مقدمه دکتر داروساز
● معمولاً با شنیدن نام سرفه ذهن ما آن را مسئله جدی در نظر نمی‌گیرد. با این حال روزانه در محل‌های مختلف شاهد افرادی هستیم که به دلیل سرفه که گاه‌گاه بی‌وقفه ادامه می‌یابد کلافه شده‌اند.
● مادرانی که درمانده از بی‌خوابی‌های شبانه و سرفه‌های کودک نازنین شان هستند. دانشجویان و دانش آموزانی که مانده‌اند بین خواب آلودگی ناشی از دارو و یا سرفه‌های ناگهانی و معذب کننده سر کلاس کدام را انتخاب کنند. میان‌سالانی که نمی‌دانند چرا سرفه جزئی از زندگی‌شان شده است.
● همه این ناراحتی‌ها به علاوه حس ترس مردم از فردی که سرفه می‌کند به خصوص در دوران پس از کرونا باعث شده است تا بسیاری از افراد جامعه به دنبال یافتن راهی برای رهایی از این مشکل باشند.
● در این مقاله سعی شده است تا با ارائه مطالبی کوتاه خوانندگان را در یافتن علت سرفه و پیگیری درمان آن، یاری رساند.
سرفه چیست؟
● سرفه یک واکنش غیرارادی طبیعی است که بدن برای حذف محرک‌ها از راه‌های هوایی فوقانی (گلو) و تحتانی (ریه‌ها) به کار می‌برد. سرفه به بدن کمک می‌کند تا بهبود یابد و از خود محافظت کند.
دسته بندی سرفه‌ها بر اساس زمانی که طول می‌کشند
- ○ سرفه حاد به طور ناگهانی شروع شده و دو تا سه هفته طول می‌کشد.
- ○ سرفه تحت حاد سرفه‌ای است که پس از ابتلا به عفونت باقی می‌ماند و سه تا هشت هفته طول می‌کشد.
- ○ سرفه مزمن بیش از هشت هفته طول می‌کشد.
- ○ سرفه مقاوم به سرفه مزمنی گفته می‌شود که به درمان پاسخ نداده است.
دسته بندی سرفه‌ها بر اساس خلط
- ○ سرفه مرطوب، سرفه‌ای است که مخاط یا خلط ایجاد می‌کند.
- ○ سرفه خشک، مخاط یا خلط ایجاد نمی‌کند.
دسته بندی سرفه ها بر اساس صدا
○ سرفه سیاه سرفه‌ای، عفونتی است که باعث سرفه‌ای می‌شود که صدایی شبیه «ووو» دارد. برای شنیدن این صدا اینجا کلیک کنید.
○ صدای سگ مانند، سرفه‌ای که شبیه صدای سگ می‌شود می‌تواند نشانه خروسک باشد. برای شنیدن این صدا اینجا کلیک کنید.
○ خس‌خس سینه، این نوع سرفه اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که راه‌های هوایی مسدود شده باشند. این حالت می‌تواند با یک عفونت، مانند سرماخوردگی، یا شرایط مزمن مانند آسم ایجاد شده باشد. برای شنیدن این صدا اینجا کلیک کنید.
دسته بندی سرفه‌ها بر اساس زمان وقوع آنها
- ○ سرفه در طول روز
- ○ سرفه شبانه
- ○ سرفه همراه با استفراغ. اغلب در مورد کودکان اتفاق می‌افتد. در این موارد سرفه ممتد منجر به تحریک رفلاکس استفراغ می‌شود.
چه کسی بیشتر احتمال دارد سرفه را تجربه کند؟
● در حالی که سرفه برای هر فردی ممکن است ایجاد شود؛ اما برخی از افراد بیشتر از دیگران به سرفه مبتلا می‌شوند، از جمله:
- ○ مصرف کنندگان مواد دودزا (مانند تنباکو یا ماری‌جوانا)
- ○ مصرف کنندگان ویپ (سیگارهای الکترونیک)
- ○ مبتلا به بیماری‌های مزمن، به ویژه آنهایی که ریه‌ها یا سیستم عصبی را درگیر می‌کنند.
- ○ بیماری‌هایی با زمینه حساسیت و آلرژی
- ○ کودکان، به خصوص در سنین مهد کودک یا مدرسه
شایع‌ترین علل سرفه چیست؟
● محرک‌ها:
- ○ عوامل محرک یا حساسیت‌زا مانند دود، بوهای قوی (مانند پاک‌کننده‌ها و عطرها)، گردوخاک، گرده گل، پرزهای حیوانات خانگی
- ○ برخی داروها مانند داروهای فشار خون معروف به مهارکننده‌های ACE مانند کاپتوپریل
● بیماری‌هایی که می‌توانند باعث سرفه حاد شوند:
- ○ سرماخوردگی
- ○ آنفولانزا
- ○ برونشیت حاد یا برونشیت
- ○ سینوزیت
- ○ پنومونی (ذات‌الریه)
- ○ سیاه سرفه
- ○ آلرژی و آسم
- ○ مواجهه حاد با دود دست دوم (هنگامی که فردی در کنار شما مواد دودزا استعمال کند)
● بیماری‌هایی که می‌توانند باعث سرفه مزمن شوند:
- ○ برونشیت مزمن
- ○ آسم و آلرژی
- ○ بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
- ○ بیماری ریفلاکس معده (GERD)
- ○ اختلالات گلو، از جمله اختلالات تارهای صوتی
- ○ ترشحات پشت حلقی (PND)
- ○ نارسایی قلبی و سایر بیماری‌های قلبی
برای کنترل یا تسکین سرفه چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟
● درمان سرفه بستگی به عامل ایجاد آن دارد. اگر عفونت دارید، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدویروسی تجویز کند، اما اکثر سرفه‌های ویروسی حتی به داروهای ضدویروسی و یا آنتی‌بیوتیک نیاز ندارند مگر اینکه احتمال وقوع عفونت ثانویه‌ای مطرح باشد.
● در صورتی که علت ایجاد سرفه رفلاکس معده باشد پزشک ممکن است تغییرات رژیم غذایی را پیشنهاد کند (عدم مصرف وعده‌های سنگین و تقسیم آن به وعده‌های کوچک، عدم مصرف آب زیاد با غذا و پرهیز از دراز کشیدن پس از غذا) یا یک مهار کننده ترشح اسید معده (مانند امپرازول از خانواده مهار کننده‌های پمپ پروتون، و از خانواده مهار کننده‌های گیرنده آنتی هیستامینی نوع ۲ مانند فاموتیدین و یا خنثی کننده‌های اسید معده مانند شربت آلومینیوم ام جی) تجویز نمایند.
● مصرف آب می‌تواند برای سرفه مفید باشد. نوشیدن آب گرم می‌تواند به کاهش سرفه ناشی از تحریک یا خشکی گلو کمک کند. افزایش رطوبت هوا با استفاده از بخور گرم یا سرد نیز به خصوص در هنگام خواب بسیار مؤثر است.
● ترک سیگار و اجتناب از سایر محرک‌ها نیز راهی برای تسکین سرفه هستند. این محرک‌ها ممکن است شامل داروها، رایحه‌ها (مانند عطر یا شمع)، دود یا مواد حساسیت‌زا باشد.
● تعداد زیادی شربت سرفه و داروهای ضد سرفه اعم از شربت‌های حاوی آویشن، پلارگونیوم یا شمعدانی عطری، گیاه پیچک یا عشقه، گل بنفشه، گیاه ختمی و ماده مؤثره نوسکاپین خشخاش بدون نسخه برای بزرگسالان موجود است.
● همچنین برای کاهش خشکی گلو و مهار تحریک و درد آن مکیدن آب‌نبات‌های سرد و فرآورده‌های گیاهی مکیدنی مانند قرص آلتادین نیز توصیه می‌شود. از نوشیدن مایعات گرم فراوان همراه با عسل و دم کرده آویشن و زنجبیل و لیمو و نوشیدنی‌های حاوی مواد لعاب‌دار مانند نشاسته و دانه به و یا دم‌نوش پودر روتارین غافل نشوید.
● در صورت وجود ریفلاکس، فرآورده‌های ضد ریفلاکس گیاهی مانند شربت آلوئه‌ورا نیز ممکن است مؤثر باشند.
● اگر کودک زیر 6 سال سن دارد، بدون تایید پزشک، نباید داروهای سرفه را به او بدهید.
چگونه می‌توان از سرفه جلوگیری کرد؟
- ○ پرهیز از عوامل محرک و آلرژی‌زا
- ○ واکسینه شدن برای آنفولانزا، کووید-19 و ذات الریه.
- ○ رعایت فاصله اجتماعی از افرادی که بیمار هستند و استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ
- ○ از دست زدن به چشم، بینی و دهان خودداری کنید و دست‌های خود را اغلب با آب و صابون و/یا با استفاده از مواد ضدعفونی کننده دست بشویید.
چه زمانی باید با دکتر تماس گرفت؟
● به طور کلی، اگر سرفه‌ای دارید که از بین نمی‌رود و علائم زیر را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید:
- ○ خس‌خس سینه (صدا هنگام بازدم)
- ○ لرز و تب بیش از ۳۸.۵ درجه یا تبی که بیش از دو روز طول بکشد
- ○ خلط شدید به خصوص هنگامی که زرد، سبز یا خونی است
- ○ احساس خفگی، خون و یا درد قفسه سینه با هر سرفه
سؤالات رایج
1- چگونه بفهمم سرفه من جدی است؟
● برای تشخیص آنچه پشت سرفه شما وجود دارد، پزشک سابقه پزشکی‌تان را می‌گیرد، از شما معاینه فیزیکی می‌کند و ممکن است آزمایش‌هایی را تجویز کند. به عنوان بخشی از معاینه، دما و تعداد نفس‌هایی که می‌کشید بررسی می‌شود.
● پزشک ممکن است سطح اکسیژن شما را بررسی کند، یک آزمایش اسپیرومتری در مطب انجام دهند، یا اگر سرفه شما برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، عکس رادیوگرافی قفسه سینه یا آزمایش عملکرد ریه را درخواست کند.
● پزشک ممکن است در مورد مصرف مواد مخدر، شغل، وضعیت تنفس در حالت کار و استراحت، بی‌خوابی به علت سرفه، وجود ترشحات در حین سرفه، داروهای مصرفی، طعم و بوی بد در دهان، درد در ناحیه صورت و یا کاهش وزن بی‌علت از شما سؤالاتی را بپرسد.
2- آیا بارداری می‌تواند باعث سرفه شود؟
● بارداری معمولاً باعث سرفه نمی‌شود، اما سیستم ایمنی بدن شما تغییر می‌کند. این می‌تواند به این معنی باشد که در دوران بارداری دچار سرفه یا سرماخوردگی می‌شوید. همچنین، سرماخوردگی یا سرفه ممکن است بیشتر طول بکشد.
● اگر بیماری شما بیش از حد انتظار طول کشید یا اگر در خوردن، خواب یا تنفس مشکل دارید، با پزشک خود تماس بگیرید.
3- در مورد کووید-۱۹ و سرفه چه باید بدانم؟
● سرفه یکی از علائم COVID-19 است. همچنین می‌تواند بخشی از یک سندرم پس از کووید (یا کووید طولانی مدت) باشد.
● به عنوان بخشی از کووید طولانی مدت، سرفه می‌تواند هفته‌ها یا ماه‌ها پس از آلوده شدن شما ادامه یابد. احتمالاً علائم دیگری نیز خواهید داشت، مانند احساس خستگی بسیار، مشکل در تمرکز یا به خاطر سپردن چیزها، و یا مشکل تنفس.
در صورتی که در مورد مطالب فوق، سرفه و یا داروهای مصرفی خود سؤالی از دکتر داروساز دارید با ما در بخش نظرات در میان بگذارید.
با آرزوی سلامتی
درج نظر