آرسنیک تری اکساید Arsenic trioxide
آرسنیک تری اکساید یک داروی شیمی درمانی با عملکرد ناشناخته است که برای درمان لوسمی مقاوم به داروهای خط اول استفاده می شود.
مکانیسم اثر
مکانیسم اثر داروی آرسنیک تری اکساید کاملا شناخته شده نیست. موجب تغییرات مورفولوژیک و شکستگی DNA و القای آپوپتوز در سلولهای لوسمی پرومیلوسیتیک انسانی NB4 در مطالعات آزمایشگاهی شده است. همچنین موجب آسیب یا تجزیه پروتئین اتصالی PML/RAR-alpha می شود و آپوپتوز را در سلول های سرطانی القا می کند.
فارماکوکینتیک
- زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی: 2 ساعت(آرسنیوس اسید)
- زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی بعد از تجویز اول: تقریبا 10-24 ساعت(مونومتیل آرسونیک اسید[MMA] و دی متیل آرسینیک اسید[DMA])
- AUC(سیکل1، روز 1): 194 نانوگرم. ساعت در هر میلی لیتر(آرسنیوس اسید)
- AUC(سیکل1، روز 25): 332 نانوگرم. ساعت در هر میلی لیتر(آرسنیوس اسید)
- حجم توزیع: 562 لیتر
- متابولیسم:
آرسنیوس اسید در بافت ها توزیع می شود و به متابولیت های MMA و DMA توسط متیل ترانسفراز در کبد متیله می شود.
متابولیسم آرسنیکتری اکساید شامل اکسیداسیون AsIII به AsV هم می شود که در بافت های مختلف با آنزیم یا بدون آنزیم رخ می دهد.
کلیرانس AsIII:49 لیتر در ساعت از کل بدن، 9 لیتر در ساعت کلیوی
نیمه عمر: MMA 32 ساعت، DMA 72 ساعتنیمه عمر: MMA 32 ساعت، DMA 72 ساعتموارد مصرف آرسنیک تری اکساید
لوسمی پرومیلوسیتیک حاد عود کنندهمقدار مصرف آرسنیک تری اکساید
بزرگسالان
لوسمی پرومیلوسیتیک حاد
تازه تشخیص داده شده با ریسک پایین
یک سیکل القایی و 4 سیکل تثبیت دارد.
سیکل القایی:
روزانه 0.15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن آرسنیک تری اکساید تا درمان مغز استخوان.حداکثر 60 روز تجویز شود، همراه با
22.5 میلی گرم به ازای هر مترمربع سطح بدن ترتینوئین خوراکی دوبار در روز تا درمان مغز استخوان.حداکثر 60 روز تجویز شود.
پیشگیری از سندرم Differentiation: روزانه 0.5 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن پردنیزون از روز اول تا انتهای درمان القایی توصیه می شود.
سیکل تثبیت:
روزانه 0.15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن آرسنیک تری اکساید برای 1-5 روز در هفته 1-4 از سیکل 8 هفته ای برای 4 سیکل همراه با ترتینوئین.
22.5 میلی گرم به ازای هر مترمربع سطح بدن ترتینوئین خوراکی دوبار در روز در روزهای 1-7 در هفته های 1،2،5،6.در هفته های 5-6 از سیکل چهارم ترتینوئین حذف شود.
لوسمی پرومیلوسیتیک حاد عودکننده
یک سیکل القایی و یک سیکل تثبیت دارد.
سیکل القایی:
روزانه 0.15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن آرسنیک تری اکساید تا درمان مغز استخوان. حداکثر 60 روز تجویز شود.
سیکل تثبیت:
3-6 هفته بعد از پایان سیکل القایی شروع می شود.
روزانه 0.15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن آرسنیک تری اکساید برای 25 دوز در مدت 5 هفته.
کودکان
لوسمی پرومیلوسیتیک حاد
در صورت عود بعد از درمان با رتینوئیدها یا آنتراسیکلین ها
زیر 4 سال:ایمنی دارو تایید نشده است.
بالای 4 سال:
روزانه 0.15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن آرسنیک تری اکساید تا درمان مغز استخوان. حداکثر 60 روز تجویز شود.
بعد از 3-6 هفته
روزانه 0.15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن آرسنیک تری اکساید برای 25 دوز در مدت 5 هفته.موارد منع مصرف
حساسیت شدیدعوارض جانبی آرسنیک تری اکساید
سینوزیت , کم خونی , افسردگی , اضطراب , بی خوابی , اسهال , یبوست , خون دماغ , سردرد , ادم , کاهش اشتها , سرفه , تهوع , درد قفسه سینه , گیجی , استفراغ , تشنج , تاری دید , تحریک چشم , گرگرفتگی , سرگیجه , تعریق شبانه , کهیر , افزایش فشارخون , تپش قلب , تب1 , واکنش های محل تزریق , بی اشتهایی , لرزش , افزایش قند خون , کاهش کلسیم خون , افزایش ALT , خارش , افزایش وزن , خونریزی واژینال , خستگی , تنگی نفس , درد مفاصل , پاراستزی , گلودرد , ترومبوسایتوپنی , افت فشارخون , خونریزی گوارشی , افت قند خون , صدای زنگ در گوش , نوتروپنی , رنگ پریدگی , کاندیدیازیس دهانی , درماتیت , کما , هایپر پیگمانتاسیون , ورم پلک , دل درد , افزایش پتاسیم خون , هرپس سیمپلکس , نوتروپنی تب دار , تاکی کاردی , نارسایی کلیه , افزایش فاصله QT , درد استخوانی , درد گوش , لوکوسیتوز , خون مردگی , عفونت های دستگاه تنفس فوقانی , کریپتاسیون , افت پتاسیم خون , کمبود منیزیم , کمبود اکسیژن , افیوژن جنب , رالتداخلات دارویی
اکترئوتاید استات , ویتامین ب12 , ترفنادین , متازولامید , پروتریپتیلین , پروکائین آمید , اسپارفلوکساسین , تورمیفن , دروپریدول , پالونوسترون , هیسترلین , دروندارون , اینوتوزوماب , بپریدیل , آلفوزوسین , پرومازین , آمی تریپتیلین , آمیودارون , اپی نفرین , اریترومایسین , افلوکساسین , اندانسترون , تلاوانسین , ومورافنیب , فوسکارنت , دیو تترابنازین , ایلوپریدون , نافارلین , پالیپریدون , پیماوانسرین , رومیدپسین , ایبوتیلاید , دوفتیلید , آمی سولپراید , آرتمتر + لومفانترین , دوسولپین , میانسرین , دولاسترون , زیپراسیدون , مفلوکین , اریبولین , پانوبینوستات , ریبوسیکلیب , پنتامیدین , کینیدین | کوئینیدین , آموکساپین , پروکلرپرازین , پالیفرمین , وندتانیب , کلومیپرامین , لوپرولاید استات , فلکاینید | فلکایینید , گوسرلین , رانولازین , ساکویی ناویر | ساکیناویر , نیلوتینیب , هالوپریدول , ونلافاکسین , وریکونازول , کلاریترومایسین , کلرپرومازین , فلوکونازول , لاپاتینیب , لووفلوکساسین , متادون , موکسی فلوکساسین , نورتریپتیلین , دیزوپیرامید | دیسوپیرامید , سوتالول , سیزاپراید , فلوفنازین , فلووکسامین , فلوکستین , ترازودون , تریپتورلین , تریمی پرامین , تیوریدازین , دسیپرامین , دوکسپین , ایمی پرامین , پاروکستین , پرفنازین , پرومتازین , پوساکونازول , پیموزاید , داساتینیب , کلرتالیدون , جمتوزومب , آسناپین , پانی تومومب , وازوپرسین , گرپافلوکساسین , هالوفانترین , بداکیلین , گیلتریتینیب , پرفلوترن , انترکتینیب , پیتولیسانت , هالاونهشدارها
در نارسایی کلیه یا کبد با احتیاط استفاده شود.
دارو ی آرسنیک تری اکساید کارسینوژن است.بروز بدخیمی جدید ثانویه را در نظر داشته باشید.
تجویز همزمان با ترتینوئین موجب افزایش AST، آلکالین فسفاتاز و بیلی روبین سرمی در 44% بیماران می شود.(باید تنظیم دوز انجام شود)
هشدار شدید
سندرم Differentiation
در صورت عدم درمان کشنده است.
علایم شامل تب، تنگی نفس، دیسترس تنفسی حاد، انفیلتراسیون ریوی، افیژن پریکارد یا جنب، افزایش وزن یا ادم محیطی، افت فشارخون، اختلال عملکرد ارگان هایی نظیر کلیه یا کبد، با یا بدون لوکوسیتوز.
در صورت شک به وقوع این سندرم دوز بالای کورتیکواستروئیدها را تجویز کنید و علایم حیاتی را تحت نظر داشته باشید تا علایم رفع شود.
قطع موقت آرسنیک تری اکساید ممکن است لازم باشد.
اختلال هدایت قلبی
می تواند موجب افزایش فاصله QTc، بلوک دهلیزی-بطنی کامل و آریتمی بطنی نوع تورسید دی پونت شود که می تواند کشنده باشد.
قبل از شروع درمان فاصله QTc را ارزیابی کنید، هرگونه اختلال الکترولیتی را درمان کنید و دارو های افازیش دهنده فاصله QTc را قطع کنید.
در بیماران با آریتمی بطنی یا افزایش فاصله QTc تجویز نکنید.
نکات قابل توصیه
هم خانم ها و هم آقایان مصرف کننده داروی آرسنیک تری اکساید باید از روش های ضدبارداری مطمئن استفاده کننید.این دارو موجب آسیب به جنین یا بروز نقایص مادرزادی می شود. خانم ها تا 6 ماه بعد از آخرین دوز و آقایان تا 3 ماه بعد از آخرین دوز باید پیشگیری از بارداری را ادامه دهند.
این دارو باروری مردان را متاثر می کند.
تا دو هفته بعد از آخرین دوز از شیردهی خودداری کنید.
این دارو وارد مایعات بدن(ادرار، مدفوع و استفراغ) می شود.حداقل 48 ساعت بعد از دریافت دارو از تماس مایعات بدن با دست ها یا سطوح جلوگیری کنید. لباس های بیمار باید جدا شست و شو شوند.
پرسش از دکتر داروساز