اطلاعات دارویی کدئین

مکانیسم اثر

کدئین با اتصال به گیرنده های مهاری در CNS، باعث مهار مسیرهای محرک درد، تغییر درک و پاسخ به درد می شود. با اثر مستقیم در سیستم اعصاب مرکزی باعث سرکوب سرفه شده، همچنین سبب کاهش فعالیت عمومی سیستم اعصاب مرکزی می شود.

فارماکودینامیک

کدئین آگونیست اپیوئیدی است و مشابه سایر مشتقات فنانترن (مانند مورفین) می باشد. داروی کدئین برای گیرنده های مو اختصاصی عمل می کند اما نسبت به مورفین تمایل کمتری به این گیرنده ها دارد. به نظر می رسد خواص ضد درد کدئین از تبدیل آن به مورفین حاصل می شود. خاصیت درمانی اصلی آن، اثرات ضد دردی است.

غلظت کدئین با مقدار آن در مغز و اثرات ضد دردی دارو ارتباطی ندارد. حداقل غلظت موثر کدئین به مقدار زیادی به فاکتورهای متعددی از جمله سن، مصرف قبلی اپیوئید و وضعیت عمومی پزشکی وابسته است. با این حال، غلظت موثر کدئین در افرادی که به دارو تحمل دارند، به طور مشخصی بالاتر از افرادی است که تا به حال اپیوئید مصرف نکرده اند.

فارماکوکینتیک

جذب

شروع اثر: خوراکی: 30-60 دقیقه. عضلانی: 10-30 دقیقه.

طول اثر: 4-6 ساعت.

حداکثر غلظت پلاسمایی: 5/0- 1 ساعت.

توزیع

اتصال به پروتئین: 25 درصد.

حجم توزیع: 5/3 لیتر بر کیلوگرم (خوراکی). 6/2 لیتر بر کیلوگرم (عضلانی).

متابولیسم

پیش دارو توسط سیتوکروم 2D6 به مورفین تبدیل می شود، در کبد دی متیله و کونژوگه می شود.

حذف

نیمه عمر: 3-4 ساعت.

دفع: ادرار، مدفوع.

موارد مصرف کدئین

مسکن , سندروم پای بی قرار , اسهال مداوم (درمان موقت)

درمان درد: درمان دردهای متوسط و متوسط تا شدید.
سرفه در بیماران انتخاب شده، اسهال مداوم (درمان موقت) و سندرم پای بی قرار .

مقدار مصرف کدئین

• درد:

15-60 میلی گرم خوراکی هر 4 تا 6 ساعت در صورت نیاز. در بیمارانی که سابقه مصرف دارو را ندارند دوز مصرفی در یک روز نباید از 360 میلی گرم افزایش یابد.

• سرفه:

5/7-30 میلی گرم خوراکی هر 4 تا 6 ساعت در صورت نیاز.

موارد منع مصرف

شیردهی , کودکان زیر 12 سال , انسداد مجاری گوارشی , ازدیاد حساسیت به این دارو یا ترکیبات موجود در آن , مصرف همزمان با مهار کننده های مونوآمینواکسیداز , بیماران زیر 18 سال که به تازگی عمل جراحی خارج کردن لوزه یا غده داشته اند , کاهش فعالیت دستگاه تنفس , بیماران مبتلا به آسم تنفسی حاد یا شدید , درد حاد یا متوسط که توسط سایر فرآورده های ضد درد سریع اثر نیز بهبود می یابد

افزایش حساسیت به کدئین یا سایر مواد موجود در فرمولاسیون دارو، کودکان زیر 12 سال، بیماران زیر 18 سال که به تازگی عمل جراحی خارج کردن لوزه یا غده داشته اند، کاهش فعالیت دستگاه تنفس، بیماران مبتلا به آسم تنفسی حاد یا شدید، انسداد گوارشی، مصرف همزمان با مهار کننده های مونوآمینواکسیداز یا در صورتیکه طی 14 روز گذشته از این داروها استفاده می شده است. درد حاد یا متوسط که توسط سایر فرآورده های ضد درد سریع اثر نیز بهبود می یابد، شیردهی.

عوارض جانبی کدئین

یبوست , سردرد , تهوع , گیجی , استفراغ , تاری دید , بثورات جلدی , سرگیجه , ضعف , کهیر , بی اشتهایی , خشکی پوست , کم ادراری , خواب آلودگی , بی قراری , احساس سبکی سر , مشکلات تنفسی , افت فشار خون , خستگی , کاهش یا افزایش ریتم ضربان قلب , انقباض عضلات مجاری ادراری , آزادسازی هیستامین

تداخلات دارویی

کلرال هیدراته , پگ اینترفرون آلفا 2بی , سدیم اکسی بات , راساژیلین (رازاگیلین) , آریپیپرازول , آلپرازولام , آمی تریپتیلین , آیوپامیدول , الانزاپین , بوپروپیون , مپروبامات , زالپلون , کوئتیاپین | کوتیاپین , پروپوکسیفن , آیوهگزول (امنی پک) , پنتازوسین , بوتالبیتال و استامینوفن , لوکساپین , کلوزاپین , کلونازپام , متیلن بلو , فنتانیل , مورفین , هیدروکدون , دیازپام , ریسپریدون , زولپیدم , فنوباربیتال , لورازپام , کلوبازام , بوسپیرون , پرفنازین , پریمیدون , پیموزاید , ترامادول , تیزانیدین , پیندولول , تاپنتادول , پاسیروتاید , بوتورفانول , نالبوفین , پرومازین , جفیتینیب , بوپروپیون + نالترکسون , استازولام , آسناپین , مولیندون , آلویموپان , مت اسکوپولامین , اکسی مورفون , بندروفلومتازید , پاراآلدهاید , ات کلر وینول , دیفنوکسین , بنزهیدروکدون/استامینوفن , پکسیدارتینیب , لوپیناویر + ریتوناویر , فلوربتاپیر F18

استیل کروبومال

هشدارها

• مربوط به عوارض جانبی

سرکوب سیستم اعصاب مرکزی: ممکن است سبب سرکوب سیستم اعصاب مرکزی و در نتیجه اختلال در فعالیت های جسمی و ذهنی شود. بیماران باید در مورد فعالیت هایی که به هوشیاری نیاز دارد (مانند رانندگی و کار با دستگاه ها) احتیاط کنند.

یبوست: ممکن است سبب ایجاد یا بدتر شدن یبوست شود. مصرف مزمن ممکن است باعث بیماری های انسدادی روده، مخصوصا در افرادی که سابقه بیماری های کاهش حرکات روده هستند، می شود. ممکن است سبب گیجی در بیماران مبتلا به آنژین ناپایدار و بیماران با سابقه آنفارکتوس میوکارد شود. تدابیر پیشگیرانه ( نرم شدن مدفوع، مصرف زیاد فیبر و..) جهت کاهش احتمال ابتلا به یبوست، در نظر گرفته شود.

کاهش فشار خون: ممکن است سبب کاهش شدید فشار خون (شامل افت فشارخون وضعیتی و سنکوپ) شود. در بیماران دچار کاهش حجم خون، بیماری های قلبی-عروقی (مانند آنفارکتوس میوکارد)، مصرف همزمان با داروهایی که سبب تشدید افت فشار خون می شوند (مانند فنوتیازین ها و بی حس کننده های عمومی) احتیاط شود. بیمار جهت بررسی علائم افت فشار خون و تنظیم دوز تحت نظر قرار گیرد.

افزایش حساسیت به فنانترن: در بیماران با سابقه حساسیت به سایر مشتقات فنانترن مشابه اپیوئید (هیدروکودون، هیدرومورفین، لورفانول، اکسی کودون و اکسی مورفین) احتیاط شود.

سرکوب سیستم تنفسی: سرکوب سیستم تنفسی به صورت جدی، تهدید کننده حیات و کشنده ممکن است رخ دهد. بیمار تحت نظر قرار گیرد. احتباس کربن دی اکسید ناشی از اپیوئیدها می توانند سبب افزایش اثرات خواب آوری کدئین شود.

• مرتبط با بیماری

وضعیت شکمی: مصرف این دارو ممکن است تشخیص یا علایم بالینی در بیماری های حاد شکمی را پنهان سازد.

نارسایی غده فوق کلیه: مصرف طولانی مدت اپیوئیدها در بیماران مبتلا به نارسایی غده فوق کلیه شامل بیماری آدیسون، ممکن است سبب هایپوگنادیسم ثانویه شود که ممکن است منجر به اختلالات جنسی، ناباروری، اختلالات خلقی و پوکی استخوان شود.

اختلالات مجاری صفراوی: در بیماران مبتلا به اختلالات مجاری صفراوی شامل التهاب حاد پانکراس (پانکراتیت) احتیاط شود. ممکن است سبب انقباض اسفنکتر ادی شود.

کاهش فعالیت سیستم اعصاب مرکزی/ کما: در بیماران دچار اختلالات هوشیاری و کما، به خاطر خطر احتباس کربن دی اکسید  مصرف نشود.

توهم و هذیان: در بیماران مبتلا به هذیان و توهم مصرف نشود.

ضربه به سر: در بیماران دچار آسیب به سر، آسیب به جمجمه یا افزایش فشار داخل جمجمه به شدت احتیاط شود.

نارسایی کبدی: در بیماران دچار نارسایی کبدی احتیاط شود.

وضعیت سلامت ذهنی: در بیماران دچار اختلالات ذهنی، اپیوئید ها باید با احتیاط مصرف شوند (مانند افسردگی، اختلالات استرسی، استرس بعد از حادثه) به خاطر افزایش خطر مصرف بیش از حد، در این افراد احتیاط بیشتری توصیه شده است.

چاقی: در بیماران مبتلا به چاقی با احتیاط مصرف شود.

نارسایی کلیوی: در بیماران دچار نارسایی کلیوی احتیاط شود.

بیماری های ریوی: دربیماران با علائم واضح بیماری های انسدادی ریوی (COPD)، کسانی که حجم تنفسی کمی دارند و سابقه سرکوب سیستم تنفسی دارند احتیاط شده و بیمار تحت نظر قرار گیرد. سرکوب تنفسی می تواند حتی در دوزهای درمانی روی دهد. در این بیماران ضد درد های غیر اپیوئیدی در نظر گرفته شود.

اختلالات تنفسی در خواب: از مصرف اپیوئیدها جهت کنترل درد مزمن در بیماران با خطر اختلالات تنفسی در خواب، مانند نارسایی قلبی و چاقی، احتیاط کرده و تنظیم دوز صورت گیرد. در بیماران با اختلالات تنفسی در خواب متوسط تا شدید، از مصرف اپیوئیدها خودداری شود.

اختلالات صرع: در بیماران با سابقه صرع یا خطر وقوع آن، احتیاط شود. ممکن است سبب صرع یا بدتر شدن وضعیت بیمار شود.

اختلالات تیروئیدی: در بیماران دچار اختلالات تیروئیدی با احتیاط مصرف شود.

• مصرف با سایر داروها

بنزودیازپین ها و سایر سرکوب کننده های سیستم اعصاب مرکزی: مصرف اپیوئیدها با بنزودیازپین ها و سایر سرکوب کننده های سیستم اعصاب مرکزی مانند الکل، ممکن است سبب خواب آلودگی، سرکوب تنفسی، کما و مرگ شود. دوز مصرفی کدئین و دوره درمان باید به حداقل مقدار ممکن برسد.

• افراد خاص

سالمندان: در سالمندان با احتیاط مصرف شود زیرا ممکن است به عوارض جانبی دارو حساسیت بیشتری داشته باشند. در این بیماران مصرف اپیوئیدها جهت دردهای مزمن باید با احتیاط صورت گیرد و بیمار تحت نظر باشد. کلیرانس (پاک سازی) دارو در سالمندان ممکن است افزایش یابد (با وجود نارسایی کلیوی یا عدم وجود آن).

نوزادان: سندرم محرومیت در نوزادان: مصرف طولانی مدت آن در بارداری ممکن است سبب بروز سندرم محرومیت در نوزادان شود. اگر این سندرم شناسایی نشده و توسط متخصص نوزادان از پیشرفت آن جلوگیری نشود، می تواند کشنده باشد. علائم آن شامل بی قراری، افزایش فعالیت و اختلالات خواب، گریه با صدای بلند، لرزش، تهوع، اسهال و عدم وزن گیری است.

کودکان: سرکوب تنفسی و مرگ در کودکان مصرف کننده قرص کدئین اتفاق افتاده است. اکثر موارد گزارش شده پس از عمل جراحی برداشتن لوزه و تومور بوده است. از مصرف دارو در نوجوانان بین 12 تا 18 سال که احتمال حساسیت به عوارض سرکوب تنفسی کدئین را دارند، خودداری شود. عوامل خطر شامل کاهش حجم تنفسی، قطع تنفسی (آپنه) انسدادی در خواب، چاقی، بیماری های ریوی جدی، بیماری های عصبی-عضلانی و مصرف همزمان با سایر داروهای دارای عارضه سرکوب تنفسی می باشد.

نکات قابل توصیه

• بیمارانی که دچار اختلالات تنفسی هستند، انسداد در روده یا معده یا حملات متعدد آسم دارند نباید از داروی کدئین استفاده کنند.
• کدئین ممکن است سبب کاهش یا توقف تنفس شود. سوء مصرف کدئین می تواند سبب وابستگی، مصرف بیش از حد یا مرگ به خصوص در بچه ها و افرادی که بدون نسخه دارو را مصرف می کنند، شود.
• کدئین برای مصرف در کودکان زیر 12 سال و همچنین افراد زیر 18 سال که به تازگی عمل جراحی خارج کردن لوزه یا غده داشته اند، توصیه نمی شود.
• مصرف کدئین در دوران بارداری سبب علائم سندرم محرومیت تهدید کننده حیات در نوزاد تازه متولد شده می شود.

مصرف در بارداری

C ( داروهای گروه C فقط باید با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد. خطرات ناشی از مصرف این گروه از داروها هنوز رد نشده است و یا اینکه مطالعات انسانی انجام نشده است و پزشک زمانی که احساس کند فواید مصرف این گروه از داروها از مضرات احتمالی آن بسیار بیشتر است و مصرف آن برای بیمار ضروری است تجویز انجام می‌دهد. )

مصرف طولانی مدت اپیوئیدهای ضد درد در طول بارداری برای موارد درمانی یا غیر درمانی می تواند سبب وابستگی فیزیکی نوزاد و واکنش های سندرم محرومیت از اپیوئید در نوزاد بلافاصله بعد از تولد شود. نوزاد جهت بررسی علائم سندرم محرومیت تحت نظر قرار گیرد و اقدامات لازم جهت درمان انجام شود.
اپیوئیدها از جفت عبور کرده و می تواند سبب سرکوب تنفسی نوزاد شوند. آنتاگونیست اپیوئدی مانند نالوکسان باید جهت مقابله با عوارض تنفسی ناشی از اپیوئید، در دسترس باشد. کدئین سولفات در طول دوره بارداری و بلافاصله پس از آن، هنگامی که سایر روش های ضد دردی می تواند مناسب واقع شود، توصیه نمی شود. اپیوئید ها می توانند با کاهش قدرت، طول و فرکانس انقباضات رحمی سبب افزایش زمان زایمان شوند.

مصرف در شیردهی

کدئین در شیر ترشح می شود. اطلاعاتی در مورد تاثیر کدئین در تولید شیر در دسترس نیست.

دارو های مشابه

فنتانیل , بوپرنورفین , ترامادول , مورفین , هیدروکدون , لوورفانول , هیدرومورفون , تاپنتادول , پنتازوسین , بوتورفانول , نالبوفین

اکسی مورفین