افاویرنز Efavirenz
افاویرنز یک مهارکننده غیرنوکلئوتیدی ترنسکریپتاز معکوس(NNRTI) است و به عنوان جزئی از درمان ضدویروسی شدیدا فعال(HAART) برای درمان عفونت ویروس نقص ایمنی انسانی(HIV) نوع 1 استفاده می شود.
مکانیسم اثر
مانند زیدوودین فعالیت ترنسکریپتاز معکوس را مهار می کند. فعالیت ضدویروسی آن وابسته به تبدیل داخل سلولی به فرم فعال تری فسفاته است.میزان فسفریلاسیون افاویرنز در سلولهای مختلف متغیر است .مهار ترنسکریپتاز معکوس با تولید کپی DNA از RNA ویروسی تداخل می کند که برای سنتز ویریون های جدید ضروری است .
متعاقبا آنزیم های داخل سلولی ذرات HIV را که قبلا حین ورود به سلول میزبان پوشش برداری شده اند و بدون محافظ اند را حذف می کنند. بنابراین افاویرنز ویرواستاتیک است و ویروس را از بدن حذف نمی کند.فارماکودینامیک
DNA پلیمراز انسانی کمتر به اثرات فارماکولوژیک داروی افاویرنز تری فسفریله حساس است با این حال ممکن است علت برخی از سمیت های دارویی باشد.
فارماکوکینتیک
- زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی:2.5-4 ساعت
- با CYP3A4 و CYP2B6کبدی متابولیزه می شود.
- مهار کننده CYP2C9; CYP2C19, و CYP3A4است.
- القا کننده CYP3A4 است.
- نیمه عمر: 41 ساعت ± 20 ساعت
- دفع:ادراری(14-34%)، مدفوع(16-61%)
- اتصال به پروتئین:99%(آلبومین)
مقدار مصرف افاویرنز
عفونت HIV
بزرگسالان
600 میلی گرم یک بار در روز خوراکیهمراه مهارکننده های پروتئاز و یا NRTI ها
کودکان
ژنوتیپ CYP 2B6 برای کودکان 3 ماهه تا 3 ساله
متابولیزه کننده شدید(ژنوتیپ 516 GG و GT)
3 تا کمتر از 5 کیلوگرم:200 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
5 تا کمتر از 7 کیلوگرم:300 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
7 تا کمتر از 14 کیلوگرم:400 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
14 تا کمتر از 17 کیلوگرم: 500 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
17 کیلوگرم به بالا:600 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
متابولیزه کننده آهسته(ژنوتیپ CYP 2B6 516 TT)
3 تا کمتر از 7 کیلوگرم:50 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
7 تا کمتر از 14 کیلوگرم:100 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
14 کیلوگرم به بالا::150 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
3 سال به بالا:
10 تا کمتر از 15 کیلوگرم:200 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
15 تا کمتر از 20 کیلوگرم:250 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
20 تا کمتر از 25 کیلوگرم:300 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
25 تا کمتر از 32.5 کیلوگرم:350 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
32.5 تا کمتر از 40 کیلوگرم:400 میلی گرم خوراکی یک بار در روز
40 کیلوگرم به بالا:600 میلی گرم خوراکی یک بار در روزموارد منع مصرف
سندرم استیون جانسون , اریتم مولتی فرم , حساسیت شدید , جوش پوستی توکسیکتجویز همزمان با الباسویر و گرازوپرویر
عوارض جانبی افاویرنز
افسردگی , اضطراب , بی خوابی , اسهال , سرفه , تهوع , استفراغ , سرگیجه , سوءهاضمه , تب1 , بی اشتهایی , خارش , توهم , خواب آلودگی , درد شکمی , راش , نوتروپنی , اختلالات تمرکز , افزایش ترانس آمینازها , افزایش آمیلاز سرمی , افزایش قندخون , افزایش کلسترول تام , رویاهای غیرعادی , افزایش HDLتداخلات دارویی
بروموکرپتین , سووفلوران , مدروکسی پروژسترون , میدازولام , آناگریلید , گوسرلین , ساکویی ناویر | ساکیناویر , کاسپوفانجین , پنتامیدین , آمیودارون , اریترومایسین , اورولیموس , ایرینوتکان , تاکرولیموس , دفلازاکورت , استری پنتول , ترابکتدین , ونتوکلاکس , آپرمیلاست , آتوواکوئون , کابوزانتینیب , الویتگراویر , پرامپانول , سونیدگیب | sonidegib , الترومبوپگ , کوبیسیستات , دلاویردین , نراتینیب , کاریپرازین , ابماسیکلیب , نیزولدیپین , بوسوتینیب , فوستاماتینیب , رگورافنیب , اتراویرین , دولوتگراویر , بریگاتینیب , ایکسازومیب , دوراویرین , ارگولوئید مسیلات , ناتگلینید , پارکوکسیب , سریتینیب , سیلودوسین , تولواپتان , فوس فنی توئین , آلفوزوسین , کوپانلیسیب , اتینیل استرادیول , دروندارون , آکسیتینیب , پانوبینوستات , ریبوسیکلیب , لومفانترین , سرتیندول , اسیمرتینیب , وندتانیب , پومالیدوماید , لومیتاپید , ایوابرادین , ایدلالیزیب , ایواکافتور , آستمیزول , ترفنادین , ایندیناویر , داکلاتاسویر , ارگوتامین , ارگونوین , داروناویر , پرازی کوانتل , رانولازین , کابرگولین , کاربامازپین , کارودیلول , کلوپیدوگرل , علف چای , انزالوتامید , دی هیدرو ارگوتامین , سیرولیموس , سیزاپراید , لوواستاتین , وارفارین , وریکونازول , نویراپین , پروتریپتیلین , مزوریدازین , پروکلرپرازین , اسپارفلوکساسین , التریپتان , ایزوپروترنول , پالونوسترون , دولاسترون , زیپراسیدون , میپومرسن , هیسترلین , مگلومین کامپاند , دوفتیلید , بپریدیل , کنتراسپتیو تری فازیک , تریازولام , پرومازین , داساتینیب , رومیدپسین , جفیتینیب , آسناپین , ماراویروک , یولی پریستال , دابرافنیب , نتیل مایسین سولفات , وازوپرسین , گرپافلوکساسین , هالوفانترین , سوفوسبوویر و ولپاتاسویر , دینوژست , بداکیلین , سیمپرویر , لوماکافتور / ایواکافتور , گیلتریتینیب , گلاسدگیب , پرفلوترن , اردافیتینیب , الباسویر/گرازوپرویر , آتوواکون/ پروگوانیل , انترکتینیب , پیتولیسانت , ایسترادیفیلین , تزاکافتور/ایواکافتور , امبی تاسویر/پاریتاپرویر/ریتوناویر , کانابیدیول , رولاپیتانت , وکسلوتور , نتوپیتانت , کپماتینیب , برومازپام , نیتازوکسانیدهشدارها
نارسایی کبدی: برای بیماران با نارسایی کبدی متوسط تا شدید توصیه نمی شود چون اطلاعات کافی برای لزوم تنظیم دوز وجود ندارد.
آزمایش های عملکرد کبدی را قبل و حین درمان در بیماران با بیماری کبدی نهفته نظیر عفونت همزمان هپاتیت B و C از نظر افزایش ترانس آمیناز یا مصرف داروهای دارای سمیت کبدی بررسی کنید.در موارد گزارش شده نارسایی کبدی تعداد کمی، در افراد بدون سابقه بیماری کبدی رخ داده است.در صورت افزایش بیش از 5 برابری AST/ALT منافع و مضار مصرف را بسنجید.در صورت بروز علایم بالینی نارسایی جبران نشده کبدی یا هپاتیت همراه با افزایش ترانس آمیناز سرمی، درمان را قطع کنید.
بازتوزیع چربی ممکن است رخ بدهد.(ظاهر کوشینگی)
خطر حوادث روانی جدی(افسردگی، خودکشی، پارانوئیا، اپیزودهای مانیک) وجود دارد.ارزیابی پزشکی فوری در علایم روانی شدید نظیر افسردگی شدید یا افکار خودکشی توصیه می شود.
علایم سیستم عصبی مرکزی گزارش شده است(سرگیجه، بیخوابی، اختلال تمرکز، خواب آلودگی، رویاهای غرعادی، توهم).علایم سیستم عصبی مکررا و معمولا 1-2 روز بعد از آغاز درمان رخ می دهد و در عرض 2-4 هفته خوب می شود.مصرف هنگام خواب تحمل پذیری را بهتر می کند، این علایم پیشگویی کننده بروز علایم روانی نیست.
خطر راش پوستی-در صورت همراهی با تاول، پوسته پوسته شدن، درگیری مخاط یا تب مصرف را قطع کنید.
در سابقه تشنج احتیاط کنید.
قبل و حین درمان افزایش تری گلیسیرید و کلسترول را بررسی کنید.
خانم ها باید از بارداری پیشگیری کنند.از دو روش پیشگیری شامل روش فیزیکی استفاده شود.گزارش هایی از شکست ضدبارداری های هورمونی بوده است.از تجویز دارو در سه ماهه اول بارداری به خاطر آسیب به جنین خودداری کنید.
خطر سندرم بازسازی ایمنی در مصرف همزمان با سایر داروهای ضدویروس وجود دارد که نیاز به ارزیابی و درمان دارد.
اختلالات خودایمنی(مثلا بیماری گریوز، پلی میوزیت، سندرم گیلن باره) به خاطر بازسازی ایمین گزارش شده است اگرچه زمان شروع متغیر است و می تواند ماه ها بعد از آغاز درمان رخ دهد.
درمان تک دارویی به خاطر احتمال بروز مقاومت توصیه نمی شود.
مصرف همزمان با ATRIPLA که حاوی افاویرنز، امتری سیتابین و تنوفوویراست توصیه نمی شود مگر اینکه تنظیم دوز در مصرف همزمان با ریفامپین انجام شود.
در بیماران مصرف کننده دارو برای تورسید دی پونت یا در معرض خطر آن از داروی دیگری استفاده کنید.نکات قابل توصیه
- از انجام رانندگی یا سایر کارهایی که نیاز به هوشیاری دارد تا زمانی که اثر دارو بر شما مشخص نشده است خودداری کنید.
- قبل از تمام شدن داروی افاویرنز آن را مجددا تهیه کنید.
- عملکرد خونی را طبق دستور پزشک بررسی کنید.
- داروی افاویرنز نتایج آزمایش ها را متاثر می کند.
- قبل از مصرف الکل یا داروهایی که عملکرد شما را آهسته می کند با پزشک خود مشورت کنید.
- این دارو HIV را درمان نمیکند.تحت نظر پزشک بمانید.
- این دارو موجب توقف و انتشار HIV یا هپاتیت منتقله از خون و تماس جنسی نمی شود.از نزدیکی بدون کاندوم خودداری کنید. از سوزن، مسواک و تیغ مشترک استفاده نکنید.
- این دارو احتمال تشنج را در برخی افراد نظیر افراد دارای سابقه تشنج افزایش می دهد.در صورت افزایش احتمال تشنج در حین مصرف این دارو به پزشک خود اطلاع دهید.
- این دارو می تواند موجب ضربان قلب غیرعادی(افزایش فاصله QT) شود.در صورت ضربان قلب تند یا غیرعادی و غش کردن به پزشک فورا مراجعه کنید.
- مصرف این دارو موجب تغییراتی در سیستم ایمنی می شود.ممکن است عفونت های نهفته حین مصرف این دارو آشکار شوند.در صورت بروز هر نوع علامت جدید بعد از مصرف این دارو، حتی بعد از چندماه، به پزشک خود اطلاع دهید.این علایم شامل تب، گلودرد، ضعف، سرفه یا کوتاهی تنفس می شود.
- قبل از شروع مصرف این دارو آزمایش منفی بارداری باید تایید شود.این دارو به جنین آسیب می رساند.از روش های ضدبارداری مطمئن حین مصرف این دارو و تا سه ماه بعد از قطع آن استفاده کنید.روش های ضدبارداری هورمونی ممکن است موثر نباشد.از روش های دیگر نظیر کاندوم استفاده کنید.در صورت وقوع بارداری فورا به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت عدم دستور پزشک شیردهی نداشته باشید.
- درصورت تغییر وزن کودک برای تنظیم دوز به پزشک اطلاع دهید.
- دارو را موقع خواب مصرف کنید.
- دارو را با معده خالی و همراه یک لیوان آب به طور کامل ببلعید.از آسیب به قرص خودداری کنید.در صورت اشکال در بلع به پزشک خود اطلاع دهید.
- این دارو با داروهای زیاد دیگری تداخل دارد که میتواند میزان عوارض جانبی و کارایی آن را متاثر کند.ای عوارض می تواند کشنده باشد.با پزشک یا داروساز خود مصرف همزمان این دارو را با سایر داروها(بدون نسخه، با نسخه، مکمل های گیاهی و ویتامین ها) بررسی کنید.
- هیچ دوزی را فراموش نکنید و حتی در صورت احساس بهبودی مصرف دارو را ادامه دهید.
- دوز فراموش شده را به محض یادآوری مصرف کنید.اگر نزدیک دوز بعدی است از آن صرف نظر کنید.از دوبرابر کردن دوز خودداری کنید.
پرسش از دکتر داروساز