● بیماری کبد الکلی در واقع به آسیب کبدی اشاره دارد که ناشی از مصرف بیش از حد الکل است. این بیماری می‌تواند سبب تجمع چربی، التهاب و زخم در کبد شود. این بیماری می‌تواند بسیار جدی و خطرناک باشد.
● درمان بیماری کبد الکلی زمانی موفقیت‌آمیز خواهد بود که فرد درگیر واقعاً تصمیم به ترک الکل گرفته باشد و تلاش کند تا تغییراتی را در سبک زندگی خود ایجاد کند. در این مطلب قصد داریم بیشتر با این بیماری آشنا شویم و به نحوه تشخیص و درمان آن بپردازیم.
بیماری کبد الکلی چیست؟
● شاید بهتر باشد قبل از اینکه در خصوص بیماری کبد الکلی صحبت کنیم ابتدا ببینیم نقش کبد در بدن چیست و چه تأثیری در سلامتی ما دارد؟ یکی از پیچیده‌ترین و مهم‌ترین اندام‌ها در بدن انسان کبد است که وظایف متعددی را برعهده دارد.
● از جمله عملکردهای کبد می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ○ فیلتر کردن سموم خون
- ○ ذخیره انرژی
- ○ ساخت هورمون‌ها و پروتئین‌ها
- ○ تنظیم کلسترول خون
- ○ تنظیم قند خون و…
● تحقیقات حاکی از آن است که پس از بیماری‌های هپاتیت و سرطان کبد، شایع‌ترین بیماری که افراد را ناچار به پیوند کبد می‌کند، همین بیماری کبد الکلی است. این بیماری در صورتی که به موقع تشخیص و درمان نشود، می‌تواند افراد را حتی به کام مرگ بکشاند.
مراحل بیماری کبد الکلی
● بیماری کبد الکلی به طور کلی چهار مرحله اصلی دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:
- ○ بیماری کبد چرب الکلی
- ○ هپاتیت الکلی
- ○ فیبروز
- ○ سیروز
● از آن جایی که کبد چیزی حدود ۵۰۰ عملکرد مختلف در بدن دارد، در اثر آسیب می‌تواند کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد. زمانی که کبد دچار آسیب می‌شود ممکن است زمان زیادی طول بکشد که شما از این قضیه مطلع شوید.
● زیرا کبد به طور کلی توانایی بازسازی و ترمیم خود را دارد و بنابراین نشانه‌های بیماری ممکن است دیر ظاهر شوند. متأسفانه در اغلب موارد، زمانی پزشکان آسیب کبدی را تشخیص می‌دهند که درمان آن سخت و در مواردی غیرممکن است.
علائم و نشانه‌های بیماری کبد الکلی
● از آن جایی که آسیب کبدی بخش‌های دیگر بدن را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد، علائم اولیه آن مبهم است. اما به طور کلی علائم این بیماری شامل موارد زیر هستند:
- ○ احساس عمومی ناخوشی
- ○ درد در ناحیه شکم
- ○ حالت تهوع و استفراغ
- ○ کاهش اشتها
- ○ اسهال
● اغلب، افراد با مشاهده این علائم خیلی آن‌ها را جدی نمی‌گیرند و هم‌زمان با ادامه مصرف الکل، بیماری خود را تشدید می‌کنند که این موضوع قطعاً می‌تواند خطرآفرین باشد. اما هنگامی که بیماری کبد الکلی به بیشترین حد خود می‌رسد، تشخیص علائم راحت‌تر می‌شود.
● این علائم معمولاً در مراحل فیبروز یا سیروز خود را نشان می‌دهند و شامل موارد زیر هستند:
- ○ ادم یا تورم اندام تحتانی
- ○ آسیت (تجمع مایع در شکم)
- ○ تب و لرز
- ○ خارش شدید پوست
- ○ بیش از حد خمیده شدن ناخن‌های دست
- ○ کاهش وزن به شکل کاملاً مشهود
- ○ ضعف عمومی و تحلیل عضلات
- ○ مشاهده خون در استفراغ و مدفوع
- ○ خونریزی یا کبودی در بدن آن هم با کوچک‌ترین اتفاق
- ○ واکنش‌های شدید بدن نسبت به مصرف الکل و مواد مخدر
عوامل خطر ابتلا به بیماری کبد الکلی
● عوامل متعددی را می‌توان نام برد که خطر ابتلا به بیماری کبد الکلی را افزایش می‌دهند. در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
○ افرادی که آبجو و مشروبات الکلی مصرف می‌کنند نسبت به دیگر افراد، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کبد الکلی هستند.
○ در شرایطی که میزان مصرف الکل در دو گروه زنان و مردان به یک اندازه باشد، احتمال ابتلای زنان به کبد الکلی بیشتر از مردان است. (بدن زنان بیشتر مستعد اثرات منفی الکل است.)
○ در صورتی که در طول ۵ سال متوالی، زنان روزی بیش از دو بار و مردان بیش از سه بار نوشیدنی الکلی مصرف کنند، نسبت به دیگر افراد بیشتر مستعد ابتلا به بیماری کبد الکلی خواهند بود.
○ زنانی که در عین داشتن اضافه وزن شدید به مصرف الکل اعتیاد پیدا کرده‌اند، بیشتر از دیگر افراد مستعد این بیماری هستند. (البته در این مورد چاقی مردان نیز می‌تواند برای آن‌ها خطر آفرین باشد.)
○ فردی که به طور منظم الکل مصرف می‌کند و در عین حال به هپاتیت C یا هر نوع هپاتیت دیگری مبتلاست، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کبد الکلی قرار دارد.
○ همچنین تفاوت‌های ژنتیکی نیز می‌تواند در این مورد تأثیرگذار باشد.
درمان بیماری کبد الکلی
● اما به مهم‌ترین بخش این مطلب که همان راهکارهای درمانی بیماری کبد الکلی است رسیدیم. همان‌طور که پیش از این اشاره کردیم، اولین قدم برای درمان این بیماری، مصمم بودن بیمار نسبت به ترک الکل است. تا زمانی که شخص موردنظر تصمیمی بر ترک الکل نداشته باشد یا این موضوع را خیلی جدی نگیرد، هیچ راه حلی برای درمان نمی‌توان ارائه کرد.
● در ادامه به صورت مفصل به این موضوع می‌پردازیم و راهکارهای درمانی را نیز معرفی می‌کنیم.
ترک نوشیدنی الکلی
● زمانی که پزشک این بیماری را در فرد تشخیص می‌دهد، اولین توصیه او به بیمار عدم مصرف الکل است. در صورت قطع کردن مصرف الکل بعد از تشخیص بیماری کبد الکلی می‌توان وضعیت بیماری را در عرض ۲ تا ۶ هفته معکوس کرد و علائم آن را کاهش داد.
● در صورت از سرگیری مصرف الکل، هر شرایطی که معکوس شده باشد، مجدداً با شروع نوشیدن باز می‌گردد. البته باید به این نکته مهم اشاره کنیم که ترک الکل نیز باید اصولی انجام شود.
● افرادی که اعتیاد شدیدی به مصرف الکل دارند و بیش از حد مجاز نوشیدنی‌های الکلی مصرف می‌کنند، برای ترک کردن نباید به تنهایی اقدام کنند چرا که این کار برای آن‌ها بسیار سخت خواهد بود. این افراد باید حتماً زیر نظر یک پزشک متخصص این کار را انجام دهند.
● ترک الکل آن هم به یک باره می‌تواند برای سلامتی و زندگی افراد تهدیدآمیز باشد؛ بنابراین برای ایمن بودن این کار باید از یک پزشک متخصص کمک گرفته شود. اگر فرد در مراحل هپاتیت الکلی یا سیروز باشد و مصرف الکل را ترک نکند، با هیچ درمان پزشکی یا جراحی نمی‌توان از نارسایی کبد جلوگیری کرد. ترک الکل نیز یک سری علائم و نشانه‌ها دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
● معمولاً فرد در ۴۸ ساعت اول ترک الکل بدترین حالت‌ها را تجربه می‌کند. اما پس از گذشت ۳ الی ۷ روز پس از ترک الکل، بدن خود را با عدم دریافت الکل تطبیق می‌دهد و بهبودی از این نقطه شروع می‌شود.
● یکی دیگر از علائم ترک الکل، اختلال در خواب است که معمولاً پس از گذشت نهایتاً یک ماه الگوی خواب افراد به حالت عادی برمی‌گردد.
تراپی
● مسئله ترک الکل موضوع بسیار مهمی است و ممکن است برای برخی از افراد پروسه طولانی‌تری داشته باشد. برای اینکه وابستگی شدید افراد به الکل از بین برود، ترک کردن باید به صورت تدریجی انجام شود.
● به همین دلیل اغلب توصیه می‌شود افراد در مراحل ابتدایی ترک، به یک مرکز تخصصی توانبخشی مراجعه کنند و کاملاً زیر نظر پزشک متخصص باشند. چرا که در اواسط راه درمان ممکن است افراد تمایل به بازگشت مجدد به مصرف الکل داشته باشند.
● در صورتی که درمان روانشناختی به تنهایی روی افراد تأثیر نداشته باشد، مصرف یک سری داروها نیز برای جلوگیری از عود بیماری و کمک به پرهیز از مصرف الکل پیشنهاد می‌شوند که عبارتند از:
- ○ کامپرال (آکامپروسات)
- ○ ویویترول (نالترکسون)
- ○ توپاماکس (توپیرامات)
- ○ باکلوفن
- ○ دی سولفیر‌ام
تغییر سبک زندگی
● یکی دیگر از راهکارهایی که می‌تواند در کاهش علائم کبد الکلی و درمان آن تأثیرگذار باشد، تغییر سبک زندگی است.
● از سری کارهایی که می‌توانیم به شما پیشنهاد کنیم عبارتند از:
○ بسیاری از افراد مبتلا به بیماری کبد الکلی دچار سوء تغذیه می‌شوند. برای درمان و رهایی از این بیماری باید افراد طبق یک رژیم غذایی اصولی پیش بروند تا مواد مغذی مورد نیاز بدن را دریافت کنند.
○ افراد برای جلوگیری از ورم پاها و شکم که به دلیل تجمع آب به وجود می‌آید، باید از خوردن غذاهای شور پرهیز کنند و به هیچ عنوان به غذاها نمک اضافه نکنند.
○ پزشکان همچنین به افرادی که دچار اضافه وزن شدید هستند توصیه می‌کنند تا حد امکان وزن خود را کاهش دهند و همچنین از مصرف سیگار خودداری نمایند. پس پرخوری بیش از اندازه و سیگار کشیدن نیز باید از برنامه روزانه کاملاً حذف شوند. (به طور کلی پروتئین و انرژی روزانه باید به اندازه کافی تأمین شوند. نه خیلی زیاد و نه خیلی کم)
○ برای کاهش علائم بیماری، ممکن است پزشکان مصرف یک سری مولتی ویتامین‌ها را نیز برای افراد تجویز کنند.
○ بهتر است به جای خوردن یک یا دو وعده غذایی اصلی و بزرگ، وعده‌های غذایی به سه یا چهار وعده کوچک تبدیل شوند. در این زمینه نیز می‌توانید از متخصصین تغذیه کمک بگیرید و از آن‌ها درخواست کنید که یک برنامه غذایی اصولی برایتان تنظیم کنند.
مصرف دارو
● برای تجویز دارو باید افراد به طور دقیق مورد معاینه قرار بگیرند و شرایط و وضعیت بیماری آن‌ها به طور کامل بررسی شود تا در نهایت بتوان تصمیم گرفت آیا مصرف دارو می‌تواند تأثیری در درمان آن‌ها داشته باشد یا نه.
● آن دست از افرادی که به هپاتیت شدید الکلی مبتلا هستند باید حتماً در بیمارستان بستری شده و تحت درمان قرار بگیرند. ممکن است مصرف کورتیکواستروئیدها یا پنتوکسی فیلین در کاهش التهاب کبد این افراد مؤثر باشد.
● از دیگر داروهایی که ممکن است در درمان افراد مؤثر باشند و البته همچنان در مورد آن‌ها مطالعاتی انجام می‌شود عبارتند از:
- ○ پروبیوتیک‌ها
- ○ درمان با سلول‌های بنیادی
- ○ و داروهایی که مسیر التهاب را هدف قرار می‌دهند.
پیوند کبد
● در بدترین حالت که بیماری بسیار تشدید شده است، کبد دچار نارسایی شده و توانایی خود را برای عملکرد صحیح از دست می‌دهد. در این شرایط، پیوند کبد تنها راه برای درمان نارسایی غیر قابل بازگشت کبد است.
● در صورتی که فرد مصرف الکل را به طور کامل ترک کرده باشد، اما نارسایی کبدی پیش‌رونده باشد، تنها راهکار باقیمانده پیوند کبد است. همچنین باید بگوییم اگر فردی می‌خواهد روند بیماری را معکوس یا کُند، کند، باید از همان ابتدای راه که بیماری تشخیص داده شده، به طور کامل مصرف الکل را کنار بگذارد. این‌گونه شانس درمان بیشتر می‌شود.
درج نظر