اطلاعات دارویی زیپراسیدون

مکانیسم اثر

زیپراسیدون به عنوان آنتاگونیست در گیرنده های دوپامینی D2 و سروتونینی 5HT1D و 5HT2A  و همچنین به عنوان آگونیست گیرنده سروتونینی 5HT1A عمل می کند؛ به طور متوسط بازجذب نوراپی نفرین و سروتونین را مهار می کند؛ دارای فعالیت مسدود کنندگی آلفا و ضد هیستامینی است.

فارماکودینامیک

زیپراسیدون یک عامل سایکوتروپیک (موثر بر اعصاب و روان) متعلق به گروه شیمیایی بنزیسوکسازول است و برای درمان اسکیزوفرنیا استفاده می شود. زیپراسیدون یک مونوآمینرژیک انتخابی است .

فارماکوکینتیک

جذب:

پس از مصرف خوراکی حدود 60 درصد آن جذب خون می شود. زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی: 6-8 ساعت (در فرم خوراکی)؛ ≤60 دقیقه (در فرم عضلانی)

توزیع:

اتصال به پروتئین: 99٪ ، حجم توزیع :1.5 لیتر بر کیلوگرم

متابولیسم:

متبولیسم وسیع کبدی

حذف:

نیمه عمر: 7 ساعت (در فرم خوراکی)؛ 2-5 ساعت (در فرم عضلانی)

پاک سازی بدن از دارو: 7.5 میلی لیتر بر دقیقه بر کیلوگرم

دفع:

تنها قسمت ناچیزی از دارو به صورت تغییر نیافته دفع می شود (کمتر از 1 درصد در ادرار و کمتر از 4 درصد در مدفوع) و عمده دارو به صورت متابولیت دفع می شود: مدفوع (66٪)، ادرار (20٪)

موارد مصرف زیپراسیدون

اسکیزوفرنی , اپیزودهای حاد مانیک یا اپیزودهای ترکیبی در اختلال دو قطبی با یا بدون سایکوز , درمان کمکی به لیتیم یا والپروات در اختلال دوقطبی

مقدار مصرف زیپراسیدون

• اسکیزوفرنیا:

ابتدا 20 میلی گرم خوراکی هر 12 ساعت همراه با غذا ؛ ممکن است دوز دارو در صورت نیاز یک روز در میان افزایش یابد؛ نباید از 80 میلی گرم هر 12 ساعت تجاوز کند.

** نیاز به درمان نگهدارنده باید به صورت دوره ای ارزیابی شود. کارآزمایی های بالینی، دوزهای بیش از 20 میلی گرم هر 12ساعت را بدون افزایش اثربخشی دانسته اند. 

• برانگیختگی حاد با اسکیزوفرنیا:

عضلانی: 10 میلی گرم هر 2 ساعت یا 20 میلی گرم هر 4 ساعت؛ بیشتر از 40 میلی گرم در روز تجویز نشود؛ از تزریق عضلانی تا 3 روز استفاده شود و در ادامه به صورت خوراکی مصرف می شود.

• اختلال دو قطبی:

درمان نگهدارنده به عنوان کمکی همراه با لیتیوم یا والپروات

درمان حاد: در روز اول 40 میلی گرم هر12ساعت با غذا؛ در روز دوم، ممکن است در صورت لزوم به 60 تا80 میلی گرم هر 12 ساعت افزایش یابد؛ دوز را با توجه به تحمل و کارایی در محدوده 40 تا80 میلی گرم هر 12 ساعت تنظیم کنید.

موارد منع مصرف

انفارکتوس میوکارد , نارسایی قلبی جبران نشده , حساسیت مفرط به این دارو , مصرف همزمان با داروها یا بیماری هایی که فاصله QT را افزایش می دهند

عوارض جانبی زیپراسیدون

اضطراب , اسهال , یبوست , تهوع , خشکی دهان , سرگیجه , افزایش وزن , عوارض خارج هرمی , راش پوستی , سوء هاضمه , اختلالات بینایی , عفونت دستگاه تنفسی فوقانی , آکاتیزیا

زروستومی (خشکی دهان) -

تداخلات دارویی

استیل کولین , ساکویی ناویر | ساکیناویر , توراسماید , ترفنادین , متازولامید , سدیم اکسی بات , اسپارفلوکساسین , وندتانیب , دروپریدول , سافینامید , پالونوسترون , دولاسترون , تاپنتادول , آتوموکستین , آمفوتریسین بی , آمی تریپتیلین , آمیودارون , ادنوزین , استازولامید , هیسترلین , کلوفازیمین , افاویرنز , بومتانید , تاموکسیفن , آستمیزول , کلروکین , گرانیسترون , واردنافیل , کلاریترومایسین , کلرپرومازین , آناگریلید , گوسرلین , سیپروفلوکساسین , سیزاپراید , سیس پلاتین , فلوکونازول , فوروزماید , فینگولیمود , بوپروپیون , ترامادول , تیزانیدین , دانوروبیسین , دوکسوروبیسین , زونیساماید , آپومورفین , مفلوکین , اینداپامید , دوفتیلید , بپریدیل , آلفوزوسین , پرومازین , آرسنیک تری اکساید , داساتینیب , پیماوانسرین , ومورافنیب , لورکاسرین , کلرتالیدون , جمتوزومب , آسناپین , آپالوتامید , پانی تومومب , وازوپرسین , گرپافلوکساسین , هالوفانترین , بداکیلین , آبارلیکس , گیلتریتینیب , گلاسدگیب , پرفلوترن , اکسی مورفون , ادتات دی سدیم (EDTA) , بنزهیدروکدون/استامینوفن , انترکتینیب

• خواب آلودگی عمیق، تضعیف تنفسی، کما و مرگ در مصرف همزمان با : اپیوئیدها ، ترامادول
• افزایش ریسک بروز تشنج در مصرف همزمان با :بوپروپیون، تجویز داخل نخاعی مواد حاجب ید دار
• افزایش ریسک کم شدن تعریق و بالا رفتن دمای بدن در مصرف همزمان با : زونیسامید
مصرف همزمان زیپراسیدون با سایر داروهای ذکر شده در بالا باعث افزایش فاصله QT و احتمال بروز آریتمی بطنی می شود .

هشدارها

• داروهای آنتی سایکوتیک آتیپیک سبب ایجاد تغییرات متابولیک می شوند (مثل هایپرگلایسمی، دیس لیپیدمی و افزایش وزن) که همگی ریسک عوارض قلبی عروقی را افزایش می دهند.هایپرگلایسمی در برخی موارد شدید بوده و منجر به کتواسیدوز، کمای هایپراوسمولار یا مرگ می شود؛ گلوکز خون بیماران پرخطر پایش شود.
• سندروم بدخیم نورولپتیک در استفاده از داروهای آنتی سایکوتیک گزارش شده است.دیس کینزی تاخیری، واکنش های دیستونیک حاد، سودو پارکینسونیسم یا آکاتیزی به صورت حاد یا مزمن رخ می دهد. 
• در صورتی که راش پوستی بدون علت مشخصی رخ داد دارو قطع شود.
• واکنش های دارویی همراه با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS) گزارش شده است؛ DRESS شامل ترکیبی از سه یا چند مورد از موارد زیر است: واکنش پوستی (مثل راش یا درماتیت پوسته ریزی دهنده)، ائوزینوفیلی، تب، لنف آدنوپاتی و یک یا چند واکنش سیستمیک مثل هپاتیت، نفریت، پنومونیت، میوکاردیت و پریکاردیت؛ DRESS گاهی کشنده است؛ در صورت شک به DRESS دارو قطع شود
• واکنش های پوستی مثل سندروم استیونس جانسون گزارش شده است؛ واکنش های پوستی شدید گاهی کشنده هستند، در صورت شک به این نوع واکنش ها دارو قطع شود
• موارد نادر پریاپیسم گزارش شده است
• ممکن است هایپوتنشن ارتواستاتیک بدهد
• تلاش برای خودکشی جزو ویژگی بیماری های سایکوتیک یا دو قطبی است، بیماران پرخطر همزمان با دارو درمانی باید تحت نظارت دقیق باشند
• آنتاگونیست های دوپامین2 سطح پرولاکتین را بالا می برند؛ هایپرپرولاکتینمی طولانی مدت در صورتی که منجر به هایپوگنادیسم شود، تراکم استخوانی را کاهش می دهد
• لوکوپنی/ نوتروپنی و آگرانولوسیتوز گزارش شده است؛ عوامل خطراحتمالی برای لوکوپنی/ نوتروپنی عبارتند از تعداد کم گلبول های سفید (WBC) و سابقه لوکوپنی/ نوتروپنی ناشی از دارو
• اگر بیمار سابقه تعداد WBC بسیار پایین یا لوکوپنی/ نوتروپنی ناشی از دارو دارد، CBC بیمار را به طور منظم در اولین ماه های درمان چک کنید؛ در صورت بروز اولین علائم کاهش قابل توجه WBC به کمتر از 1000/µL  و در صورت نبود سایر علل زمینه ساز، دارو را قطع کنید و WBC را تا زمان بهبودی کامل مانیتور کنید 
• داروهای آنتی سایکوتیک با کم تحرکی مری و آسپیراسیون در ارتباط هستند؛ تجویز آن ها در بیمارانی که در معرض خطر پنومونی هستند، احتیاط شود.
• زیپراسیدون می تواند باعث افزایش طول QT و در نتیجه آریتمی بطنی بدخیم (torsade de pointes) و مرگ ناگهانی شود؛ در بیمارانی که QTc > 500msec دارند دارو قطع شود و عدم تعادل الکترولیتی به خصوص هایپوکالمی یا هایپومنیزیمی قبل و در طول درمان اصلاح شود.
• در نارسایی کبدی با احتیاط تجویز شود.

نکات قابل توصیه

• لازم است دارو دقیقاً مطابق دستور پزشک مصرف شود
• داروهایی که همزمان با داروی زیپراسیدون مصرف می کنید، رژیم غذایی و ترکیبات گیاهی و هرگونه بیماری همزمان را (مثل دیابت، تشنج، دمانس) به پزشک اطلاع دهید.
• حین درمان با زیپراسیدون از مصرف الکل اجتناب شود
• در صورتی که قصد بارداری دارید یا شیرده هستید باید به پزشک اطلاع دهید.
• زیپراسیدون اثرات آرام بخشی متوسط تا قوی دارد؛ از رانندگی و فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری دارند خودداری شود.

ممکن است در تنظیم دمای بدن اختلال ایجاد کند؛ در تماس با گرما، تمرینات ورزشی شدید، دهیدراسیون یا مصرف داروهایی که اثرات آنتی کولینرژیک دارند، احتیاط شود

مصرف در بارداری

C ( داروهای گروه C فقط باید با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد. خطرات ناشی از مصرف این گروه از داروها هنوز رد نشده است و یا اینکه مطالعات انسانی انجام نشده است و پزشک زمانی که احساس کند فواید مصرف این گروه از داروها از مضرات احتمالی آن بسیار بیشتر است و مصرف آن برای بیمار ضروری است تجویز انجام می‌دهد. )

دارو های مشابه

ریسپریدون , کوئتیاپین | کوتیاپین , آمی سولپراید , آرتمتر + لومفانترین , پالیپریدون , آسناپین , بلونانسرین