زغال فعال شده Activated charcoal


زغال فعال یا کربن فعال ، فرم غیر آلی کربن است که از سوختن ناقص کربن آلی تهیه شده است. توسط جریان گاز اکسید کننده که در دمای بالا از سطح آن عبور می کند، فعال می شود. در نتیجه شبکه ای مناسب از منافذ ایجاد شده و ماده ای با سطحی وسیع و تمایل بالا برای اتصال به مواد مختلف تولید می شود.

فعال شده ی این دارو برای درمان معده درد ناشی از گاز اضافی (نفخ)، اسهال، یا سوء هاضمه به کار می رود.

همچنین برای از بین بردن خارش مربوط به درمان دیالیز کلیوی و برای درمان مسمومیت با مصرف بیش از حد دارو استفاده می شود.

داروی زغال فعال به عنوان یک داروی ضد عفونی کننده در اورژانس معده جهت درمان مسمومیت ناشی از مصرف خوراکی بیش از حد داروهای خاص یا سموم به کار می رود؛ با این حال اثرات آن روی برخی ترکیبات از جمله اسید ها و بازهای قوی، متانول و مواد با ظرفیت جذب محدود (مانند آهن، لیتیوم و آرسنیک) کم است.

 زغال فعال با اتصال برگشت پذیر به سم در محیط معده به فعالیت می پردازد. کاربردهای بالینی زغال فعال در اوایل دهه 1800 اتفاق افتاد. در حالی که این روش درمان برای مسمومیت حاد نسبتا تهاجمی در نظر گرفته می شود ، اما در فهرست دارو های ضروری سازمان های بهداشت جهانی جزء مهم ترین داروهای مورد نیاز در هر شبکه بهداشت است.

مکانیسم اثر

طیف متفاوتی از داروها و مواد شیمیایی را جذب می کند (اتصال فیزیکی مولکول دارو روی سطح زغال فعال)، ممکن است اتصال تعدادی از مولکول ها جدا شود مگر اینکه نسبت ذغال فعال به سم بسیار زیاد باشد.

فارماکودینامیک

زغال فعال به عنوان یک عامل ضد عفونی کننده معده در شرایط اضطراری بالینی در موارد استفاده از سم یا مصرف بیش از حد دارو، به کار می رود. مطالعات نشان می دهد که تجویز زودهنگام زغال فعال سبب جذب سطحی سم به زغال و کاهش جذب آن در معده می شود، در حالیکه در مدت طولانی پس از مصرف سبب اختلال در چرخه روده ای کبدی و روده ای عروقی سم در بدن می شود.

فارماکوکینتیک

  • جذب: توسط دستگاه گوارش جذب نمی شود.
  • اثرگذاری: در صورتیکه 30-60 دقیقه بعد از مواجهه با سم تجویز شود، بیشترین اثر را دارد.
  • دفع: از طریق مدفوع

مقدار مصرف زغال فعال شده

قرص: 250 میلی گرم

کپسول: 260 میلی گرم

محلول:

208 میلی گرم در میلی لیتر

 سوسپانسیون:

25 گرم - 50 گرم

مسمومیت، مصرف بیش از حد:

1 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، 25-100 گرم خوراکی.

یا به عبارتی دیگر نسبت 10 گرم زغال فعال برای هر گرم دارو.

حداقل دوز: 25 گرم.

هشدارها

مرتبط با عوارض جانبی

ممکن است سبب تهوع شود. خطر وقوع تهوع در مصرف همزمان با سوربیتول بیشتر می شود. تزریق وریدی داروهای ضد تهوع ممکن است خطر شروع تهوع را کاهش داده و باعث کنترل آن و تسهیل درمان شود.

مرتبط با بیماری

کاهش حرکات دودی: در بیماران دچار کاهش حرکات دودی روده ای احتیاط شود.

مرتبط با داروها

داروهای مسهل (سوربیتول، مانیتول، منیزیم سولفات و..): مصرف همزمان زغال فعال با داروهای مسهل توصیه نشده است. مسهل ها جهت تغییر علائم بیمار موثر نیستند و نقشی در درمان بیماران مسموم ندارند. ترکیبات مسهل ممکن است سبب بدتر شدن علائم مربوط به مایعات بدن و الکترولیت ها شوند.

مرتبط با اشکال دارویی

  • بنزیل الکل و مشتقات آن: برخی از اشکال این دارو ممکن است حاوی سدیم بنزوات/ بنزوئیک اسید باشند. مصرف مقادیر بالای بنزیل الکل با خطر وقوع سمیت و مرگ در نوزادان همراه است. بعضی منابع مدعی هستند که بنزیل الکل در محل اتصال به پروتئین با بیلی روبین رقابت می کند.
  • کپسول و قرص: فرم کپسول و قرص برای درمان سمیت توصیه نمی شود.

سایر موارد احتیاط:

استفاده موثر: در درمان سمیت ناشی از ترکیبات با وزن مولکولی پایین مانند سیانید، آهن، متانول، اتانول و لیتیم موثر نیست.

نکات قابل توصیه

اگر بیمار واکنش آلرژیک به زغال فعال داشته باشد، نباید از این دارو استفاده کند. قبل از مصرف این دارو، در صورت حساسیت به سایر داروها  یا ابتلا به بیماری کبدی، کلیوی یا هر نوع بیماری جدی دیگر، باید به پزشک خود اطلاع دهد.

اگر بیمار از این دارو در خانه برای درمان اسهال استفاده می کند، در صورتیکه اسهال بیش از دو روز ادامه یافت یا با تب همراه شد، باید مصرف دارو قطع شود. از مصرف زغال فعال همزمان با سایر داروها خودداری شود. دارو باید حداقل دو ساعت قبل یا یک ساعت بعد از مصرف سایر داروها استفاده شود. این دارو ممکن است به سایر داروها متصل شده و اثرات درمانی آن ها را کاهش دهد که می تواند خطرناک باشد.

مصرف دارو در کودکان زیر یک سال بدون مصرف پزشک توصیه نمی شود.

دارو شکسته، خرد و جویده نشود و به طور کامل بلعیده شود.

"داروهای معرفی شده و مشاوره دارویی به معنای تجویز نمی باشند. لطفا پیش از مصرف هر دارویی با پزشک مشورت کنید."

بنر مشاوره دارویی
 
برای دسترسی به کانال های شرکت خدمات دارویی رضوی بر روی پیام رسان مدنظر کلیک کنید:

🟣 اینستاگرام 🟡 لینکدین 🔵 تلگرام 🟠 ایتا 🟢 بله

نظر خود را درباره خدمات ما بگویید:

لینک نظرسنجی
 

پرسش از دکتر داروساز


سوالات کاربران
    تاکنون نظری برای این مطلب درج نشده است.