدیریت آن کمک کند. به غیر از بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) علل دیگر عبارتند از هپاتیت، مصرف طولانی مدت الکل و کلانژیت اسکلروز کننده اولیه.
علائم سیروز
● اغلب اوقات، تا زمانی که بیماری پیشرفت نکرده باشد، علائم قابل توجهی از سیروز وجود ندارد.
● زمانی علائم شروع به بروز می‌کنند که جای زخم روی کبد باعث کاهش توانایی‌های کبد در موارد زیر شده است:
- ○ تصفیه خون
- ○ تجزیه سموم
- ○ تولید پروتئین‌های لخته کننده
- ○ جذب چربی‌ها و ویتامین‌های محلول در چربی
● برخی از علائم قابل توجه سیروز عبارتند از:
- ○ کاهش اشتها
- ○ خستگی
- ○ کاهش وزن ناخواسته
- ○ درد خفیف در سمت راست بالای شکم
- ○ حالت تهوع
- ○ استفراغ
- ○ رگ‌های بزرگ یا متورم (واریس)
● علائم جدی‌تر عبارتند از:
- ○ تغییر رنگ پوست و چشم به زرد (یرقان)
- ○ سردرگمی و مشکل در تفکر
- ○ کبود شدن یا خونریزی بدن به راحتی
- ○ احساس خارش در پوست
- ○ ادراری که تیره‌تر از حد معمول به نظر می‌رسد
- ○ تورم شکم (آسیت)
- ○ تورم پاها (ادم)
مراحل سیروز
● علائم سیروز به دو مرحله تقسیم می‌شود: سیروز جبران شده و سیروز جبران نشده.
● در صورت تشخیص زودهنگام و درمان، امکان برگشت از مرحله جبران نشده به مرحله جبرانی وجود دارد.
○ سیروز جبران شده. این مرحله بدون علامت است. ممکن است هنوز جای زخم روی کبد وجود داشته باشد، اما آنقدر پیشرفت نکرده که علائمی ایجاد کند.
○ سیروز جبران نشده. این مرحله‌ای است که بیشتر علائم مانند زردی یا آسیت در آن رخ می‌دهد و یک مرحله بسیار جدی است. در برخی شرایط، اگر بتوانید دلیل شروع سیروز را در وهله اول مدیریت کنید (به عنوان مثال، نوشیدن زیاد الکل)، ممکن است بتوانید آن را به حالت جبران شده برگردانید.
علل شایع سیروز
● علل مختلفی برای سیروز کبدی وجود دارد. دو مورد از شایع‌ترین علل سیروز عفونت‌های هپاتیت مزمن و سوءمصرف مزمن الکل است.
الکل
● بر اساس یک متاآنالیز انجام شده در سال 2019، خطر سیروز کبدی در هر سطحی از مصرف الکل برای زنان وجود دارد، به این معنی که حتی یک مصرف کننده متوسط الکل ممکن است در معرض خطر باشد. برای مردان، زمانی که فردی بیش از یک نوشیدنی در روز مصرف کند، خطر سیروز افزایش می‌یابد.
● با این حال، هر فردی متفاوت است و لذت بردن از یک لیوان شراب همراه با شام بیشتر شب‌ها به این معنی نیست که به سیروز کبدی مبتلا خواهید شد. معمولاً سیروز ناشی از مصرف بیش از حد الکل در طول سالیان متمادی است.
● همچنین چندین عامل بهداشتی دیگر نیز در ایجاد این بیماری نقش دارند.
هپاتیت
● هپاتیت C یک عفونت ویروسی است که می‌تواند منجر به التهاب و آسیب به کبد شود. افرادی که در معرض خطر ابتلا به این نوع هپاتیت ویروسی هستند عبارتند از:
- ○ استفاده از داروهای تزریقی غیرقانونی
- ○ رابطه جنسی محافظت نشده
- ○ افراد دیالیزی
● هپاتیت B یکی دیگر از انواع ویروسی هپاتیت است و در مناطق زیر بسیار شایع‌تر است:
- ○ آسیا
- ○ آفریقا
- ○ آمریکای جنوبی
- ○ اروپای شرقی
- ○ بخش‌هایی از خاورمیانه
● در صورت عدم درمان، هر دوی این اشکال هپاتیت می‌توانند باعث سیروز کبدی شوند.
بیماری کبد چرب غیر الکلی و استئاتوهپاتیت غیر الکلی
● بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) وضعیتی است که باعث تجمع چربی در کبد می‌شود، اما با مصرف زیاد الکل ارتباطی ندارد.
● استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)، شکل شدیدتر NAFLD، علاوه بر تجمع چربی باعث آسیب کبد و التهاب می‌شود. اگر NASH مدیریت نشود، می‌تواند منجر به سیروز شود.
علل دیگر
● سایر علل سیروز عبارتند از:
○ هپاتیت D. هپاتیت D اغلب در افرادی که قبلاً هپاتیت B دارند دیده می‌شود.
○ هپاتیت خود ایمنی. هپاتیت خود ایمنی باعث التهاب می‌شود که می‌تواند منجر به سیروز شود.
○ آسیب به مجاری صفراوی. این مجاری برای تخلیه صفرا عمل می‌کنند. یک مثال از یک بیماری، کلانژیت صفراوی اولیه است.
○ اختلالاتی که بر توانایی بدن برای کنترل آهن و مس تأثیر می‌گذارد. دو نمونه هموکروماتوز و بیماری ویلسون هستند.
○ دارو. این شامل داروهای تجویزی و بدون نسخه مانند استامینوفن، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و برخی از داروهای ضد افسردگی است.
سیروز چگونه تشخیص داده می‌شود؟
● تشخیص سیروز با شرح حال دقیق و معاینه فیزیکی آغاز می‌شود. پزشک از شما یک تاریخچه پزشکی کامل می‌گیرد.
● تا حد امکان در مورد سوءمصرف طولانی مدت الکل، قرار گرفتن در معرض هپاتیت C، سابقه خانوادگی بیماری‌های خودایمنی یا سایر عوامل خطر با پزشک صادق باشید.
معاینه فیزیکی به دنبال علائمی مانند موارد زیر است:
- ○ پوست یا چشم‌هایی که زرد به نظر می‌رسند
- ○ کف دست‌های قرمز شده
- ○ لرزش دست
- ○ کبد یا طحال بزرگ شده
- ○ کاهش هوشیاری
● آزمایش‌ها می‌توانند نشان دهند که کبد چقدر آسیب دیده است. برخی از آزمایشات مورد استفاده برای ارزیابی سیروز عبارتند از:
- ○ شمارش کامل خون برای بررسی کم خونی
- ○ آزمایشات انعقادی خون برای بررسی سرعت لخته شدن خون
- ○ تست آلبومین برای بررسی پروتئین تولید شده در کبد
- ○ تست‌های عملکرد کبد
- ○ آلفا فتوپروتئین، غربالگری سرطان کبد
● آزمایش‌های اضافی که می‌توانند کبد را ارزیابی کنند عبارتند از:
- ○ آندوسکوپی فوقانی برای بررسی وجود واریس مری
- ○ اسکن سونوگرافی از کبد
- ○ ام آر آی شکم
- ○ سی تی اسکن شکم
- ○ بیوپسی کبد که قطعی‌ترین آزمایش برای سیروز است
عوارض سیروز
● اگر خون نتواند از کبد عبور کند، یک پشتیبان از طریق وریدهای دیگر مانند وریدهای مری ایجاد می‌کند. این پشتیبان واریس مری نامیده می‌شود.
● این وریدها برای تحمل فشار بالا ساخته نشده‌اند و به خاطر جریان خون اضافی شروع به برآمدگی می‌کنند.
● سایر عوارض سیروز عبارتند از:
- ○ عفونت‌های باکتریایی، مانند عفونت دستگاه ادراری (UTI)
- ○ خونریزی به دلیل کاهش پروتئین‌های لخته کننده
- ○ حساسیت به داروها (کبد داروها را در بدن پردازش می‌کند)
- ○ سوءتغذیه
- ○ نارسایی کلیه
- ○ سرطان کبد
- ○ انسفالوپاتی کبدی که به دلیل اثرات سموم خون بر روی مغز، سردرگمی است
- ○ سنگ کیسه صفرا (تداخل در جریان صفرا می‌تواند باعث سخت شدن صفرا و تشکیل سنگ شود)
- ○ اسپلنومگالی (طحال بزرگ شده)
درمان سیروز
● درمان سیروز بر اساس علت ایجاد آن، علائمی که تجربه می‌کنید و میزان پیشرفت این اختلال متفاوت است. درمان‌ها شامل داروها، تغییر شیوه زندگی و جراحی است.
داروها
● بسته به علت سیروز، پزشک ممکن است داروهای خاصی مانند بتابلوکرها یا نیترات‌ها (برای فشار خون پورتال) را توصیه کند. همچنین ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروها را برای درمان هپاتیت توصیه کند.
تغییر سبک زندگی
● اگر سیروز شما در نتیجه مصرف الکل باشد، پزشک به احتمال زیاد به شما توصیه می‌کند که نوشیدن الکل را متوقف کنید.
● همچنین ممکن است توصیه کند که اگر از نظر پزشکی باید وزن کم کنید.
● اگر با آسیت سروکار دارید، ممکن است رژیم غذایی کم‌سدیم نیز توصیه شود.
جراحی
● اگر سیروز تا حدی پیشرفت کرده باشد که درمان کافی نباشد، یکی از آخرین گزینه‌ها پیوند کبد است.
پیشگیری از سیروز
● انجام رابطه جنسی با محافظ می‌تواند خطر ابتلا به هپاتیت B یا C را کاهش دهد.
● مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) توصیه می‌کند که همه نوزادان و بزرگسالان در معرض خطر، مانند متخصصان مراقبت‌های بهداشتی و پرسنل امداد و نجات، علیه هپاتیت B واکسینه شوند.
● محدود کردن مصرف الکل یا اجتناب از الکل، خوردن یک رژیم غذایی متعادل و ورزش کافی می‌تواند به پیشگیری یا کند کردن سیروز کمک کند. سایر روش‌های پیشگیری عبارتند از:
- ○ اجتناب از مواد مخدر غیرقانونی
- ○ با پزشک خود در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید صحبت کنید و همیشه مقدار مناسب مصرف کنید
- ○ اگر فکر می‌کنید در معرض خطر ابتلا به هپاتیت هستید، غربالگری هپاتیت انجام دهید
سخن آخر
● سیروز کبدی مرحله شدید بیماری کبدی است و می‌تواند به روش‌های مختلفی ایجاد شود، مانند استفاده نادرست و مزمن از الکل، عفونت هپاتیت کنترل نشده یا کبد چرب غیرالکلی درمان نشده.
● کبد یک اندام مهم است و هنگامی که به دلیل بیماری کبد شروع به زخم شدن کند، آسیب قابل برگشت نیست - فقط با درمان قابل کنترل است. اگر درمان نشود، آسیب می‌تواند آنقدر شدید شود که کبد دیگر نمی‌تواند به درستی کار کند.
● در حالی که نمی‌توان از هر مورد سیروز جلوگیری کرد، راه‌هایی برای پیشگیری از آن وجود دارد.
● دنبال کردن یک سبک زندگی که شامل یک رژیم غذایی مغذی، فعالیت بدنی، مصرف متوسط تا محدود الکل و قرار ملاقات منظم با پزشک است، همگی راه‌هایی برای حفظ سلامت کبد شما هستند.
درج نظر