شناسایی نشانه‌های مشکلات روان در کودکان

شناسایی بیماری‌روانی در کودکان برای والدین دشوار است. درنتیجه‌ بسیاری از کودکانی که ممکن است از درمان سود ببرند، از درمانی که نیاز دارند بهره‌مند نخواهند شد. لذا ضرورت دارد از درک شناسه‌های اخطار دهنده‌ی بیماری‌‌روانی درکودکان و نحوه‌ی‌ کمک به کودک درمقابله با بیماری آگاه بود.

چرا شـناســایی نشانه‌های روانی کودکان برای والدین دشوار است؟

متأسفانه، بسیاری از والدین با شناسه‌ها و نشانه‌های بیماری روانی درکودکان آشنا نیستند. حتی اگر والدین نشانه‌های خطر را بشناسند، تشخیص شناسه‌های یک مشکل از رفتار طبیعی دوران کودکی دشوار است. ممکن ‌است پدر ومادر دلیل بیاورند که هرکودک در دوره‌ای از زندگی خود، بعضی از این شناسه‌ها را به‌نمایش می‌گذارند. نگرانی ‌درمورد بقایای مرتبط با بیماری‌روانی، مصرف بعضی داروها و هزینۀ‌‌ درمان نیز ممکن‌است سبب جلوگیری والدین در استفاده از مراقبت درکودکی شود که به‌کسالت مشکوک روانی مبتلا است.

کدام بیـــماری‌های بهداشت روان برکودکان تأثیر می‌گذارد؟

کودکان ممکن‌است انواع گسترده‌ای ازبیماری‌های بهداشت روان را تجربه ‌کنند، مانند:

نابسامانی‌های اضطراب: کودکانی که دچار نابسامانی‌ اضطرابی (مانند نابسامانی‌ وسواس اجبار، نابسامانی استرس بعد ازضربه، هراس اجتماعی و نابسامانی‌ اضطراب فراگیر) هستند به‌عنوان مشکل‌ دائمی که درفعالیت‌‌های روزمره‌شان تأثیر می‌کند، اضطراب را تجربه می‌کنند.

 نابسامانی‌ بیش‌فعالی ـ نقص توجه(ADHD): این بیماری به طور مشخص شامل است بر ترکیبی از مسایل ازجمله دشواری درحفظ دقت، بیش فعالی و رفتار تکانشی.
اوتیسم (درخودمانی): درخودمانی یا اوتیسم یکی از گروه مشکلات وخیم ‌رشد موسوم به نابسامانی‌های طیف اوتیسم است و از اوایل دوران کودکی ومعمولاً پیش از3 سالگی ظاهر می‌شود. با وجودی که نشانه‌های وخامت این بیماری متغیر است، ولی نابسامانی‌های اوتیسم برتوان ارتبـاط یافتن و تـــعــامــل کودک با دیگــران تأثیر می‌گذارد.

نابسامانی‌خلقی:  نابسامانی‌های خلقی مانند: افسردگی و بیماری دو قطبی سبب می‌شود درکودک احساس دائمی اندوه یا تغییرات شدید خلق به وجـود آید.

 شیزوفرنی: این کسالت مزمن روانی سبب می‌شود کودک نتواند واقعیت ‌را لمس کند (روان‌پریشی).

شناســه‌های اخـطار دهنده کسالت‌روانی درکودکان
شناسه‌های اخطار دهنده‌یی که نشانۀ‌ دچار بودن کودک به مشکـل بهـداشت روان است عبارتنـد از:

 تغییرات خلق:  درکودک باید احساس غم یا بازگیری را جستجو کرد که حداقل دو هفته طول کشیده است یا باید به دنبال نوسانات شدید خلق بود که در روابطش در خانه یا مدرسه مشکل‌آفریده است.

 عواطف شدید:  باید به‌احساس ترس بسیار شدید و بدون علت (که گاهی با تند شدن قلب یا سرعت گرفتن تنفس همراه است) یا دلشوره‌ها یا ترس‌هایی آگاه بود که سبب اختلال در فعالیـت‌های روزانه می‌شوند.

تغییرات رفتار: این تغییرات شامل؛ تغییرات رفتاری و شخصیتی و نیز رفتارهای خطرناک و غیرقابل کنترل است. منازعات مکرریا اظهار میل به کتک زدن دیگران نیز ازشناسه‌های اخطار دهنده است.
دشواری تمرکز: باید درجستجوی شناسه‌های اشکال درتمرکز یا ناتوانی در بی‌حرکت نشستن بود که هر دو به عدم پیشرفت درتحصیل منتهی می‌شود.

کاهش وزن بدون توجیه: بی‌اشتهایی ناگهانی، استفراغ مکرر یامصرف مسهل، نشانه‌ی وجود نابسامانی‌ غذا خوردن است.

صدمۀ جسمی: گاهی مشکل بهداشت روان به بروزافکار خودکشی یا اقدام واقعی صدمه زدن به خود‌یا خودکشی می‌انجامد.

درصورت شک به وجود بیماری روانی درکودک چه باید کرد؟

 درصورت وجود نگرانی  درمورد سلامت روانی کودک باید با پزشک مشورت کرد. باید رفتار نگران‌کنندۀ کودک را شرح داد. حتی باید با آموزگار کودک، دوستان نزدیک، یا عزیزان و یا حتی مراقبان کودک سخن گفت تا مشخص شود آیا آنها هم تغییری دررفتار کودک دیده‌اند. این اطلاعات را باید دراختیار پزشک کودک گذاشت.

 نحـوۀ ‌تشخیـص‌ بیماری‌روانی درکودک

 بیماری‌ها درکودکان براساس شناسه‌ها، نشانه‌ها و نحوهۀ‌ تأثیر بیماری بر زندگی روزمره‌ی بیمار تشخیص داده شده و درمان می‌شود. برای تعیین آنکه عمل یا رفتاری درست نیست، آزمون‌های ساده وجود ندارد. برای انجام تشخیص ممکن ‌است پزشک کودک توصیه کند کودک توسط یک متخصص مثل روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی، پرستار روانی، مشاور بهداشت روان یا رفتار درمانگر مورد ارزیابی قرارگیرد.

پزشک کودک یا مشاور روانی، همچنین به دنبال سایر علل ممکن برای رفتار کودک مانند: سابقۀ ‌بیماری‌های طبی یا ضربه خواهد رفت و دراین مورد پرسش‌هایی درمورد رشد کودک، طول مدت رفتار ناهمگون، درک آموزگاران و مراقبان ازاین مشکل و هرنوع سابقه‌ی‌ خانوادگی بیماری روانی خواهد داشت.

به هرحال، تشخیص کسالت روانی درکودکان مشکل است زیرا کودکان خردسال غالباً در بیان عواطف خود دچار مشکل هستند و رشد طبیعی نیز درکودکان به صورت‌های متفاوت دیده می‌شود. به رغم این چالش‌ها، تشخیص درست، بخش‌اصلی و راهنمای درمان است.

 نحـوۀ درمــان بیماری روانی درکودکان:

 گزینه‌های رایج درمانی برای کودکان دچار بیماری‌های روانی شامل:
 روان‌درمانی. روان‌درمانی که به گفتار درمانی یا رفتار درمانی معروف است، راهی است برای رفع نگرانی‌های بهداشتی روان که با سخن گفتن با روانشناس یا سایر افراد گروه بهداشت روان انجام می‌شود. در طول رواندرمانی، ممکن است کودک نکاتی در مورد  بیماری خود، خلقیات، احساسات، افکار ورفتار خود بیاموزد. رواندرمانی به کودک کمک خواهد کرد نحوه‌ی ‌عکس‌العمل به وضعیت‌های چالش‌برانگیز را با مهارت‌های سالم مقابله بیاموزد.

 نحوه ی کمک به کودک درمقابله با بیماری روانی:

دراین مرحله، کودک بیش از همیشه نیازمند حمایت است. پیش از انجام تشخیص بیماری روانی در کودک، والدین وکودکان مشترکاً احساس بی‌یاوری، خشم و فروماندگی دارند. باید توصیه‌های مربوط به نحوه‌ی ‌تغییر تعامل با کودک و نیز نحوه‌ی کنار آمدن با رفتار دشوار کودک از مشاور روانی پرسیده شود. باید درجستجوی راه‌هایی برآمد تا بتوان درکنار کودک آرام بود و لذت برد. باید قدرت‌ها و توانایی‌های کودک را ستایش کرد. باید به دنبال تکنیک‌های جدید تدبیر استرس رفت زیرا این تکنیک‌ها به والدین کمک می‌کنند تا بفهمند چگونه می‌توان در آرامش نسبت به موقعیت‌‌های استرس‌آور ازخود واکنش نشان دهند. باید استفاده از کمک‌های مشاور خانوادگی را درنظر داشت یا از گروه‌های حمایتی کمک گرفت.

 برای والدین وعزیزان مهم است که درک کافی از بیماری و احساسات کودک داشته باشند و آنچه را که می‌توانند به نحــو احسن بـــرای کــودک انجام دهند. برای کمک به موفقیت کودک در تحصیل، باید به آموزگاران کودک ومشاوران مدرسه، بیماری روانی کودک را اطلاع داد. درصورت لزوم برای ایجاد برنامه‌ی تحصیلی برحسب نیازهای کودک باید با اعضای مدرسه همکاری کرد.

درصورتی که والدین نگران سلامت‌روانی کودک خود باشند باید درجستجوی توصیه باشند. هرگز نباید با شرم و ترس مسألۀ کمک گرفتن ازدیگران رامطرح کرد. با حمایت مناسب، والدین می‌توانند به کودک کمک کنند و به دنبــال گزینـــه‌های درمـــان برای کمک به رشــد و پــرورش کـودک برآیند.