بیماری پارکینسون اختلال شایعی است که بر توانایی مغز در کنترل حرکات بدن تأثیر می‌گذارد. این بیماری معمولاً با گذشت زمان پیشرفت می‌کند، هرچند مقدار پیشرفت بیماری در هر فرد متفاوت است.
بسیاری از افراد مبتلا به پارکینسون که تحت درمان قرار می‌گیرند می‌توانند سال‌ها بدون مشکل جدی به زندگی خود ادامه دهند.
بیماری پارکینسون در افراد بالای 50 سال شایع‌تر است و به نظر می‌رسد مردان بیشتر از زنان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
علل ابتلا به بیماری پارکینسون
در حالت طبیعی سلول‌های عصبی خاصی در مغز (نورون‌ها) ماده‌ای شیمیایی به نام دوپامین ترشح می‌کنند که این ماده باعث کنترل حرکات بدن می‌شود.
در افراد مبتلا به پارکینسون این سلول‌های عصبی به آهستگی تخریب شده و توانایی ترشح دوپامین را از دست می‌دهند. علت این تخریب به صورت دقیق مشخص نیست و به نظر می‌رسد ژنتیک فرد و عوامل محیطی، هر دو بر ایجاد بیماری تأثیرگذار هستند.
علائم و نشانه های بیماری پارکینسون
علائم بیماری پارکینسون به دو دسته علائم حرکتی و غیر حرکتی تقسیم می‌شوند.
علائم حرکتی پارکینسون:
1- لرزش: لرزش ناشی از پارکینسون معمولاً زمانی قابل تشخیص است که عضو درگیر، در حال فعالیت نباشد (لرزش در حالت استراحت). این لرزش بیشتر در دست‌ها قابل توجه است و استرس و هیجان می‌تواند شدت این لرزش را افزایش دهد.
2- آهسته شدن حرکات (برادی کینزی): سرعت حرکات فرد مبتلا به پارکینسون به تدریج کاهش می‌یابد. این عارضه می‌تواند منجر به سختی فعالیت‌هایی مثل تایپ کردن، بستن دکمه‌ها و... شود. همچنین برادی کینزی به تدریج مشکلاتی در راه رفتن، بلند شدن از روی زمین یا صندلی و حفظ تعادل در بیمار ایجاد می‌کند.
3- سفتی عضلات: سفتی عضلات بدن باعث سختی حرکت اعضای بدن به خصوص دست و پا می‌شود و می‌تواند برای بیمار دردناک باشد.
ضعف در تعادل (بی‌ثباتی در ایستایی): عدم تعادل معمولاً در حالت پیشرفته بیماری اتفاق می‌افتد و می‌تواند سرپا ایستادن و راه رفتن فرد را دشوار کند.
4- سایر علائم حرکتی مثل کاهش تعداد پلک زدن، کاهش بروز احساسات در صورت (هایپو میمیک یا صورت ماسکه شده)، اختلال در بلع و تکلم، تاری دید، انقباض غیرعادی عضلات بدن و... هم ممکن است در بیماران مبتلا به پارکینسون دیده شود.
علائم غیرحرکتی پارکینسون:
1- اختلالات شناختی و دمانس (زوال عقل): مشکلات مختلفی در تفکر و حافظه مبتلایان به پارکینسون رخ می‌دهد که می‌تواند به صورت اختلال در تصمیم‌گیری، افزایش زمان پردازش اطلاعات، فراموشی وقایع اخیر و... نمود پیدا کند.
2- جنون و توهم: جنون یک اختلال عصبی است که موجب می‌شود فرد ارتباط خود را با دنیای واقعیت از دست بدهد. علائم جنون در 20 تا 40 درصد بیماران تحت درمان با داروهای ضد پارکینسون بروز می‌کند.
توهم بینایی از شایع‌ترین علائم جنون در بیماران مبتلا به پارکینسون است این توهم ممکن است با هذیان همراه باشد که معمولاً هذیان پارانوئید در این افراد بیشتر دیده می‌شود.
3- اختلالات خلقی: افسردگی، اضطراب و کاهش انگیزه از اختلالات خلقی شایع در بیماران مبتلا به پارکینسون است. این شرایط می‌تواند بر کیفیت زندگی بیمار و تشدید علائم حرکتی وی اثر منفی داشته باشد.
4- اختلالات خواب: مشکل در به خواب رفتن و حفظ خواب از مشکلات شایع بیماران مبتلا به پارکینسون است. علت این مشکل می‌تواند عوامل مختلفی مثل سختی غلت زدن هنگام خواب، کرامپ یا انقباض عضلات، کابوس‌های شبانه، درد و یا نیاز مکرر به دفع ادرار باشد.
5- خواب آلودگی در طول روز: خواب‌آلودگی زیاد در طی روز تا 75 درصد از مبتلایان به پارکینسون را درگیر می‌کند. این خواب‌آلودگی ممکن است با داروهای ضد پارکینسون تشدید شود. این اختلال به‌ویژه در افرادی که رانندگی می‌کنند حائز اهمیت است و باید با پزشک معالج در میان گذاشته شود.
6- خستگی: احساس مداوم تقلیل یافتن انرژی را خستگی می‌گویند اگرچه این علامت به نظر مشابه خواب‌آلودگی در طول روز است؛ اما بیماران معمولاً خستگی مفرط را به عنوان یک مشکل مجزا بیان می‌کنند.
7- اختلال عملکرد سیستم اتونوم: سیستم عصبی اتونوم مسئول عملکرد غیرارادی و اتومات بدن مثل ضربان قلب، هضم غذا، تنفس، کنترل ادرار و... است.
اختلال در این سیستم در افراد مبتلا به پارکینسون موجب علائمی مثل افت فشارخون وضعیتی (فرد هنگام تغییر حالت از نشسته یا خوابیده به ایستاده دچار سرگیجه و سبکی سر می‌شود)، یبوست، اختلال بلع، تعریق غیرعادی و... می‌شود.
8- کاهش حس بویایی: این عارضه معمولاً در ابتدای ابتلا به بیماری پارکینسون رخ می‌دهد.
9- درد: احساس درد در بیشتر از 40 درصد از مبتلایان به پارکینسون گزارش شده است. این درد ممکن است در نواحی مختلف بدن یا فقط در یک اندام حس شود.
مطالعه بیشتر: نشانه های بیماری پارکینسون
تشخیص بیماری پارکینسون
اصلی‌ترین کلید تشخیص بیماری پارکینسون علائم و نشانه‌های بیمار و معاینه پزشک است. آزمایش خون و تصویربرداری از مغز کمک چندانی به تشخیص بیماری نمی‌کند.
علائم بیماری پارکینسون می‌تواند مشابه علائم سایر بیماری‌های اعصاب باشد و تشخیص دقیق این موضوع توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب انجام می‌شود.
به صورت کلی برای تشخیص بیماری پارکینسون بیمار باید از سه علامت اصلی اولیه حداقل دو مورد را داشته باشد (لرزش، آهستگی حرکات، سفتی عضلات).
برخی نشانه‌ها تشخیص پارکینسون را تقویت می‌کنند:
- علائم در یک سمت بدن شروع شود.
- لرزش در زمان استراحت(عدم فعالیت عضو) رخ دهد.
- علائم با مصرف داروهای ضد پارکینسون بهبود یابد.
در طی شرح سابقه بیماری، بیمار یا همراهیان وی باید علائمی مثل تغییر خلق اخیر، تغییر در عادت‌های خواب، عملکرد روده و مثانه، مشکل در حافظه یا تفکر بیمار را به‌خوبی به پزشک معالج شرح دهند.
تست‌های تصویری: انواع تصویر برداری مثل MRI معمولاً در تأیید تشخیص بیماری پارکینسون کمک کننده نیستند اگرچه گاهی پزشک برای رفع شک از بیماری‌های عصبی مشابه درخواست تصویربرداری می‌دهد.
درمان پارکینسون
درمان قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد؛ ولی برخی از داروها می‌توانند علائم بیماری را بهبود بخشند یا روند پیشرفت بیماری را کند کنند.
با مراجعه به پزشک متخصص مغز و اعصاب و شرح دقیق علائم بیماری در صورت صلاحدید پزشک داروهای لازم برای بیمار تجویز می‌شود.
مطالعه بیشتر: کاربرد کانابیدیول (CANNABIDIOL) در کنترل علائم بیماری پارکینسون
ورزش و پارکینسون
برخی مطالعات نشان داده‌اند ورزش‌کردن و فعالیت فیزیکی می‌تواند سرعت روند پیشرفت بیماری را کاهش دهد، و همچنین اثرات مثبتی روی تعادل و انعطاف بیمارانی که دچار مشکلات حرکتی شده‌اند داشته باشد.
انجام نرمش‌های ساده کششی و استقامتی و برخی فعالیت‌های هوازی مثل پیاده‌روی، شنا و راه رفتن در آب می‌تواند برای بیماران مبتلا به پارکینسون راحت و همچنین مفید و انرژی‌زا باشد.
تغذیه و پارکینسون
رژیم غذایی خاصی برای مبتلایان به بیماری پارکینسون توصیه نمی‌شود، اما مهم است که انرژی و مواد مغذی کافی برای حفظ قدرت بدنی، تقویت ساختار استخوان‌ها و حفظ حجم ماهیچه‌ها از این رژیم غذایی به بدن بیمار برسد.
یبوست: یکی از مشکلات مبتلایان به پارکینسون یبوست‌های مکرر است، نوشیدن آب کافی در طول روز، مصرف مواد غذایی حاوی فیبر مثل میوه، سبزی و حبوبات و فعالیت فیزیکی کافی می‌تواند در جلوگیری از بروز یبوست کمک کننده باشد.
اگر با رعایت رژیم غذایی مناسب همچنان بیمار دچار یبوست می‌شود اما می‌تواند پس از مشورت با پزشک معالج داروهای ملین مصرف کند.
منبع : Uptodate
درج نظر