سندروم روده تحریک پذیر (IBS) چیست؟

● سندروم روده تحریک پذیر یا IBS گروهی از علائم روده‌ای است که می‌تواند شامل گرفتگی شکم، اسهال، یبوست، نفخ و گاز شکم باشد. علت IBS مشخص نیست؛ اما ممکن است مربوط به کولون یا سیستم ایمنی بیش از حد حساس باشد.

● این بیماری بیشتر زنان و جوانان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. برخی از افراد مبتلا به IBS علائم جزئی دارند. با این حال، برای برخی دیگر، علائم قابل توجه است و زندگی روزمره را مختل می‌کند.

سندروم روده تحریک پذیر (IBS) چیست؟

● IBS با نام‌های کول ون اسپاستیک، کولون تحریک‌پذیر، کولیت مخاطی و کولیت اسپاستیک نیز شناخته می‌شود. این حالت یک بیماری جدا از بیماری التهابی روده است و با سایر بیماری‌های روده ارتباطی ندارد.

● IBS گروهی از علائم روده‌ای است که معمولاً با هم بروز می‌کنند. علائم از فردی به فرد دیگر از نظر شدت و مدت متفاوت است. انواع سندروم روده تحریک‌پذیر بر اساس علائم خاصی که رخ می‌دهند، مانند یبوست و کاهش وزن، طبقه بندی می‌شوند.

● یک مرور کلی در سال 2018 نشان داد که برای تشخیص IBS، متخصصان به دنبال علائمی هستند که حداقل 3 روز در ماه در 3 ماه گذشته رخ‌ داده‌اند.

● IBS در برخی موارد می‌تواند باعث آسیب روده شود. با این حال، رایج نیست. طبق یک مطالعه در سال 2022، IBS خطر ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش را افزایش نمی‌دهد. اما هنوز هم می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزانه داشته باشد.

ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر (IBS) چه حسی دارد؟

● علائم IBS معمولاً عبارتند از:

○ گرفتگی
○ درد شکم
○ نفخ و گاز
○ یبوست
○ اسهال

● برای افراد مبتلا به IBS غیرمعمول نیست که هم یبوست و هم اسهال داشته باشند. علائمی مانند نفخ و گاز معمولاً پس از اجابت مزاج از بین می‌روند.

● علائم IBS همیشه پایدار نیستند. می‌توانند بیایند و بروند. با این حال، برخی از افراد علائم مداوم دارند.

درد IBS

● درد IBS ممکن است؛ مانند گرفتگی باشد. همراه با این گرفتگی، حداقل دو مورد از تجربیات زیر را نیز خواهید داشت:

○ کمی تسکین درد بعد از اجابت مزاج
○ تغییر در دفعات دفع مدفوع
○ تغییر در ظاهر مدفوع

چه چیزی باعث سندروم روده تحریک پذیر (IBS) می‌شود؟

● اگرچه راه‌های زیادی برای درمان IBS وجود دارد، اما علت دقیق آن ناشناخته است.

● علل احتمالی شامل کولون یا سیستم ایمنی بیش از حد حساس است. IBS پس عفونی، ناشی از عفونت باکتریایی قبلی در دستگاه گوارش است. این حالت علل مختلف احتمالی پیشگیری از IBS را دشوارتر می‌کند.

● فرایندهای فیزیکی درگیر در IBS نیز می‌توانند متفاوت باشند؛ اما ممکن است شامل موارد زیر نیز باشند:

○ حرکات کند یا اسپاستیک روده بزرگ که باعث گرفتگی دردناک می‌شود
○ سطوح غیرطبیعی سروتونین در روده بزرگ، بر تحرک و حرکات روده تأثیر می‌گذارد
○ عدم تعادل باکتریایی در دستگاه گوارش

عوامل خطر سندروم روده تحریک پذیر

● در یک مطالعه در سال 2017، عوامل خطر IBS ممکن است شامل موارد زیر در نظر گرفته شد:

○ ابتلا به مسمومیت غذایی
○ جنسیت مؤنث در بدو تولد
○ قرار گرفتن در معرض آنتی‌بیوتیک‌ها
○ داشتن اضطراب یا افسردگی
○ اختلال علائم جسمی یا روان‌رنجوری

تشخیص سندروم روده تحریک پذیر

● پزشک ممکن است بتواند بر اساس علائمتان IBS را تشخیص دهد. همچنین ممکن است یک یا چند مورد از مراحل زیر را برای رد سایر علل احتمالی علائم انجام دهد:

○ تجویز یک الگوی غذایی خاص یا برای مدتی از گروه‌های غذایی خاصی اجتناب کنید تا هرگونه آلرژی غذایی را رد کند.
○ برای رد کردن عفونت، تجویز آزمایشاتی برای بررسی نمونه مدفوع
○ تجویز آزمایش خون برای بررسی کم خونی و رد بیماری سلیاک
○ دستور کولونوسکوپی

● پزشک معمولاً فقط در صورت مشکوک بودن کولیت، بیماری التهابی روده (بیماری کرون و کولیت اولسراتیو) یا سرطان، کولونوسکوپی را تجویز می‌کند.

محرک‌های سندروم روده تحریک پذیر

● برای بسیاری از افراد، کلید مدیریت علائم IBS، ردیابی و اجتناب از محرک‌هاست. مطالعه‌ای در سال 2021 اشاره می‌کند که استرس و اضطراب می‌تواند برای بسیاری از افراد محرک علائم سندروم روده تحریک پذیر باشند.

● سیستم عصبی تا حد زیادی، حرکت خودکار یا حرکت سیستم گوارش را کنترل می‌کند. بدان معنی است که استرس می‌تواند بر اعصاب شما تأثیر بگذارد و سیستم گوارش را بیش از حد فعال کند.

● اگر مبتلا به IBS هستید، روده بزرگ ممکن است حتی به اختلالات جزئی سیستم گوارش بیش از حد پاسخ دهد. همچنین اعتقاد بر این است که IBS تحت‌تأثیر سیستم ایمنی بدن و استرس نیز قرار می‌گیرد.

چه غذاهایی معمولاً باعث تحریک IBS می‌شوند؟

● اغلب، غذاهای خاص می‌توانند محرک‌های رایج برای بسیاری از افراد مبتلا به IBS باشند. با این حال، برخی از این غذاها ممکن است تأثیر بیشتری نسبت به سایرین بر شما داشته باشند.

● داشتن یک دفتر خاطرات غذایی برای مدتی کمک می‌کند تا بدانید کدام غذاها برای شما محرک هستند. برخی از غذاهایی که احتمالاً باید آنها را محدود یا حذف کنید عبارتند از:

○ لوبیا
○ غذاهایی که حاوی سوربیتول، مانیتول یا زایلیتول هستند
○ پیاز و برخی سبزیجات دیگر
○ میوه‌ها
○ غذاهای لبنی خاص
○ غذاهای کربوهیدراتی خاص

بهترین درمان برای سندروم روده تحریک پذیر چیست؟

● در حال حاضر هیچ درمانی برای IBS وجود ندارد. درمان با هدف تسکین علائم و پیشگیری است.

● در ابتدا، پزشک ممکن است از شما بخواهد که تغییراتی در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید. این درمان‌های خانگی معمولاً قبل از استفاده از دارو پیشنهاد می‌شوند.

چه داروهای خانگی می‌توانند به درمان سندروم روده تحریک‌پذیر کمک کند؟

● برخی درمان‌های خانگی یا تغییر در سبک زندگی ممکن است بدون استفاده از دارو به تسکین علائم IBS کمک کند. نمونه‌هایی از این تغییرات عبارتند از:

○ شرکت در فعالیت بدنی منظم، مانند ورزش
○ محدود کردن مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار، زیرا کافئین روده‌ها را تحریک می‌کند
○ به حداقل رساندن استرس (گفتار درمانی، ذهن آگاهی، هیپنوتیزم درمانی و تمرین‌های مدیتیشن ممکن است کمک کنند)
○ مصرف پروبیوتیک‌ها (باکتری‌های "خوب" که معمولاً در روده‌ها یافت می‌شوند) برای کمک به تسکین گاز و نفخ
○ مصرف مکمل‌های فیبردار
○ اگر سیگار می‌کشید، سیگار را ترک کنید زیرا IBS ممکن است در بین افرادی که سیگار می‌کشند شایع‌تر باشد

افراد مبتلا به IBS چه بخورند؟

● برای برخی از افراد، تغییر در رژیم غذایی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. شامل خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر و پرهیز از غذاهایی است که باعث ایجاد علائم می‌شوند.

● یک الگوی غذایی رایج که پزشکان و متخصصان تغذیه برای IBS توصیه می‌کنند، رژیم غذایی کم FODMAP است.

● FODMAP نوعی کربوهیدرات است که در داخل برخی غذاها یافت می‌شود. مطالعات ارتباط بین FODMAP و برخی از مشکلات رایج گوارشی را نشان داده‌اند.

● از آنجایی که علائم IBS در بین افراد مبتلا به این بیماری متفاوت است، رویکردها به تغییر رژیم غذایی باید متفاوت باشد.

چه داروهایی IBS را درمان می‌کنند؟

● اگر علائم شما از طریق درمان‌های خانگی، مانند تغییر سبک زندگی یا رژیم غذایی بهبود نیافت، پزشک ممکن است درمان دارویی را پیشنهاد کند.

● مانند همه داروها، هنگام بررسی یک گزینه درمانی جدید، باید به پزشک خود بگویید که در حال حاضر چه دارویی مصرف می‌کنید، از جمله داروهای گیاهی و داروهای بدون نسخه (OTC). این کار به پزشک کمک می‌کند تا از هرگونه دارویی که می‌تواند با داروهایی که قبلاً مصرف می‌کنید تداخل داشته باشد، اجتناب کند.

● برخی از داروها برای درمان تمام علائم IBS مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی که سایر داروها بر علائم خاص متمرکز هستند. داروهای مورد استفاده عبارتند از:

○ داروهایی برای مدیریت اسپاسم عضلانی
○ داروهای ضد یبوست
○ داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای برای کمک به کاهش درد
○ آنتی‌بیوتیک‌ها

● اگر علامت اصلی IBS یبوست است، دو دارو وجود دارد که کالج آمریکایی گوارش (ACG) توصیه می‌کند:

لیناکلوتید
لوبی پروستون

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

● اگر علائمی دارید که بیش از چند روز طول می‌کشد یا اگر علائم به یک اتفاق عادی تبدیل‌شده‌اند، با پزشک صحبت کنید.

● همچنین اگر تغییرات ناگهانی یا علائم جدی را تجربه کردید، باید با پزشک صحبت کنید:

○ خونریزی از رکتوم
○ درد مداوم که از دفع گاز یا اجابت مزاج تسکین نمی‌یابد
○ کاهش وزن
○ کاهش اشتها
○ تهوع و استفراغ

● این علائم می‌توانند نشان دهنده یک بیماری جدی‌تر مانند سرطان روده بزرگ باشد.

سؤالات متداول در مورد سندروم روده تحریک پذیر (IBS)

علائم سندروم روده تحریک پذیر در زنان چیست؟

● سندرم روده تحریک‌پذیر در زنان شایع‌تر است و نسبت به مردان تمایل بیشتری به درد شکم و یبوست دارند. همچنین ممکن است علائم بیشتر یا بدتری در حوالی زمان قاعدگی داشته باشند.

● تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که علائم می‌توانند در طول یائسگی و حتی پس از یائسگی افزایش یابند. با این حال، همه نتایج قطعی نیستند و تحقیقات بیشتری لازم است.