کلرامفنیکل Chloramphenicol
کلرامفنیکل نوعی آنتی بیوتیک برای درمان عفونت‌های باکتریایی است که در سال ۱۹۴۹ عرضه شد. این دارو ساختمان ساده‌ای دارد و اولین بار از میکروبی به نام Streptomyces venequelae جدا گردید
مکانیسم اثر
کلرامفنیکل به جزء S50 ریبوزوم های باکتری متصل می شود و ساخت پروتئین باکتری و در نتیجه، تشکیل زنجیره‌های پپتیدی را مهار می کند
فارماکودینامیک
کلرامفنیکل از طریق پیوند برگشت‌ناپذیر با ریبوزوم باکتری‌ها بیوسنتز پروتئین را مهار می‌کند. کلرامفنیکل یک آنتی‌بیوتیک باکتریواستاتیک (Bacteriostatic ) است، هر چند در برابر هموفیلوس آنفلوآنزا (Haemophilus influenzae)، نیسریا مننژیتیدیس (Neisseria meningitidis) و باکتروییدها (Bacteroides) باکتریسیدال (Bactericidal) محسوب می‌گردد.
فارماکوکینتیک
کلرامفنیکل به خوبی و به سرعت از راه گوارش و سپس تزریق عضلانی جذب می شود و به طور گسترده در بافت های بدن توزیع می شود.
غلظت سرمی دارو یک ساعت پس از تزریق وریدی و 1-3 ساعت بعد از مصرف خوراکی به اوج خود می رسد.
نیمه عمر دارو 1.5-3.5 ساعت است و در صورت عیب کار کلیه و کبد ممکن است افزایش یابد.
متابولیسم داروی کلرامفنیکل کبدی و دفع آن کلیوی می باشد.
موارد مصرف کلرامفنیکل
تب تیفوئید , باکتریمیا , مننژیت , هموفیلوس آنفلوانزا , استرپتوکوکوس پنومونیه , آبسه مغزی , عفونت های شدید , عفونت های چشمی ملتحمه , التهاب ملتحمه , التهاب قرنیه , التهاب پلکمقدار مصرف کلرامفنیکل
بالغین : با توجه به شدت و نوع عفونت، روزانه 100-50 میلی گرم بر کیلوگرم دارو از راه خوراکی یاوریدی، هر 6 ساعت مصرف می شود. حداکثر دوزاژ روزانه 100 میلی گرم بر کیلوگرم است .
نوزادان : با توجه به شدت و نوع عفونت، روزانه 25 میلی گرم بر کیلوگرم دارو از راه خوراکی یا وریدی، در دوزهای منقسم هر 6 ساعت، مصرف می شود. تزریق وریدی در درمان مننژیت بکار می رود .
عوارض جانبی کلرامفنیکل
تهوع , سردرد2 , استفراغ , آنژیوادم , افسردگی , اسهال , کهیر , تب1 , نوروپاتی محیطی , خارش , آگرانولوسیتوز , سوزش , ترومبوسیتوپنی , اغتشاش شعور , هذیان , فیبروز چشمی در بیماران مبتلا به فیبروز کیستیک , التهاب زبان , التهاب مخاط دهان , آنتروکولیت , هموگلوبین اوری , حساسیت احتمالی پوست , کم خونی هیپوپلاستیک , سندرم نوزاد خاکستری , اتساع شکم , سیانوز خاکستری , کلاپس وازوموتور , دیسترس تنفسی و مرگ , اسیدوز لاکتیک , بثورات پوستی , آنافیلاکسیتداخلات دارویی
پیموزاید , دفریپرون , سوکروز آهن , متوترکسات , موپیروسین , پنی سیلین , سیکلوفسفامید , فنوباربیتال , فنی توئین , وارفارین , ویتامین ب12 , تولبوتامید , سولفونیل اوره , گلی پیزاید , کلرپروپامید , فنین دیون | فنیندیون , مفلوکین , دوکسی فلوریدین , کنتراسپتیو تری فازیک , ومورافنیب , سفاماندول , سکوباربیتال , جفیتینیب , کارموستین , فلوکسوریدین , بلیناتومومب , سفوکسیتین , ریوسیگوآت , ابماسیکلیب , ونتوکلاکس , واکسن حصبه (تیفوئید) , تمسیرولیموس , دینوتوکسیمب , واکسن کلرا , ادتات کلسیم دی سدیم , انترکتینیب , تزاکافتور/ایواکافتور , اپاداسیتینیب , کانابیدیول , ایوبنگوان (131I) , آواپریتینیبهشدارها
1- از درمان مکرر یا دراز مدت با این دارو باید خودداری کرد.
2- مقدار مصرف دارو در صورت ابتلای بیمار به نارسایی کبدی یا کلیوی باید کاهش داده شود.
3- انجام آزمون های شمارش سلول های خون قبل و در طول درمان با این دارو ضروری است .
4- کلرامفنیکل ممکن است موجب بروز سندرم نوزاد خاکستری، در نوزادان شود.
5- این دارو ممکن است سبب بروز ضعف مغز استخوان ، آنمی اپلاستیک و سایر اختلالات خونی که وابسته به دوز هستند، گردد. [انواع کم خونی ]
6- نوزادان فاقد مکانیسم موثر برای تجزیه و سم زدایی کلرامفنیکل هستند، در نتیجه هنگامی که شیرخواران دوز بالاتر از 50 میلی گرم بر کیلوگرم دارو را روزانه مصرف کنند، ممکن است با تجمع دارو، سندرم بچه خاکستری یا gray baby syndrome ایجاد شود.
علائم این سندرم: نارسایی قلبی-عروقی، شوک، رنگ خاکستری، استفراغ است.
نکات قابل توصیه
1- دوره درمان داروی کلرامفنیکل باید به اندازه ای باشد که درمان بیماری، عوارض دارو بروز نکنند.
2- کلرامفنیکل خوراکی را بهتر است با یک لیوان آب با معده خالی ( یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا ) مصرف کرد.
3- به علت احتمال بروز اختلالات خونی، توصیه می شود بیمار به طور منظم به پزشک مراجعه نماید .
پرسش از دکتر داروساز