● سپسیس یک بیماری تهدید کننده زندگی است که به دلیل پاسخ بدن در برابر عفونت ایجاد می‌شود. سیستم ایمنی بدن را در برابر بسیاری از بیماری‌ها و عفونت‌ها محافظت می‌کند، اما ممکن است در پاسخ به عفونت بیش از حد فعال شود.
● براساس مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) هر ساله تقریباً 1.7 میلیون مورد سپسیس گزارش می‌شود.
سپسیس چیست؟
● سپسیس زمانی ایجاد می‌شود که یک عفونت موجود باعث واکنش شدید سیستم ایمنی در بدن شود.
● در زمان عفونت، سیستم ایمنی بدن با آزاد کردن پروتئین‌ها و سایر مواد شیمیایی برای مبارزه با آن واکنش نشان می‌دهد. سپسیس زمانی اتفاق می‌افتد که این پاسخ از کنترل خارج و باعث التهاب گسترده شود.
● بیشتر عفونت‌هایی که باعث سپسیس می‌شوند باکتریایی هستند. اما سایر عفونت‌ها - از جمله COVID-19، آنفولانزا و عفونت‌های قارچی - نیز می‌توانند منجر به سپسیس شوند.
● سپسیس باعث تب، ضربان قلب سریع و دشواری در تنفس و علائم دیگر می‌شود. این وضعیت یک بیماری جدی است که نیاز به درمان سریع پزشکی دارد.
● سپسیس شدید می‌تواند منجر به شوک سپتیک شود. شوک سپتیک با کاهش قابل توجه فشار خون، نارسایی اندام‌ها و آسیب گسترده بافت همراه است. اگر درمان نشود، می‌تواند کشنده باشد.
مراحل سپسیس
● سه مرحله سپسیس وجود دارد:
○ سپسیس. عفونت وارد جریان خون و باعث التهاب در بدن می‌شود.
○ سپسیس شدید. عفونت و التهاب به اندازه‌ای شدید است که بر عملکرد اندام تأثیر می‌گذارد.
○ شوک سپتیک. شوک سپتیک یکی از عوارض شدید سپسیس است که باعث افت قابل توجه خون می‌شود.
● فشار. این حالت می‌تواند منجر به بسیاری از عوارض جدی شود از جمله:
- ○ اختلال عملکرد اندام
- ○ نارسایی تنفسی یا نارسایی قلبی
- ○ سکته
- ○ مرگ احتمالی
● در حالی که سپسیس اغلب در محیط‌های بیمارستانی رخ می‌دهد، می‌تواند در مکان‌های دیگر نیز رخ دهد. در برخی موارد، ممکن است حتی ندانید که عفونتی دارید که می‌تواند منجر به سپسیس شود.
علائم سپسیس چیست؟
● اگر علائم سپسیس دارید، فوراً به اورژانس مراجعه کنید. هر چه زودتر به دنبال درمان باشید، شانس بیشتری برای بهبودی دارید.
علائم و نشانه‌های سپسیس
● علائم سپسیس می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ○ تب و یا لرز
- ○ گیجی
- ○ مشکل در تنفس
- ○ ضربان قلب سریع یا فشار خون پایین (هیپوتانسیون)
- ○ درد شدید
- ○ پوست عرق کرده
● گاهی مواقع ممکن است علائم بالا را با علائم بیماری دیگری مانند ذات الریه، کرونا یا سرطان اشتباه بگیرید.
● علاوه بر این، شناسایی علائم سپسیس در نوزادان، کودکان و افراد مبتلا به موارد زیر بسیار سخت است:
- ○ چالش‌های ارتباطی
- ○ ناتوانی در یادگیری
- ○ زوال عقل
● اگر مشکوک به سپسیس هستید، بهتر است فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید.
علائم و نشانه‌های سپسیس شدید
● سپسیس شدید با نارسایی اندام مشخص می‌شود. برای تشخیص سپسیس شدید باید یک یا چند مورد از علائم زیر را داشته باشید:
- ○ مشکل در تنفس
- ○ تغییر رنگ مایل به آبی پوست، به ویژه لب‌ها، انگشتان دست، پا
- ○ لرز به دلیل کاهش دمای بدن
- ○ کاهش ادرار
- ○ سرگیجه
- ○ تغییر در توانایی ذهنی
- ○ ضعف شدید (استنی)
- ○ تعداد پلاکت پایین (ترومبوسیتوپنی)
- ○ عملکرد غیرطبیعی قلب
- ○ بی‌هوشی
علائم و نشانه‌های شوک سپتیک (سپتی سمی)
● سپسیس می‌تواند خیلی سریع به سپسیس شدید و شوک سپتیک تبدیل شود. همانطور که در حال انتقال است، تهدید کننده زندگی هست.
● برخی از علائم سپسیس شدید و شوک سپتیک می‌توانند با هم همپوشانی داشته باشند، مانند دشواری شدید تنفس، گیجی حاد و کبودی پوست. یکی دیگر از علائم کلیدی شوک سپتیک فشار خون بسیار پایین است.
چه چیزی باعث سپسیس می‌شود؟
● هر عفونتی می‌تواند باعث سپسیس شود، اما انواع عفونت‌های زیر خطر بیشتری برای ایجاد سپسیس دارند:
- ○ ذات الریه
- ○ عفونت‌های شکمی
- ○ عفونت‌های کلیه
- ○ مسمومیت خون
● دلایل احتمالی افزایش مبتلایان به سپسیس عبارتند از:
○ جمعیت سالخورده، به دلیل این واقعیت است که سپسیس در سالمندان شایع‌تر است.
○ افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی زمانی اتفاق می‌افتد که یک داروی آنتی بیوتیکی توانایی خود را برای مقاومت در برابر یا کشتن باکتری‌ها از دست می‌دهد.
○ افزایش تعداد افراد مبتلا به بیماری‌هایی که سیستم ایمنی آنها را ضعیف می‌کند.
چه کسانی در معرض ابتلا به سپسیس هستند؟
● اگرچه برخی از افراد در معرض خطر بیشتری برای عفونت هستند، اما هر کسی ممکن است به سپسیس مبتلا شود. افرادی که در معرض بالاترین خطر هستند عبارتند از:
- ○ کودکان خردسال و سالمندان
- ○ افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، از جمله افراد مبتلا به HIV یا افرادی که تحت شیمی درمانی برای سرطان هستند.
- ○ افراد در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU)
- ○ افرادی که در معرض دستگاه‌های تهاجمی مانند کاتترهای داخل وریدی یا لوله‌های تنفسی قرار دارند.
نوزادان و سپسیس
● سپسیس نوزادی زمانی رخ می‌دهد که نوزاد در ماه اول زندگی دچار عفونت خونی شود.
● سپسیس نوزادان بر اساس زمان ابتلا به عفونت طبقه بندی می‌شود، بر اساس اینکه آیا عفونت در هنگام تولد (شروع اولیه) یا پس از تولد (شروع دیررس) ایجاد شده است. این بررسی به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد که چه نوع درمانی را انجام دهد.
● نوزادان کم وزن و نارس بیشتر مستعد ابتلا به سپسیس دیررس هستند؛ زیرا سیستم ایمنی آنها نابالغ است. در حالی که علائم می‌توانند ظریف و غیراختصاصی باشند، برخی از علائم عبارتند از:
- ○ بی‌حالی
- ○ درست تغذیه نشدن
- ○ دمای بدن پایین
- ○ آپنه (شکاف در تنفس)
- ○ تب
- ○ رنگ پریده
- ○ گردش خون ضعیف پوست با اندام‌های خنک
- ○ تورم شکم
- ○ استفراغ
- ○ اسهال
- ○ تشنج
- ○ بی‌قراری
- ○ زرد شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان)
● سپسیس نوزادی همچنان یکی از علل اصلی مرگ و میر نوزادان است. با تشخیص و درمان زودهنگام، اکثر نوزادان می‌توانند به طور کامل بهبود یابند و مشکل دیگری نداشته باشند.
● علاوه بر این، غربالگری مادر و آزمایش مناسب نوزادان به طور قابل توجهی خطر ابتلا به سپسیس نوزاد را کاهش داده است.
سالمندان و سپسیس
● با افزایش سن، سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود. بر اساس یک بررسی در سال 2017، حدود 40 تا 50 درصد از کل موارد باکتریومی در افراد مسن رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به سپسیس شود.
● اما سن تنها عاملی نیست که سالمندان را در معرض خطر بیشتر قرار می‌دهد. افراد مسن نیز بیشتر احتمال دارد به بیماری‌های مزمن موجود مانند دیابت، بیماری کلیوی، سرطان یا فشار خون بالا مبتلا شوند.
● سایر عوامل خطر مربوط به سالمندان عبارتند از افزایش مصرف دارو، سوءتغذیه و عدم تعادل در میکروبیوتای روده است.
● افراد مسن می‌توانند از عفونت‌های رایج مانند ذات الریه یا عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs) به سپسیس مبتلا شوند. عفونت ناشی از زخم‌های فشاری نیز می‌تواند منجر به سپسیس شود.
● در نهایت، شناسایی علائم سپسیس مانند گیجی و بی‌حسی ممکن است در افراد مسن‌تر مبتلا به زوال عقل دشوار باشد.
سپسیس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
● اگر علائم سپسیس را دارید، پزشک آزمایشاتی را برای تشخیص و تعیین شدت عفونت تجویز می‌کند. یکی از اولین آزمایشات آزمایش خون است. برای بررسی عوارضی مانند:
- ○ عفونت
- ○ مشکلات لخته شدن خون
- ○ عملکرد غیرطبیعی کبد یا کلیه
- ○ کاهش میزان اکسیژن
- ○ عدم تعادل الکترولیت که بر میزان آب در بدن و اسیدیته خون تأثیر می‌گذارد
● بسته به علائم و نتایج آزمایش خون، پزشک ممکن است آزمایش‌های دیگری تجویز کند، از جمله:
- ○ آزمایش ادرار (برای بررسی وجود باکتری در ادرار)
- ○ آزمایش ترشح زخم (برای بررسی زخم باز برای عفونت)
- ○ آزمایش ترشح موکوس (برای شناسایی میکروب‌های مسئول عفونت)
● اگر پزشک نتواند منبع عفونت را با استفاده از آزمایش‌های فوق تشخیص دهد، یکی از روش‌های زیر را تجویز می کند:
- ○ اشعه ایکس قفسه سینه برای مشاهده ریه‌ها
- ○ سی تی اسکن برای مشاهده عفونت‌های احتمالی در آپاندیس، پانکراس یا ناحیه روده
- ○ سونوگرافی برای مشاهده عفونت در کیسه صفرا یا تخمدان
- ○ اسکن MRI که می‌تواند عفونت‌های بافت نرم را شناسایی کند
معیارهای سپسیس
● دو مجموعه معیار وجود دارد که پزشکان برای تعیین شدت سپسیس استفاده می‌کنند. یکی از معیارها برای سندرم پاسخ التهابی سیستمیک (SIRS) است.
● SIRS زمانی تعریف می‌شود که دو یا چند مورد از معیارهای زیر را داشته باشید:
- ○ تب بیش از 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) یا کمتر از 96.8 درجه فارنهایت (36 درجه سانتیگراد)
- ○ ضربان قلب بیش از 90 ضربه در دقیقه
- ○ تعداد تنفس بیش از 20 تنفس در دقیقه یا تنش دی‌اکسیدکربن شریانی (PaCO2) کمتر از 32 میلی‌متر جیوه (mmHg)
- ○ تعداد غیرطبیعی گلبول‌های سفید خون
● ابزار دیگر، ارزیابی سریع نارسایی اندام متوالی (qSOFA) است که از نتایج سه معیار استفاده می‌کند:
- ○ فشار خون پایین (فشار خون سیستولیک کمتر از 100 میلی‌متر جیوه)
- ○ تعداد تنفس بالا (بیش از 22 تنفس در دقیقه)
- ○ نمره کمای گلاسکو 14 یا کمتر برای تعیین سطح هوشیاری
● qSOFA مثبت زمانی رخ می‌دهد که دو یا چند مورد از اندازه گیری‌های فوق غیرطبیعی باشند. برخی از پزشکان استفاده از qSOFA را ترجیح می‌دهند؛ زیرا برخلاف معیارهای SIRS، qSOFA به آزمایش‌های آزمایشگاهی نیاز ندارد.
● نتایج هر یک از این ارزیابی‌ها به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را تعیین کند.
سپسیس چگونه درمان می‌شود؟
● سپسیس اگر درمان نشود می‌تواند به سرعت به شوک سپتیک و مرگ تبدیل شود. پزشکان از تعدادی دارو برای درمان سپسیس استفاده می‌کنند، از جمله:
- ○ آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی (IV) برای مبارزه با عفونت
- ○ داروهایی برای افزایش فشار خون
- ○ انسولین برای تثبیت قند خون
- ○ کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب
- ○ مسکن برای کمک به درد
● سپسیس شدید ممکن است به مقادیر زیادی مایعات داخل وریدی و یک دستگاه تنفسی برای تنفس نیز نیاز داشته باشد.
● در صورت آسیب دیدن کلیه‌ها، ممکن است دیالیز ضروری باشد. کلیه‌ها به فیلتر کردن مواد زائد مضر، نمک و آب اضافی خون کمک می‌کنند. با دیالیز، یک دستگاه این وظایف را انجام می‌دهد.
● در برخی موارد، ممکن است به جراحی برای از بین بردن منبع عفونت نیاز باشد. این عمل شامل تخلیه آبسه پر از چرک یا برداشتن بافت عفونی است.
● بسته به عوامل خطر، گزینه‌های درمانی برای افراد مسن ممکن است کمی متفاوت باشد. بر اساس یک منبع معتبر در سال 2016، افراد مسن ممکن است به داروهایی که فشار خون را افزایش می‌دهند و آنتی‌بیوتیک‌ها حساس‌تر باشند.
● علاوه بر این، سالمندان بیشتر به هذیان در ICU مبتلا می‌شوند و باید به طور منظم برای علائم سپسیس غربالگری شوند.
آیا سپسیس مسری است؟
● سپسیس مسری نیست؛ اما پاتوژن‌های مسئول عفونت اصلی، مانند ذات الریه ویروسی یا COVID-19، می‌توانند مسری باشند.
● سپسیس در بدن فرد از منبع اصلی عفونت به سایر اندام‌ها از طریق جریان خون پخش می‌شود.
بهبودی از سپسیس
● بهبودی بعد از سپسیس بستگی به شدت بیماری و هر گونه مشکل سلامتی قبلی که ممکن است داشته باشید دارد. در حالی که بسیاری از افراد بهبودی کامل پیدا می‌کنند، برخی دیگر اثرات ماندگاری دارند.
● ممکن است 18 ماه طول بکشد تا افرادی که سپسیس داشته‌اند دوباره کاملاً بهبود یابند.
● به گفته اتحادیه سپسیس، حدود 50 درصد از بازماندگان سپسیس به وضعیتی به نام سندرم پس از سپسیس (PSS) دچار می‌شوند. این وضعیت شامل اثرات طولانی مدتی مانند:
- ○ اندام‌های آسیب دیده
- ○ بی‌خوابی
- ○ کابوس‌ها
- ○ از کار انداختن مفاصل و دردهای عضلانی
- ○ خستگی
- ○ تمرکز ضعیف
- ○ کاهش عملکرد شناختی
- ○ کاهش عزت نفس
پیشگیری از سپسیس
● می‌توانید با جلوگیری از گسترش عفونت، خطر ابتلا به سپسیس را کاهش دهید.
● عفونت شدید COVID-19 علائمی شبیه سپسیس ایجاد می‌کند. علاوه بر این، ابتلا به کرونا شما را در معرض خطر ابتلا به عفونت دیگری قرار می‌دهد. یک بررسی در سال 2021 گزارش داد که تا 17 درصد از افرادی که با کووید-19 در ICU بستری شده‌اند، عفونت‌های بیشتری داشتند.
● با رعایت اقدامات احتیاطی زیر می‌توانید از ابتلا به کووید-19 و سایر عفونت‌ها جلوگیری کنید:
○ واکسیناسیون‌های مورد نیاز را انجام دهید. برای COVID-19، آنفولانزا، ذات‌الریه و سایر عفونت‌های رایج واکسینه شوید.
○ فاصله خود را با افراد خارج از خانه حفظ کنید. از سفرها و فعالیت‌های غیرضروری خودداری کنید و از افرادی که نمی‌شناسید ۶ فوت فاصله بگیرید.
○ ماسک بزنید. ماسک‌ها از شما و دیگران در برابر عفونت‌های تنفسی محافظت می‌کنند. در فضاهای عمومی سرپوشیده مانند خواربارفروشی‌ها و سالن‌های سینما از ماسک استفاده کنید.
○ بهداشت را به خوبی رعایت کنید. این بدان معناست که مراقبت مناسب از زخم، شستن دست‌ها و حمام کردن منظم را انجام دهید.
○ در صورت بروز علائم عفونت فوراً اقدام به درمان کنید. هر دقیقه برای درمان سپسیس مهم است. هر چه زودتر درمان شوید، نتیجه بهتری خواهید داشت.
عوارض سپسیس
● علائم سپسیس می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. احتمال بروز عوارض در موارد شدید بیشتر است. این عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ○ لخته شدن خون
- ○ افزایش خطر عفونت
- ○ مرگ بافت (گانگرن)
- ○ آسیب اندام
- ○ نارسایی اندام‌ها، به ویژه کلیه‌ها، قلب و ریه‌ها
● موارد شدید سپسیس می‌تواند کشنده باشد. مطالعه‌ای در سال 2020 نشان داد که میزان مرگ و میر برای سپسیس پس از 90 روز 32.2 درصد بود. میزان مرگ و میر ناشی از شوک سپتیک پس از 90 روز 38.5 درصد بود.
سخن آخر
● سپسیس یک بیماری تهدید کننده زندگی است که به دلیل پاسخ بدن به عفونت ایجاد می‌شود. سپسیس زمانی رخ می‌دهد که پاسخ سیستم ایمنی بدن از کنترل خارج و باعث التهاب گسترده شود.
● سپسیس مسری نیست؛ اما عفونت‌های باکتریایی، عفونت ویروسی و قارچی که می‌توانند باعث سپسیس شوند می‌توانند از فردی به فرد دیگر سرایت کنند. COVID-19 نمونه‌ای از عفونت‌هایی است که می‌تواند منجر به سپسیس شود. افرادی که در بالاترین خطر ابتلا به سپسیس قرار دارند شامل نوزادان، سالمندان و افرادی با شرایط سلامتی قبلی هستند.
● در میان علائم دیگر، سپسیس باعث تب یا لرز، ضربان قلب سریع، گیجی و مشکل در تنفس می‌شود. سپسیس یک وضعیت اورژانسی است.
● اگر مشکوک به سپسیس هستید، به خصوص اگر عفونت شناخته شده‌ای دارید، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
درج نظر