اطلاعات دارویی بوپرنورفین

بوپرنورفین یک ضد درد مخدر نیمه سنتزی با خاصیت آگونیستی و آنتاگونیستی همزمان روی گیرنده های اپیوئیدی است که روی گیرنده های مو و دلتا آگونیست و روی گیرنده کاپا آنتاگونیست است.  

بوپرنورفین به گیرنده های اپیوئیدی در سیستم اعصاب مرکزی و سایر بافت ها متصل شده و عملکرد خود را که شامل اثرات بی دردی, القای خواب آلودگی و تضعیف سیستم تنفسی می باشد اعمال می کند.

 گیرنده های اپیوئیدی در طناب نخاعی و سایر بافت ها وجود دارد و تحریک آنها در وهله اول اثرات بی دردی و خواب آوری ایجاد می کند علاوه بر این, دارو باعث تغییر در خلق و خو و ایجاد سرخوشی نیز می شود. بوپرنورفین مرکز تنفس را مهار می کند و رفلکس سرفه را کاهش می دهد و باعث انقباض مردمک ها می شود.

فراهمی زیستی داروی بوپرنورفین حدود 79 درصد است. شروع اثر دارو در تزریق عضلانی 15 دقیقه و طول اثر آن 4 تا 10 ساعت است.

 زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی کمتر از 2 دقیقه است. اتصال پروتئینی دارو 96 درصد است. حجم توزیع آن 97-187 لیتر بر کیلوگرم و متابولیسم کبدی است.

نیمه عمر داروی بوپرنورفین حدود 2.2 ساعت و دفع دارو توسط ادرار و مدفوع است.

درد , درد متوسط تا شدید , کنترل درد بعد از جراحی , درمان اعتیاد به مواد مخدر اپیوئیدی

**بزرگسالان

• درمان وابستگی به اپیوئیدها

شروع درمان: روز اول : 8 میلی گرم زیرزبانی

روز دوم : 16 میلی گرم زیرزبانی

دوز نگهدارنده: دوز دارو با توجه به شرایط بیمار افزایش یا کاهش داده شود تا به دوز مناسب بیمار جهت کنترل علائم برسد.

دوز هدف : 16 میلی گرم زیرزبانی یک مرتبه در روز. محدوده دوز مجاز 4 تا 24 میلی گرم در روز می باشد.

• درد متوسط تا شدید

ابتدا 0.3 میلی گرم عضلانی عمیق یا آهسته وریدی و در صورت نیاز 30 تا 60 دقیقه بعد تکرار شود سپس هر 6 ساعت 0.3 میلی گرم تزریق شود (در صورت نیاز)

حداکثر دوز مجاز در هر تزریق 0.3 میلی گرم وریدی یا 0.6 میلی گرم عضلانی می باشد.

• درد مزمن

ابتدا 75 میکروگرم به صورت بوکال (قرار دادن دارو در کنار لپ) یک بار در روز یا در صورت تحمل هر 12 ساعت تا حداقل 4 روز مصرف شود سپس به مقدار 150 میکروگرم هر 12 ساعت افزایش یابد. افزایش تدریجی دوز تا کنترل درد انجام شود.  حداکثر دوز 900 میکروگرم هر 12 ساعت می باشد.

**کودکان 

• درد
• 2 تا 12 سال

2 تا 6 میکرگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن عضلانی یا وریدی هر 4 تا 6 ساعت.

• بیشتر از 12 سال

0.3 میلی گرم عضلانی عمیق یا وریدی هر 4 تا 6 ساعت.

• درمان وابستگی به اپیوئیدها

شروع درمان: روز اول : 8 میلی گرم زیرزبانی

روز دوم : 16 میلی گرم زیرزبانی

دوز نگهدارنده: دوز دارو با توجه به شرایط بیمار افزایش یا کاهش داده شود تا به دوز مناسب بیمار جهت کنترل علائم برسد.

دوز هدف : 16 میلی گرم زیرزبانی یک مرتبه در روز. محدوده دوز مجاز 4 تا 24 میلی گرم در روز می باشد.

حساسیت مفرط به این دارو , تضعیف تنفسی , انسداد گوارشی , آسم شدید یا حاد ریوی , ایلئوس پارالیتیک

افسردگی , اضطراب , بی خوابی , یبوست , تهوع , استفراغ , تشنج , سرگیجه , توهم , تاکیکاردی , اختلالات بینایی , آریتمی , تغییرات فشار خون , آپنه , سرخوشی , کما , ضعف عصبی , برادیکاردی , منگی , حرکات بی اختیار عضلات اسکلتی , تضعیف تنفسی بعد از جراحی , سداسیون

کلرال هیدراته , اریترومایسین , اندانسترون , پاروکستین , ترازودون , ترانیل سیپرومین , دیزوپیرامید | دیسوپیرامید , دوفتیلید , اس سیتالوپرام , لینزولید , نفازودون , فنلزین , ایزوکربوکسازید , تریپتوفان , سوتالول , فلووکسامین , گرانیسترون , ونلافاکسین , کاربامازپین , متیلن بلو , سدیم اکسی بات , پروکلرپرازین , اسپارفلوکساسین , وندتانیب , راساژیلین (رازاگیلین) , دولاسترون , پروپوکسیفن , تاپنتادول , پنتازوسین , بوتالبیتال و استامینوفن , بوتورفانول , پرومازین , سکوباربیتال , راملتون , گرپافلوکساسین , هالوفانترین , مولیندون , تاسیملتئون , کاریپرازین , پرامپانول , استری پنتول , تولکاپون , لورلاتینیب , اکسی مورفون , کوآزپام , پاراآلدهاید , ات کلر وینول , کلرازپات , بنزهیدروکدون/استامینوفن , بلونانسرین , لاسمیدیتان , نابیلون , روفینامید , اتوتوئین

• ضد قارچ های آزولی (کتوکونازول)، ماکرولیدها (اریترومایسین): مهار آنزیم های متابولیزه کننده بوپرنورفین و افزایش غلظت خونی آن
• ضد تشنج ها (کاربامازپین, فنی توئین و فنوباربیتال): القای آنزیم های متابولیزه کننده بوپرنورفین و کاهش غلظت خونی آن
• داروهای طولانی کننده فاصله QT (کینیدین, پروکاینامید, دیزوپیرامید, سوتالول, آمیودارون و دوفتیلاید) : افزایش احتمال طولانی شدن فاصله QT
• ضد افسردگی های SSRI (شامل سیتالوپرام, اس سیتالوپرام, فلوکستین, فلوواکسامین, پاروکستین, سرترالین) , SNRI( شامل ونلافاکسین و دولوکستین), ترازودون, ضد افسردگی های سه حلقه ای , نفازدون، ضد استفراغ های آنتاگونیست 5HT3 (گرانیسترون و اندانسترون)، بوسپیرون، دکسترومتورفان، لیتیوم، تریپتوفان، آگونیست های 5HT1 (ریزاتریپتان و سوماتریپتان)، مهار کننده های MAO (ایزوکربوکسازید, لینزولاید, متیلن بلو, فنلزین, سلژیلین, ترانیل سیپرومین ) : افزایش خطر ایجاد سندرم سروتونین
• دپرسانت های سیستم اعصاب مرکزی (سایر اپیوئیدها, بی هوش کننده های عمومی, خواب آورها و الکل): افزایش اثرات سداتیو دو دارو
• داروهای آنتی موسکارینی : افزایش اثرات آنتی موسکارینی و احتمال برادیکاردی
• آنتی سایکوزها : افزایش خطر افت فشار خون, افزایش سداسیون, دپرس تنفسی, کما و خطر مرگ • ایزونیازید : بدتر شدن عوارض جانبی ایزونیازید
• بنزودیازپین ها : افزایش خطر افت فشار خون, افزایش سداسیون, دپرس تنفسی, کما و خطر مرگ

• از آنجا که بوپرنورفین یک آگونیست نسبی گیرنده های مو است احتمال سوء استفاده و اعتیاد به آن وجود دارد.
• افت فشار خون : به علت احتمال ایجاد افت فشار خون, باید در بیماران مبتلا به هایپوولمیا, اختلالات قلبی (شامل انفارکتوس میوکارد حاد) یا در مصرف همزمان با داروهای ایجاد کننده هایپوولمیا (شامل فنوتیازین ها یا بی هوش کننده های عمومی) با احتیاط مصرف شود. قبل از شروع درمان یا طی آن بیمار باید از نظر فشار خون تحت نظر باشد.
• حساسیت مفرط: بوپرنورفین ممکن است باعث بروز واکنش های آنافیلاکتیک شود.
• تضعیف تنفسی: حتی در دوزهای معمول ممکن است تضعیف تنفسی جدی و تهدید کننده حیات ایجاد شود بنابراین بیمار باید کاملا تحت نظر باشد. افزایش سطح دی اکسید کربن ناشی از تضعیف تنفس ممکن است باعث تشدید اثرات خواب آور دارو شود.
• دارو باید توسط افراد باتجربه و آموزش دیده تزریق شود و از تزریق دارو در روند های درمانی یا تشخیصی بدون کنترل سطح هوشیاری خودداری شود. علاوه براین لوازم احیای قلبی تنفسی و اینتوبه کردن نیز باید در دسترس باشد.
• سندرم سروتونین ممکن است در بیماران دریافت کننده داروی بوپرنورفین همراه با سایر داروهای سروتونرژیک ( IsSSR,SNRIs , TCAs, تریپتان ها, آنتاگونیست های گیرنده 5HT3, میرتازاپین, ترازدون و ترامادول ) یا مختل کننده متابولیسم سروتونین (مهار کننده های آنزیم MAO ) ایجاد شود. این سندرم حتی در دوزهای معمول دارو هم ممکن است اتفاق بیفتد.
• تظاهرات سندرم سروتونین تغییر در حالات روحی (آژیتاسیون, توهم و کما), ناپایداری اتونوم ( تاکی کاردی, ناپایداری فشارخون و هایپرترمی), عدم هماهنگی عصب عضله (هایپررفلکسی, سختی عضلات) و علائم گوارشی (تهوع, استفراغ و اسهال) می باشد.
• در صورت استفاده با سایر داروهای تضعیف کننده سیستم عصبی مرکزی مانند ضد افسردگی ها , سایر اپیوئیدها , خواب آورها , بی هوش کننده های عمومی و ... ممکن است عوارض سداسیون و تضعیف CNS تشدید شود. در صورت نیاز به مصرف همزمان دو دارو باید تنظیم دوز مجدد صورت پذیرد.
• سندرم محرومیت از اپیوئید, در نوزادان متولد شده از مادرانی که مصرف طولانی مدت بوپرنورفین را داشته اند ممکن است ایجاد شود.
• ریسک ایجاد آپنه در بیماران با اختلالات مزمن ریوی وجود دارد. بیمار باید به دقت تحت نظر باشد و دارو از دوز کم شروع شود. هرچند بهتر است از مصرف دارو در این افراد خودداری شود.
• افزایش فاصله QT ممکن است روی دهد که در صورت مصرف سایر داروهای افزاینده این فاصله (کینیدین , پروکاینامید, دیزوپیرامید, سوتالول, آمیودارون و دوفتیلاید), احتمال آن افزایش می یابد.
• اثرات تضعیف تنفسی اپیوئیدها ممکن است باعث احتباس دی اکسید کربن و افزایش فشار مایع مغزی نخاعی شود.
• در صورت وجود هایپوتیروئیدیسم, میکزادم, نارسایی آدرنوکورتیکال, سندرم محرومیت از الکل , سن بالا و ناتوانی, توهم, سایکوز, هایپرتروفی پروستات, تصعیف سیستم اعصاب مرکزی, اختلالات مجاری صفراوی, آسیب سر و افزایش فشار مغزی ممکن است باعث تشدید عوارض جانبی دارو شوند.
• مواردی از هپاتیت سیتولیتیک و هپاتیت همراه با یرقان در افرادی که بوپرنورفین زیرزبانی را برای ترک اعتیاد مصرف کرده بودند مشاهده شده است و در صورت اختلال متوسط تا شدید کبدی این احتمال بیشتر است.
• در اختلالات شدی کلیوی باید با احتیاط فراوان مصرف شود.
• ممکن است دارو باعث انقباض اسفنکتر اودی شده و اختلال شکمی ایجاد کند.
• ممکن است در مصرف بوپرنورفین آستانه تشنج کاهش و احتمال تشنج افزایش یابد.
• در بیمارانی که در اثر درمان سرطان، مبتلا به موکوزیت می باشند جذب فرم زیرزبانی بوپرنورفین بیشتر است بنابراین احتمال عوارض آن نیز افزایش می یابد.
• مصرف دارو در دوران بارداری تنها با نظر پزشک و با توجه به سود و ضرر دارو برای جنین تصمیم گیری می شود.
• مواردی از نارسایی آدرنال با علائم تهوع, استفراغ, بی اشتهایی, خستگی, ضعف و سرگیجه گزارش شده است. در صورت بروز این عارضه باید بوپرنورفین قطع شده و درمان با کورتیکواستروئیدها شروع شود.
• مصرف مزمن داروی بوپرنورفین ممکن است باعث ناباروری شود که در مورد قابل برگشت بودن یا نبودن آن اطلاعات کافی در دسترس نیست.

در صورت وجود هرکدام از موارد زیر قبل از مصرف دارو با پزشک مشورت شود:

• سابقه آلرژی به دارو یا ترکیبات آن و آلرژی به سایر داروها، اختلالات ریوی و تنفسی مانند آسم, سختی تنفس, آپنه خواب, بالا بودن سطح دی اکسید کربن در خون, انسداد معده و روده , اختلال کبدی, طولانی بودن فاصله QT در الکتروکاردیوگرام .

در صورت مصرف هر کدام از داروهای زیر با پزشک مشورت شود:

• پنتازوسین, ایزوکربوکسازید , فنلزین, ترانیل سیپرومین , سلژیلین , لینزولاید و متیلن بلو.

بوپرنورفین باید فقط تحت نظر پزشک و در دوز تجویز شده مصرف شود. دوره درمان طبق نظر پزشک باشد و مصرف دارو طولانی تر نشود در غیر این صورت احتمال وابستگی وجود دارد.

در مصرف طولانی مدت یا دوز بالای دارو قطع آن منجر به علائم سندرم محرومیت می شود. بنابراین با نظر پزشک و به صورت مرحله ای کاهش یابد.

• از رانندگی و انجام کارهای دقیق تا برگشت کامل هوشیاری بیمار خودداری شود.
• به علت احتمال سقوط در اثر افت فشار خون, نشست و برخاست به آرامی صورت گیرد.
• از آنجا که با مصرف این دارو احتمال اختلالات شدید کبدی وجود دارد, در صورت بروز هر کدام از علائم درگیری کبد شامل تغییررنگ ادرار و مدفوع, زرد شدن سفیدی چشم و پست, احساس سیری و بی اشتهایی با پزشک مشورت شود.
• مصرف طولانی مدت داروی بوپرنورفین باعث کاهش سطح هورمون های جنسی و اختلالات جنسی و حتی ناباروری می شود.
• ممکن است با مصرف این دارو احتمال بروز تشنج در افراد با سابقه قبلی تشنج, افزایش یابد. در این موارد باید با نظر پزشک دوز داروی ضد تشنج مجدد تنظیم شود.
• داروی بوپرنورفین در دوران بارداری یا شیردهی تنها با نظر پزشک و با سنجش منافع مصرف دارو در مقابل مضرات آن باید استفاده شود.

متادون , نورمتادون , تاپنتادول , بوتورفانول