لیتیوم lithium
● لیتیوم یک عنصر طبیعی است که در درجه اول به عنوان یک داروی تثبیت کننده خلق و خو در درمان اختلال دوقطبی، یک وضعیت سلامت روان که با تغییرات خلقی شدید مشخص می شود، استفاده می شود.
● به تنظیم فعالیت انتقال دهنده های عصبی در مغز کمک می کند و شدت دوره های شیدایی و افسردگی را کاهش می دهد.
● لیتیوم برای چندین دهه سنگ بنای روان درمانی بوده است و اغلب در کنار سایر درمان ها برای اختلالات خلقی تجویز می شود.
مکانیسم اثر
● در حالی که مکانیسم دقیق آن به طور کامل شناخته نشده است، اعتقاد بر این است که لیتیوم بر سیگنال‌های انتقال دهنده عصبی، به ویژه سروتونین و نوراپی نفرین تأثیر می‌گذارد.
● همچنین ممکن است بر مسیرهای سیگنال دهی داخل سلولی تأثیر بگذارد و منجر به تثبیت خلق و خو و کاهش علائم شیدایی و افسردگی شود.
فارماکودینامیک
● تعدیل فعالیت انتقال دهنده های عصبی، بر تنظیم خلق و خو
● تثبیت خلق و خو با کاهش شدت دوره های شیدایی و افسردگی
● اثرات محافظت کننده عصبی بالقوه بر روی سلول های مغز
فارماکوکینتیک
● جذب: لیتیوم پس از مصرف خوراکی به خوبی جذب می شود و از فرمولاسیون های طولانی رهش کندتر آزاد می شود.
● توزیع: به طور گسترده در سراسر بدن از جمله مغز پخش می شود.
● متابولیسم: لیتیوم حداقل متابولیسم را در کبد انجام می دهد.
● دفع: اکثریت لیتیوم بدون تغییر از طریق ادرار دفع می شود و عملکرد کلیه نقش مهمی در دفع آن دارد.
موارد مصرف لیتیوم
اختلال دوقطبی:
● لیتیوم یک درمان اولیه برای اختلال دوقطبی است که به مدیریت دوره های شیدایی و افسردگی کمک می کند.
درمان تقویتی:
● ممکن است در ترکیب با سایر داروها برای افسردگی مقاوم به درمان استفاده شود.
پیشگیری از خودکشی:
● لیتیوم می تواند خطر رفتار خودکشی را در افراد مبتلا به اختلالات خلقی خاص کاهش دهد.
مقدار مصرف لیتیوم
● دوز لیتیوم بر اساس نیازها و پاسخ فردی متفاوت است.
● دوز استاندارد معمولاً شامل افزایش تدریجی دوز تا رسیدن به سطح مؤثر است.
● آزمایش خون منظم برای نظارت بر سطح لیتیوم و تنظیم دوز در صورت لزوم ضروری است.
موارد منع مصرف
● نارسایی شدید کلیه
● شرایط قلبی
● اختلالات تیروئید
● میاستنی گراویس
● کم آبی بدن
● عدم تعادل سدیم
عوارض جانبی لیتیوم
● شایع: افزایش تشنگی، تکرر ادرار، لرزش دست، افزایش وزن، حالت تهوع خفیف.
● متوسط: اسهال، استفراغ، ضعف عضلانی، خستگی، اختلالات شناختی.
● جدی: استفراغ/اسهال شدید، گیجی، راه رفتن ناپایدار، تکلم نامنظم، مشکلات کلیوی، ضربان قلب نامنظم.
● واکنش آلرژیک: راش، خارش، تورم، سرگیجه شدید، مشکل در تنفس.
تداخلات دارویی
● دیورتیک ها
● داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
● داروهای ضد افسردگی
● داروهای ضد روان پریشی
● مسدود کننده های کانال کلسیم
● مهارکننده های ACE
هشدارها
عملکرد کلیه:
● لیتیوم می تواند بر عملکرد کلیه تأثیر بگذارد و به طور بالقوه منجر به آسیب یا نارسایی کلیه شود.
مشکلات تیروئید:
● استفاده طولانی مدت ممکن است عملکرد تیروئید را مختل کند و باعث کم کاری تیروئید شود.
کم آبی:
● اثربخشی لیتیوم تحت تأثیر سطوح هیدراتاسیون است. کم آبی می تواند منجر به سطوح سمی در بدن شود.
تداخلات دارویی:
● تداخل با سایر داروها می تواند منجر به عوارض جانبی شود.
نکات قابل توصیه
پایش منظم:
● نظارت دقیق بر سطح خون و عملکرد کلیه/ تیروئید در طول درمان با لیتیوم ضروری است.
هیدراتاسیون:
● مصرف مایعات مناسب را برای جلوگیری از کم آبی بدن حفظ کنید.
رعایت دوز:
● برای جلوگیری از مسمومیت، دوز تجویز شده را به دقت دنبال کنید.
سابقه پزشکی:
● هر گونه بیماری کلیوی، بیماری قلبی یا اختلال تیروئیدی را که قبلاً وجود داشته است، به پزشک خود اطلاع دهید.
مصرف نمک:
● مصرف مداوم نمک بسیار مهم است، زیرا تغییرات ناگهانی می تواند بر سطح لیتیوم تأثیر بگذارد.
مصرف در بارداری
● مصرف لیتیوم در دوران بارداری خطراتی را به همراه دارد.
● ممکن است منجر به ناهنجاری های مادرزادی، به ویژه در سه ماهه اول شود.
● با این حال، قطع مصرف لیتیوم می تواند خطراتی را نیز به همراه داشته باشد، زیرا علائم دوقطبی کنترل نشده می تواند بر مادر و جنین تأثیر منفی بگذارد.
● افراد باردار باید با پزشک مشورت کنند تا فواید آن را در مقابل خطرات احتمالی ارزیابی کنند.
مصرف در شیردهی
● در حالی که اطلاعات محدودی در مورد ایمنی آن در دوران شیردهی در دسترس است، مهم است که در مورد خطرات و مزایای بالقوه با پزشک صحبت کنید.
● در صورت ادامه مصرف لیتیوم در دوران شیردهی، نظارت دقیق بر مادر و نوزاد توصیه می شود.
اشکال دارو لیتیوم
● لیتیوم سیترات: محلول مایع.
پرسش از دکتر داروساز