● کتواسیدوز دیابتی (DKA) زمانی اتفاق می‌افتد که فرد مبتلا به دیابت نوع 1 یا 2 دارای سطوح خطرناکی از کتون در بدن باشد. این حالت می‌تواند یک وضعیت اورژانسی باشد.
کتواسیدوز دیابتی چیست؟
● کتواسیدوز دیابتی (DKA) یک عارضه جدی در دیابت نوع 1 و بسیار کمتر در دیابت نوع 2 است. DKA زمانی اتفاق می‌افتد که قند خون بسیار بالا باشد و مواد اسیدی به نام کتون به سطوح خطرناکی در بدن برسند.
● کتواسیدوز را نباید با کتوز که بی‌ضرر است، اشتباه گرفت. کتوز می‌تواند در نتیجه یک رژیم غذایی بسیار کم کربوهیدرات، معروف به رژیم کتوژنیک، یا در اثر روزه ایجاد شود.
● DKA تنها زمانی اتفاق می‌افتد که انسولین کافی در بدن برای پردازش قند خون به انرژی نداشته باشید. اگر این اتفاق بیفتد، کبد شروع به پردازش چربی به انرژی می‌کند که باعث آزاد شدن کتون در خون می‌شود. سطوح بالای کتون در خون خطرناک است.
● در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمتر شایع است؛ زیرا سطح انسولین معمولاً به این اندازه پایین نمی‌آید، اما باز هم ممکن است اتفاق بیفتد. DKA ممکن است اولین علامت دیابت نوع 1 باشد، زیرا افراد مبتلا به این بیماری نمی‌توانند انسولین مورد نیاز خود را بسازند.
علائم کتواسیدوز دیابتی چیست؟
● علائم DKA می‌تواند به سرعت ظاهر شود.
● علائم اولیه DKA می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ○ تکرر ادرار
- ○ تشنگی شدید یا خشکی دهان
- ○ سطح قند خون بالا که به عنوان هیپرگلیسمی نیز شناخته می‌شود
- ○ سطوح بالای کتون در ادرار
● با پیشرفت DKA، علائم بیشتری ممکن است ظاهر شود:
- ○ حالت تهوع یا استفراغ
- ○ درد شکم
- ○ گیجی
- ○ نفس با بوی میوه
- ○ صورت برافروخته
- ○ خستگی یا ضعف
- ○ تنفس سریع و پی‌درپی
- ○ خشکی پوست
- ○ از دست دادن هوشیاری، همچنین به عنوان غش یا سنکوپ شناخته می‌شود
● DKA یک اورژانس پزشکی است. اگر فکر می‌کنید ممکن است DKA را تجربه کنید، فوراً با خدمات اورژانس محلی خود تماس بگیرید.
● در صورت عدم درمان، DKA می‌تواند منجر به کما یا مرگ شود. اگر از انسولین استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که خطر ابتلا به DKA را با پزشک خود در میان بگذارید.
● اگر دیابت نوع 1 دارید و میزان قند خون شما بیش از 240 میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) است، باید با آزمایش ادرار یا خون، میزان کتون موجود در بدنتان را بررسی کنید.
● در صورت وجود سطوح متوسط یا زیاد کتون با پزشک خود تماس بگیرید. اگر مشکوک هستید که در حال پیشرفت به DKA هستید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
● افراد مبتلا به دیابت نوع 2 معمولاً در معرض خطر کمتری برای DKA هستند. اما زمانی که بدن به دلیل آسیب، عفونت یا جراحی تحت فشار قرار می‌گیرد، این خطر می‌تواند افزایش یابد.
کتواسیدوز دیابتی چگونه درمان می‌شود؟
● درمان DKA معمولاً شامل ترکیبی از رویکردها برای عادی‌سازی سطح قند خون و انسولین است.
● اگر تشخیص DKA دریافت کرده‌اید؛ اما هنوز تشخیص دیابت را دریافت نکرده‌اید، پزشک شما یک برنامه درمانی دیابت ایجاد می‌کند تا از عود کتواسیدوز جلوگیری کند.
● عفونت می‌تواند خطر DKA را افزایش دهد. اگر DKA شما در نتیجه یک عفونت یا بیماری باشد، پزشک شما آن را نیز معمولاً با آنتی بیوتیک درمان می‌کند.
جایگزینی مایعات
● در بیمارستان، پزشک احتمالاً مایعات داخل وریدی (IV) برای کمک به آبرسانی بدن به شما می‌دهد. در طول یک رویداد DKA، معمولاً مایعات زیادی از دست می‌دهید که می‌تواند میزان جریان خون در بدن را کاهش دهد.
● جایگزینی مایعات به بازیابی جریان خون معمولی کمک می‌کند. همچنین به درمان کم آبی بدن کمک می‌کند که می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون شود.
جایگزینی الکترولیت
● هنگامی که سطح انسولینتان خیلی پایین است، الکترولیت‌های بدن نیز می‌توانند به طور غیرمعمولی پایین بیایند.
● الکترولیت‌ها مواد معدنی با بار الکتریکی هستند که به بدن از جمله قلب و اعصاب کمک می‌کنند تا به درستی عمل کنند. جایگزینی الکترولیت نیز معمولاً از طریق IV انجام می‌شود.
انسولین درمانی
● انسولین احتمالاً از طریق IV تا زمانی که سطح قند خون به زیر 200 تا 250 میلی‌گرم در دسی‌لیتر برسد، به شما تزریق می‌شود. تیم اورژانس همچنین چندین نتیجه آزمایش خون دیگر را که نشان می‌دهند دیگر نیازی به انسولین درمانی نیست، بررسی می‌کنند.
چه چیزی باعث کتواسیدوز دیابتی می‌شود؟
● DKA زمانی رخ می‌دهد که سطح انسولین پایین باشد. بدن ما برای استفاده از گلوکز موجود در خون به انسولین نیاز دارد. در DKA، گلوکز نمی‌تواند وارد سلول‌ها شود، بنابراین تجمع می‌یابد و در نتیجه سطح قند خون بالا می‌رود.
● در پاسخ، بدن شروع به تجزیه چربی به سوخت قابل استفاده می‌کند که به انسولین نیاز ندارد. تبدیل چربی به انرژی باعث تولید کتون می‌شود. وقتی کتون‌های زیادی تشکیل می‌شود، خون اسیدی می‌شود. این حالت کتواسیدوز دیابتی است.
● شایع‌ترین علل DKA عبارتند از:
- ○ عدم تزریق انسولین یا عدم تزریق انسولین کافی
- ○ بیماری یا عفونت
- ○ مسدود شدن پمپ انسولین در صورت استفاده
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به کتواسیدوز دیابتی هستند؟
● عوامل خطر برای DKA عبارتند از:
- ○ داشتن دیابت نوع 1
- ○ در سنین پایین‌تر، همان‌طور که تحقیقات نشان می‌دهد 63 درصد از موارد DKA، در افراد زیر 51 سال رخ می‌دهد.
- ○ شوک فیزیولوژیک، یک وضعیت تهدید کننده زندگی ناشی از قطع جریان خون
- ○ استرس عاطفی یا روانی
- ○ بیماری‌های حاد قلبی عروقی، مانند حمله قلبی یا سکته مغزی
- ○ بیماری حاد گوارشی، مانند پانکراتیت
- ○ داشتن اختلال مصرف الکل یا مصرف مواد مخدر
- ○ داشتن اختلال خوردن
- ○ برخی از بیماری‌های غدد درون ریز، مانند سندرم کوشینگ و پرکاری تیروئید
- ○ جراحی‌های اخیر
- ○ بارداری
دارو درمانی
● برخی از داروها می‌توانند خطر DKA را افزایش دهند. شامل:
- ○ برخی از داروهای ضد روان‌پریشی مانند کلوزاپین، اولانزاپین و ریسپریدون
- ○ کورتیکواستروئیدها
- ○ دیورتیک‌های تیازیدی
دیابت مستعد کتوز
● اگرچه DKA در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمتر شایع است، اما این اتفاق ممکن است در آنها هم رخ دهد. برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 "مستعد کتوز" در نظر گرفته می‌شوند و در معرض خطر بیشتری برای DKA هستند. تشخیص دیابت مستعد کتوز در افراد زیر احتمال بیشتری دارد:
- ○ سیاه‌پوستان (آفریقایی آمریکایی، آفریقایی کارائیب و آفریقای زیر صحرا)، آسیایی (چینی، هندی و ژاپنی) و اسپانیایی‌تبار
- ○ افرادی که اضافه وزن یا چاقی دارند
- ○ افرادی که میانسال هستند
- ○ جنسیت مرد (از تولد)
● بهتر است با پزشک خود در مورد عوامل خطر خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که برنامه درمانی مناسبی دارید.
آزمایش برای کتون ها
● آزمایش کتون‌ها یکی از اولین گام‌ها برای تشخیص DKA است. اگر دیابت نوع 1 دارید، باید آزمایش کتون خانگی داشته باشید. این آزمایش ادرار یا خون شما را برای وجود کتون آزمایش می‌کنند.
● می‌توانید آن را از داروخانه‌ها یا به صورت آنلاین خریداری کنید.
چه زمانی تست کنیم
- ○ اگر سطح گلوکز خون شما 240 میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر باشد
- ○ اگر بیمار هستید
- ○ اگر علائم DKA دارید
● هر 4 تا 6 ساعت یکبار ادرار یا خون خود را آزمایش کنید.
چگونه تست کنیم
● نوارهای آزمایش ادرار برای نشان دادن وجود کتون در ادرار، رنگ را تغییر می‌دهند. باید روی نوار ادرار کنید یا نوار را در ادراری که در یک ظرف جمع آوری کرده‌اید فرو کنید. نشانگر روی نوار تغییر رنگ می‌دهد. نوار تست را با نمودار نتایج مقایسه کنید.
● تست کتون خون نیز موجود است. معمولاً دستگاه‌های ترکیبی هستند که می‌توانند هم سطح گلوکز و هم سطح کتون را اندازه گیری کنند.
● مشابه آزمایش قند خون، باید نمونه کوچکی از خون را روی نوار تست بمالید. نوار تست در یک دستگاه مانیتور قرار داده می‌شود تا وجود کتون در خون را آزمایش کند.
● یک پزشک یا داروساز می‌تواند در مورد زمان و نحوه استفاده از آزمایشات کتون خانگی به شما آموزش دهد.
کتواسیدوز دیابتی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
● پزشک آزمایشی برای تأیید وجود کتون در ادرار انجام می‌دهد. معمولاً سطح قند خون شما را نیز آزمایش می‌کند. سایر آزمایش‌هایی که ممکن است پزشک تجویز کند عبارتند از:
- ○ آزمایش خون اولیه، از جمله پتاسیم و سدیم، برای ارزیابی عملکرد متابولیک
- ○ گاز خون شریانی، جایی که خون از شریان برای تعیین اسیدیته آن گرفته می‌شود
- ○ فشار خون
- ○ نوار قلب (ECG)
- ○ رادیوگرافی قفسه سینه یا سایر آزمایش‌ها برای بررسی علائم عفونت، مانند ذات الریه
پیشگیری از کتواسیدوز دیابتی
● راه‌های زیادی برای جلوگیری از DKA وجود دارد. پیشگیری به این معنی است که برنامه درمانی دیابت خود را با دقت دنبال کنید و در هنگام بیماری مراقبت بیشتری انجام دهید.
برنامه درمانی خود را دنبال کنید
● با مدیریت مناسب دیابت می‌توانید خطر ابتلا به DKA را کاهش دهید:
○ داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید، حتی اگر احساس خوبی دارید.
○ برنامه غذایی خود را دنبال کنید.
○ طبق توصیه پزشک، قند خون خود را به طور مداوم آزمایش کنید. این به شما کمک می‌کند تا مطمئن شوید که اعدادتان در محدوده مناسبی هستند. اگر متوجه مشکلی شدید، می‌توانید با پزشک در مورد تنظیم برنامه درمانی‌تان صحبت کنید.
○ با پزشک در مورد تنظیم میزان دوز انسولین خود بر اساس سطح فعالیت، بیماری‌ها یا عوامل دیگر مانند آنچه می‌خورید صحبت کنید.
○ اگر قند خونتان بالاست و آزمایش خون یا ادرارتان کتون را تشخیص داد، ورزش نکنید. ورزش با قند خون بالا زمانی که دیابت دارید می‌تواند خطرناک باشد. بهتر است در مورد نحوه مدیریت این وضعیت با پزشک صحبت کنید.
وقتی مریض هستید
● اگرچه نمی‌توانید به طور کامل از بیماری یا عفونت جلوگیری کنید، می‌توانید اقداماتی را انجام دهید تا به شما کمک کند تا زمان مصرف انسولین خود را به خاطر بسپارید و به پیشگیری و برنامه‌ریزی برای یک وضعیت اورژانسی DKA کمک کنید.
● یک "برنامه روزانه بیماری" می‌تواند خطر DKA را کاهش دهد:
○ زمانی که بیمار هستید سطح کتونتان را آزمایش کنید. این کار به شما کمک می‌کند سطح کتون خفیف تا متوسط را قبل از اینکه سلامتتان را تهدید کند، بررسی کنید.
○ اگر داروی خود را باید هر روز در زمان مشخصی مصرف کنید، از ابزارهای یادآوری مانند برنامه‌های تلفن همراه استفاده کنید.
○ از پزشک یا داروساز بپرسید که آیا می‌توان سرنگتان را در صبح پر کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید که آیا یک دوز را فراموش کرده‌اید یا خیر.
○ داروهای توصیه شده را برای درمان تب یا عفونت مصرف کنید.
○ غذاهای نرم یا مایع در دسترس داشته باشید که در صورت حالت تهوع، خوردن آنها راحت‌تر باشد.
○ اگر شخصی در خانه به مراقب شماست، مطمئن شوید که او اطلاعاتی در مورد برنامه درمان دیابتتان، از جمله داروها و برنامه آزمایشاتتان دارد.
● اگر در آزمایش خانگی میزان کتون‌هایتان متوسط یا زیاد باشد، با پزشک تماس بگیرید. اگر نمی‌توانید با پزشک تماس بگیرید و مشکوک هستید که ممکن است DKAتان پیشرفت کند، به اورژانس مراجعه کنید.
درج نظر