یائسگی چیست و چه علائمی دارد؟

● یائسگی (به انگلیسی Menopause) به طور رسمی زمانی شروع می‌شود که 12 ماه متوالی را بدون قاعدگی سپری کنید. علائمی مانند تعریق شبانه درست قبل، حین و بعد از یائسگی شایع هستند. درمان‌های سنتی و خانگی در بیشتر موارد می‌توانند کمک کننده باشند.

● در یائسگی فرد دیگر نمی‌تواند به طور طبیعی باردار شود. معمولاً بین سنین 45 تا 55 سالگی شروع می‌شود، اما می‌تواند قبل یا بعد از این محدوده سنی هم ایجاد شود.

● یائسگی می‌تواند علائم ناراحت کننده‌ای مانند گرگرفتگی بدن و افزایش وزن ایجاد کند. برای اکثر زنان، درمان دارویی برای یائسگی لازم نیست.

یائسگی از چه زمانی شروع می‌شود و چقدر طول می‌کشد؟

● اغلب زنان برای اولین بار علائم یائسگی را حدود چهار سال قبل از آخرین قاعدگی‌شان تجربه می‌کنند. علائم اغلب تا حدود چهار سال پس از آخرین قاعدگی یک زن ادامه می‌یابد.

● تعداد کمی از زنان تا یک دهه قبل از وقوع یائسگی، علائم یائسگی را تجربه می‌کنند و از هر 10 زن، 1 نفر علائم یائسگی را به مدت 12 سال پس از آخرین قاعدگی خود تجربه می‌کند.

● سن متوسط یائسگی 51 سال است، اگرچه ممکن است به طور متوسط تا دو سال زودتر برای زنان هم رخ دهد.

● عوامل زیادی وجود دارد که به تعیین زمان شروع یائسگی کمک می‌کند، از جمله ژنتیک و سلامت تخمدان. پیش یائسگی قبل از یائسگی اتفاق می‌افتد. پیش یائسگی، زمانی است که هورمون‌های شما برای وارد شدن به یائسگی شروع به تغییر می‌کنند.

● می‌تواند از چند ماه تا چندین سال ادامه یابد. بسیاری از زنان از اواسط دهه 40 زندگی خود شروع به یائسه شدن می‌کنند. برخی دیگر از زنان دوران پیش از یائسگی را رد می‌کنند و به طور ناگهانی وارد یائسگی می‌شوند.

پیش یائسگی، یائسگی، پس یائسگی

● در دوران پیش یائسگی، دوره‌های قاعدگی نامنظم می‌شود. ممکن است قاعدگی به تأخیر بیفتد یا یک یا چند دوره قاعدگی را کاملاً رد کنید. جریان قاعدگی نیز ممکن است سنگین‌تر یا سبک‌تر شود.

● یائسگی به فقدان قاعدگی برای یک سال کامل گفته می‌شود.

● پس از یائسگی به سال‌های پس از یائسه شدن اشاره دارد.

علائم یائسگی چیست؟

● تجربه یائسگی هر زنی منحصر به فرد است. هنگامی که یائسگی به طور ناگهانی یا در مدت زمان کوتاه‌تری رخ می‌دهد، علائم معمولاً شدیدتر هستند.

● شرایطی که بر سلامت تخمدان تأثیر می‌گذارد، مانند سرطان یا هیسترکتومی، یا سبک زندگی خاص، مانند سیگار کشیدن، باعث افزایش شدت و طول مدت علائم می‌شوند.

● جدای از تغییرات قاعدگی، علائم پیش یائسگی، یائسگی و پس از یائسگی به طور کلی یکسان است. شایع‌ترین علائم اولیه قبل از یائسگی عبارتند از:

○ قاعدگی کمتر
○ قاعدگی‌های سنگین‌تر یا سبک‌تر از آنچه معمولاً تجربه می‌کنید
○ علائم وازوموتور (VMS)، از جمله تعریق شبانه و گرگرفتگی

● تخمین زده می‌شود که 75 درصد از زنان همراه با یائسگی دچار گرگرفتگی می‌شوند.

● سایر علائم رایج یائسگی عبارتند از:

○ بی‌خوابی
○ خشکی واژن
○ افزایش وزن
○ افسردگی
○ اضطراب
○ مشکل در تمرکز
○ مشکلات حافظه
○ کاهش میل جنسی
○ خشکی پوست، دهان و چشم
○ افزایش ادرار
○ سینه‌های دردناک یا حساس
○ سردرد
○ تپش قلب
○ عفونت‌های دستگاه ادراری (UTIs)
○ کاهش توده عضلانی
○ مفاصل دردناک یا سفت
○ کاهش توده استخوانی
○ کاهش حجم سینه
○ نازک شدن یا ریزش مو
○ افزایش رشد مو در نواحی دیگر بدن مانند صورت، گردن، سینه و قسمت بالایی پشت

عوارض یائسگی

● عوارض شایع یائسگی عبارتند از:

○ آتروفی ولوواژینال
○ دیسپارونی یا مقاربت دردناک
○ عملکرد متابولیک کندتر
○ پوکی استخوان یا استخوان‌های ضعیف
○ خلق‌وخو یا تغییرات عاطفی ناگهانی
○ آب مروارید
○ بیماری پریودنتال
○ بی‌اختیاری ادرار
○ بیماری قلبی یا عروقی

چرا یائسگی رخ می‌دهد؟

● یائسگی یک فرایند طبیعی است که با افزایش سن تخمدان‌ها و تولید هورمون‌های تولید مثل کمتر اتفاق می‌افتد.

● بدن در پاسخ به سطوح پایین‌تر هورمون‌های زیر شروع به تغییرات متعددی می‌کند:

○ استروژن
○ پروژسترون
○ تستوسترون
○ هورمون محرک فولیکول (FSH)
○ هورمون لوتئینه کننده (LH)

● یکی از قابل توجه ترین تغییرات از بین رفتن فولیکول‌های تخمدان فعال است. فولیکول‌های تخمدان ساختارهایی هستند که تخمک‌ها را از دیواره تخمدان تولید و رها می‌کنند و اجازه قاعدگی و باروری را می‌دهند.

● اکثر خانم‌ها ابتدا متوجه می‌شوند که دفعات پریودشان کمتر ثابت می‌شود، زیرا جریان سنگین‌تر و طولانی‌تر می‌شود. معمولاً در اواسط تا اواخر دهه 40 رخ می‌دهد. در سن 52 سالگی، اکثر زنان یائسه شده‌اند.

● در برخی موارد، یائسگی ناشی از آسیب یا برداشتن جراحی تخمدان‌ها و ساختارهای لگنی مرتبط است.

● علل شایع یائسگی القایی عبارتند از:

○ اوفورکتومی دوطرفه یا برداشتن جراحی تخمدان‌ها
○ ابلیشن تخمدان یا قطع عملکرد تخمدان که ممکن است با هورمون درمانی، جراحی یا تکنیک‌های رادیوتراپی در زنان مبتلا به تومورهای گیرنده مثبت استروژن انجام شود.
○ رادیوتراپی لگن
○ آسیب‌های لگنی که به شدت به تخمدان‌ها آسیب می‌زند یا آن‌ها را تخریب می‌کند.

یائسگی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

● اگر علائم یائسگی دردناکی را تجربه کردید و سن شما 45 سال یا کمتر است، بهتر است با یک متخصص زنان مشورت کنید.

● یک آزمایش خون جدید به نام آزمایش تشخیصی PicoAMH Elisa اخیراً توسط سازمان غذا و دارو آمریکا تأیید شده است. این آزمایش برای کمک به تعیین اینکه آیا یک زن وارد یائسگی شده است یا نزدیک به آن است، استفاده می‌شود.

● این آزمایش جدید ممکن است برای زنانی که علائم پیش یائسگی را دارند مفید باشد؛ زیرا این علائم می‌توانند اثرات نامطلوبی بر سلامتی داشته باشند. یائسگی زودرس با خطر بیشتر پوکی استخوان و شکستگی، بیماری قلبی، تغییرات شناختی، تغییرات واژن و کاهش میل جنسی و تغییرات خلقی همراه است.

● پزشک همچنین می‌تواند آزمایش خونی تجویز کند که سطح هورمون‌های خاصی مانند FSH و نوعی استروژن به نام استرادیول را در خون اندازه‌گیری می‌کند.

● افزایش مداوم سطح FSH خون به میزان 30 mIU/mL یا بالاتر، همراه با فقدان قاعدگی برای یک سال متوالی، معمولاً تأیید یائسگی است. آزمایش بزاق و آزمایش ادرار نیز در دسترس هستند، اما غیر قابل اعتمادترند.

● در دوران پیش از یائسگی، سطوح FSH و استروژن روزانه در نوسان است، بنابراین اکثر متخصصان این وضعیت را بر اساس علائم، تاریخچه پزشکی و اطلاعات قاعدگی تشخیص می‌دهند.

● بسته به علائم و سابقه سلامتی شما، پزشک ممکن است آزمایش‌های خون اضافی را برای کمک به رد سایر بیماری‌های زمینه‌ای که ممکن است مسئول علائم باشند، تجویز کند.

● آزمایش‌های خون اضافی که معمولاً برای کمک به تأیید یائسگی تجویز می‌شوند عبارتند از:

○ تست‌های عملکرد تیروئید
○ بررسی چربی خون
○ تست‌های عملکرد کبد
○ تست‌های عملکرد کلیه
○ تست تستوسترون، پروژسترون، پرولاکتین، استرادیول و گنادوتروپین جفتی (hCG)

درمان یائسگی

● اگر علائم شدید باشد یا بر کیفیت زندگی‌تان تأثیر بگذارد، ممکن است نیاز به درمان داشته باشید. هورمون درمانی ممکن است یک درمان مؤثر در زنان زیر 60 سال یا در عرض 10 سال پس از شروع یائسگی برای کاهش یا مدیریت موارد زیر باشد:

○ گرگرفتگی
○ عرق شبانه
○ گرگرفتگی
○ آتروفی واژن
○ پوکی استخوان

● سایر داروها ممکن است برای درمان علائم خاص یائسگی مانند ریزش مو و خشکی واژن استفاده شوند.

● داروهای اضافی که گاهی برای علائم یائسگی استفاده می‌شود عبارتند از:

○ ماینوکسیدیل موضعی 5 درصد، یک بار در روز برای نازک شدن و ریزش مو استفاده می‌شود
○ شامپوهای ضدشوره، معمولاً کتوکونازول 2 درصد و زینک پیریتیون 1 درصد، برای ریزش مو استفاده می‌شود.
○ کرم موضعی فلورنیتین هیدروکلراید برای رشد موهای ناخواسته
○ مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، معمولاً پاروکستین 7.5 میلی‌گرم برای گرگرفتگی، اضطراب و افسردگی
○ مرطوب کننده‌ها و روان کننده‌های واژن غیر هورمونی
○ روان کننده‌های واژینال مبتنی بر استروژن با دوز پایین به شکل کرم، حلقه یا قرص
○ اسپمیفن برای خشکی واژن و مقاربت دردناک
○ آنتی بیوتیک های پیشگیری کننده برای عفونت‌های ادراری مکرر
○ داروهای خواب برای بی خوابی
○ دنوزوماب، تری پاراتید، رالوکسیفن یا کلسی تونین برای پوکی استخوان پس از قاعدگی

درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی

● راه‌های مختلفی برای کاهش علائم یائسگی خفیف تا متوسط به طور طبیعی وجود دارد، با استفاده از درمان‌های خانگی، تغییر شیوه زندگی و درمان‌های جایگزین.

● چند نکته برای مدیریت علائم یائسگی در خانه:

خنک نگه داشتن بدن و راحت بودن

● لباس‌های گشاد و چند لایه بپوشید، به خصوص در طول شب و در هوای گرم یا غیر قابل پیش بینی. این کار می‌تواند به شما در مدیریت گرگرفتگی کمک کند.

● خنک نگه داشتن اتاق خواب و پرهیز از پتوهای سنگین در شب نیز می‌تواند به کاهش احتمال تعریق شبانه کمک کند. اگر مرتباً تعریق شبانه دارید، برای محافظت از تشک از یک ملحفه ضد آب در زیر رختخواب استفاده کنید.

● همچنین می‌توانید یک پنکه قابل حمل همراه داشته باشید تا در صورت احساس گرما از آن استفاده کنید.

ورزش کنید و وزن خود را مدیریت کنید

● کالری دریافتی روزانه خود را بین 400 تا 600 کالری کاهش دهید تا به مدیریت وزنتان کمک کنید. همچنین باید به مدت 20 تا 30 دقیقه در روز به طور متوسط ورزش کنید. این کار باعث:

○ افزایش انرژی
○ خواب بهتر
○ بهبود خلق‌وخو
○ بهبود سلامت کلی

برقراری ارتباط با نیازهایتان

● در مورد هرگونه احساس افسردگی، اضطراب، غم، انزوا، بی خوابی و تغییرات خلق‌وخو با یک درمانگر یا روانشناس صحبت کنید.

● همچنین باید سعی کنید با اعضای خانواده، عزیزان یا دوستان خود در مورد احساس اضطراب، تغییرات خلقی یا افسردگی صحبت کنید تا آنها نیازهای شما را بدانند.

استفاده از مکمل غذایی

● از مکمل‌های غذایی کلسیم، ویتامین D و منیزیم برای کمک به کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان و بهبود سطح انرژی و خواب استفاده کنید. از پزشک در مورد مکمل‌هایی که می‌توانند برای نیازهای سلامت فردیتان مناسب باشند، سؤال بپرسید.

تمرین تکنیک‌های تمدد اعصاب

● تکنیک‌های تمدد اعصاب و تنفس را تمرین کنید، مانند:

○ یوگا
○ تمرین تنفس
○ مدیتیشن

از پوستتان مراقبت کنید

● برای کاهش خشکی پوست روزانه از مرطوب کننده‌ها استفاده کنید. همچنین باید از حمام کردن یا شنای بیش از حد خودداری کنید که می‌تواند پوستتان را خشک یا تحریک کند.

مدیریت مشکلات خواب

● از داروهای خواب OTC برای مدیریت موقت بی خوابی‌تان استفاده کنید یا با پزشک مشورت کنید.

ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل

● سیگار را کنار بگذارید و از قرار گرفتن در معرض دود سیگار خودداری کنید. قرار گرفتن در معرض سیگار ممکن است علائم را بدتر کند.

● همچنین برای کاهش بدتر شدن علائم، باید مصرف الکل را محدود کنید. نوشیدن زیاد الکل در دوران یائسگی ممکن است سلامتی را به خطر بیندازد.

درمان‌های دیگر

● برخی مطالعات محدود، استفاده از داروهای گیاهی برای علائم یائسگی ناشی از کمبود استروژن را تأیید کرده‌اند.

● مکمل‌ها و مواد مغذی طبیعی که ممکن است به کاهش علائم یائسگی کمک کنند عبارتند از:

● همچنین ادعا می‌شود که کوهوش سیاه ممکن است برخی علائم مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه را بهبود بخشد. اما در بررسی اخیر مطالعات، شواهد کمی برای حمایت از این ادعا یافت شد. تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

سخن آخر

● یائسگی پایان یا توقف طبیعی چرخه قاعدگی زنان است و نشان دهنده پایان باروری است. اکثر زنان تا سن 52 سالگی یائسگی را تجربه می‌کنند، اما آسیب لگن یا تخمدان ممکن است باعث یائسگی زودرس در اوایل زندگی شود. ژنتیک یا شرایط زمینه‌ای نیز ممکن است منجر به شروع زودرس یائسگی شود.

● بسیاری از زنان علائم یائسگی را چند سال قبل از یائسگی اصلی تجربه می‌کنند که معمولاً تعریق شبانه و گرگرفتگی است. علائم می‌تواند تا چهار سال یا بیشتر پس از یائسگی ادامه یابد.

● اگر علائم شما شدید باشد یا کیفیت زندگی‌تان را تحت تأثیر قرار دهد، ممکن است درمان‌هایی مانند هورمون درمانی برایتان خوب باشد. به طور کلی، علائم یائسگی را می‌توان با استفاده از داروهای طبیعی و تنظیم سبک زندگی کنترل یا کاهش داد.